Artykuł zaczerpnięty jest z bloga Bulshit Training, prowadzonego przez Dominika Frajberga (oczywiście za zgodą autora)

Mam stajla czyli Style uczenia się

Będzie GRUBO, czyli poważna sprawa. 
Mit ten jest tak potężny, że istnieje dokładnie wszędzie. To coś niesamowitego, wręcz dogmat edukacyjny, podobnie jak „Piramida uczenia się" Dale’a publikowany przez uniwersytety, uczelnie, szkoły, firmy szkoleniowe, całe rzeszę coachów, trenerów, speców od rozwoju osobistego. 

Tym razem sprawa jest jednak poważniejsza. „Piramida uczenia się” jest bowiem domeną ogólnie rzecz biorąc HR’u czy nauczania innych (szkoły, uniwersytety) i dotyczy jakiejś tam dydaktyki lub metodyki . Z tego też powodu nie przenika ona specjalnie do świadomości masowego odbiorcy, a jej niebezpieczne działanie jest ograniczone do osób parających się zawodem trenera, nauczyciela czy HR Menagera.  Osoby te, prawdopodobnie poprzez częste przebywanie we wrogim dla umysłu środowisku uczelnianym oraz biurowym, wydają sie być w dużej części uodpornieni na kolejne brednie, dlatego nie widzimy by wspomniany mit powodował masowe przyjęcia do szpitali dla bardzo, bardzo nerwowo chorych.
Podsumowując, statystyczny Kowalski po prostu niespecjalnie interesuje się Dale’em i jego „Piramidą uczenia się”. I dobrze. 

Niestety, w wypadku mitu, który teraz zaprezentuję jest zupełnie odwrotnie.
Praktycznie wszyscy o nim mówią, wszyscy wszędzie go znają i „wszystko wiedzą na ten  temat”. Każdy się wypowiada, każdy coś wie i dla każdego sprawa  jest jasna i oczywista. 
A nawet gdyby nawet ktoś nie wiedział (jakoś udało mu się uniknąć tematu w szkołach), to skutecznie mu to do głowy wprowadzają dziesiątki szkoleń z komunikacji, sprzedaży czy zarządzania. Nie wierzycie? Proszę, sprawdźcie i wpiszecie w Google:

„STYLE UCZENIA SIĘ”

I ukaże się bez mała 1.000.0000 wyników, co ciekawe, w większości w domenach „edu”. 
Z tej całej masy stron internetowych, wykładów, lekcji, szkoleń możemy się dowiedzieć, że: 

• Ludzie odbierają informacje ze świata zewnętrznego, korzystając ze wszystkich zmysłów: wzrok, słuch, dotyk, węch, smak.  – jasne, w sumie po to one są. 
   
• W miarę upływu czasu polegamy bardziej na naszym wzroku, bo ta część mózgu, która interpretuje bodźce wizualne, jest bardziej rozwinięta niż szlaki między mózgiem a innymi zmysłami.  W rezultacie coraz bardziej ufamy naszym oczom – no tak, w sumie to tak zostaliśmy wymyśleni jakieś 6-7 mln lat temu (pierwsze hominidy) i jakoś to działa do dziś. Rozpoznajemy kolory, widzimy stereoskopowo, akomodujemy się do dali i bliży oraz mamy dwa niezależne praktycznie systemy „optyczne”. Nocny – mocno światłoczuły, oparty o pręciki, ale nie widzący kolorów oraz „dzienny” – oparty o czopki i widzący kolory.   
   
• Z upływem czasu u wielu osób jeden ze zmysłów wykształca się bardziej niż pozostałe, wpływając tym samym na sposób uczenia się nowych treści. Na styl uczenia się mają wpływ również czynniki genetyczne i wychowanie.

Poza tym dowiemy się, że: 

• Jeśli chcemy, aby nasze uczenie się było szybkie i nie sprawiało nam trudności, abyśmy mogli uczyć się szybko i efektywnie, powinniśmy otrzymywać nowe informacje zgodnie z najbardziej nam odpowiadającym stylem uczenia się.
   
• Styl uczenia się nie wpływa tylko na naukę szkolną, ale również na zdobywanie wiedzy i doświadczenia we wszystkich dziedzinach życia, w każdej sytuacji.
   
• „Odpowiedni styl uczenia się to sposób na poprawienie wyników w nauce. Znając własny styl, możesz zastosować odpowiednią procedurę i metody uczenia się”. 

W skrócie chodzi o to, że mamy jakieś typy. Na przykład (bo jest ich wiele, jak zobaczymy za chwilę):  

• Wzrokowiec,
• Słuchowiec,
• Czuciowiec zwany też dotykowcem, 
• Kinestetyk.

I chodzi o to, żeby się do tych stylów/typów jakoś dopasować stylem nauczania lub dopasować materiał, lub dopasować ich do materiału. W pierwszej kolejności przyjrzyjmy się opisom owych 4 najbardziej znanych stylów. Cytuję je w dużym skrócie z jednej z bardzo wielu publikacji na ten temat. 

Mam jednak dla Was zadanie. Proszę – przyjrzyjcie się temu KRYTYCZNIE. 
Otrząśnijmy się na chwilę ze wszystkich bredni, jakich możemy doszukać się w Internecie i jeszcze większych bredni, jakie serwują nam firmy szkoleniowe i konsultanci, a czasem ogólnie edukacja. Już tylko to wystarczy. 
Spójrzmy przez chwilę, takim zimnym racjonalnym okiem na opisy tych „typów”. I zobaczymy, jak zaczynamy wchodzić w domenę horoskopów, a opisy typów są pomieszaniem wszystkiego ze wszystkim. Teorii osobowości, teorii percepcji, wielorakiej inteligencji, rodzajów i typów pamięci, a nawet subiektywnych upodobań estetycznych. 

Co ciekawsze bzdety zaznaczyłem, ale w praktycznie każdym zdaniu znajdziemy nieweryfikowalne i niedefiniowalne opisy rodem z powieści romantycznych czy różnego rodzaju subiektywne określenia. 

• Ładny – czyli jaki? 
• Schludny? – czyli jaki?
• Nieład – ? co to jest??!!  
• Lub opisy typu : „sam wytwarza dźwięki” – naprawdę? Ale tak zupełnie sam?? Nie wierzę
• Nooo… chyba że chodzi o to, że dźwięki dochodzą z innej niż przeznaczona do tego części ciała   (domyślającym się o jaką część ciała chodzi podpowiem, że miałem na myśli oczywiście oko ).  
• A na poważnie, to oczywiście pod każdym zdaniem moglibyśmy zadać pytanie o DOWODY czy badania, ale jak za moment zobaczymy, nie ma to zupełnie sensu.  

Czytamy więc: 

WZROKOWIEC 

• Jest wrażliwy na elementy wizualne otoczenia – kolory, kształty (a kto nie jest?),
• Ma potrzebę przebywania w ładnym środowisku (czyli jakim? dla kogo ładnym?)
• Jest schludny (czyli jaki?) , zwraca uwagę na wygląd zewnętrzny swój i innych ludzi (co to znaczy?). 
• Łatwo się dekoncentruje, jeśli w jego otoczeniu panuje nieład (co to jest na Boga NIEŁAD??!!). 
• Mówiąc, opisuje kształt, wygląd, wielkość rzeczy, inną osobę lub miejsce, w którym się znajduje lub które widział (a czy można inaczej?),
• Mówi szybko (jak szybko? co to znaczy szybko? w porównianu do kogo?), 
• Używa często słów takich jak: widzieć, patrzeć, spójrz, popatrz, perspektywa (a czy jest w ogóle możliwe zastąpienie ich innymi?), 
• Najlepiej zapamiętuje to, co zobaczy w postaci materiałów graficznych, tekstów, zdjęć, filmów. Uczy się najlepiej, gdy widzi przykłady z realnego życia (a ktoś nie chce przykładów "z życia" to po co one są?) 

SŁUCHOWIEC 

• Jest elokwentny (co to znaczy? I jak bardzo jest? w porównaniu z kim?).
• W kontakcie z inną osobą zwraca uwagę na jej imię, nazwisko(?), sposób mówienia i oczywiście to, co ta osoba mówi (a reszta populacji/typów/styli nie zwraca uwagi?). 
• Przedłużony kontakt wzrokowy jest dla niego rozpraszający (czyj kontakt wzrokowy? jak rozpraszający? co to znaczy?). 
• Potrzebuje nieustannych bodźców słuchowych (że co? o co chodzi? ).
• Jeśli przez dłuższy czas przebywa w ciszy, sam wytwarza dźwięki (??? o Boże).
• Ma przyjemny głos (dla kogo przyjemny? co to znaczy?). 
• Manipuluje tembrem głosu w trakcie mówienia (a reszta populacji nie? mówimy jak roboty?). 
• Zwykle opisuje dźwięki, głosy, muzykę, efekty dźwiękowe, hałas w otoczeniu (że co? a jak opisuje drogę do sklepu? bruuuu, bruuum?)
• Używa słów: cichy, głośny, brzmieć, słuchać, głos, odgłosy, dźwięk, hałaśliwy (i nie używa słów „spójrz” i „perspektywa”? bo podobne tych słów używa inny typ).

DOTYKOWIEC (CZUCIOWIEC) 

• Posiada wysoką wrażliwość na doznania fizyczne (czyli co?) oraz uczucia własne i innych. 
• Zwraca uwagę na komunikację pozawerbalną: wyraz twarzy, język ciała, tembr głosu (a to nie wzrokowiec i słuchowiec?).
• Silniej odbiera emocje innych (znaczy że niby jak?  jak silniej? silnie niż kto? o ile? i co to znaczy) niż wypowiadane przez nich słowa. 
• Podczas rozmowy utrzymuje kontakt wzrokowy z rozmówcą, by odczytać wyraz jego twarzy.
• Często gestykuluje, zachowuje się bardzo ekspresyjnie (a jak w innych kulturach? mniej ekspresyjnych lub bardziej?).
• Wyraża się poprzez ruch rąk i komunikację niewerbalną (przez telefon też?).
• Opisuje swoje samopoczucie, doznania fizyczne i emocje (a wzrokowiec nie opisuje? Cierpi w milczeniu?).

KINESTETYK (tu już dałem sobie spokój z komentarzem)

• Potrzebuje dużo przestrzeni, gdyż lubi dużo i często się poruszać.
• Siedząc na krześle, zwykle kołysze się lub porusza nogami. 
• Lubi zmieniać miejsce, podróżować. 
• Jest wyczulony na ruch i działanie w otoczeniu. 
• Zorientowany na cel i pragmatyczny. Mówi niewiele i lakonicznie, za to często gestykuluje. 
• Szybko przechodzi „do konkretów”. 

Taaak… i pewnie ma dużą głowę i odstające uszy (przypominam, że byli już tacy, co mierzyli np. głowy i po tym pomiarze mówili, jaki kto mądry jest, a nawet tacy, jak np. Alphonse Bertillon, co na podstawie pomiarów stwierdzali, na ile zbrodniczym umysłem jesteś.
Możemy oczywiście sobie żartować, ale sprawa jest poważna. Bo style uczenia się są studiowane na kierunkach pedagogicznych, są obowiązkowym elementem każdego szkolenia dla trenerów biznesu czy coachów, dostępne są na stronach gimnazjów itd. 
Problem jest jednak taki, że…

NIE MA ŻADNYCH DOWODÓW, ŻE STYLE UCZENIA W OGÓLE ISTNIEJĄ, 

Żaden z modeli (a będzie ich dużo) nie przedstawia nawet namiastki definicji, co to jest ten „styl uczenia się” (lub „styl nauczania”), jaką dany styl ma teorię uczenia się, leżącą u jego podstaw, czym to uczenie wg danego modelu jest. A nawet nie tłumaczy, co to konkretnie znaczy, że ktoś „lepiej przyswaja”.Praktycznie żaden nie odpowiada na pytania: 

• Jakie treści ktoś zapamiętuje? 
• Jaki jest kontekst? 
• Jaki jest wiek osób poddanych badaniu? (jakiemu badaniu??)
• Jakie osoby mają zainteresowania? 
• Jaki jest rodzaj materiału? 

Żaden z modeli nie uwzględnia procesu refleksji, faktu różnic i uwarunkować kulturowych, osobistych doświadczeń oraz tego, że to, jakie podejście do nauczania i uczenia się jest najlepsze, może zależeć od tego, czego ktoś usiłuje się nauczyć.

Rozważmy pierwsze pytanie Wzorcowego „Inwentarza Stylów Uczenia się” :
„Czy, kiedy masz do czynienia z nowym zadaniem, zwykle: 
(a) zabierasz się do niego od razu i uczysz się w trakcie wykonywania, 
(b) wolisz najpierw się przyjrzeć i próbujesz wykonać je później?” 

Pierwsze, co powinno nasunąć się każdemu kto czyta takie pytanie to – o jakie zadanie chodzi??
– Czy to nauka obsługi nowego programu graficznego? 
– Czy nauka nowego języka? 
– Czy nauka jazdy na monocyklu?
– Czy też nowego języka programowania? 
Przecież nikt nie będzie próbował rozwiązywać równania matematyczne i wykonywać ćwiczenia gimnastyczne w identyczny sposób. Skoro zatem większość modeli „Uczenia się” nie umieszcza procesu uczenia się w jakimś konkretnym kontekście, nie ma się co dziwić, że opracowanych w oparciu o te modele narzędzi pomiarowych nie można uznać ani za rzetelne, ani za trafne.

No właśnie. 

Ale… gdyby ktoś (co się w sumie dość często zdarza) powiedział: „u mnie to działa” albo też: „całe życie stosuje i działa” lub coś tym rodzaju, to warto postawić zasadnicze pytanie: 

KTÓRE TYPY/STYLE UCZENIA SIĘ są prawdziwe? 

Bo, jak wspomniałem wcześniej, mamy ich naprawdę duuużo  więcej niż tych kilka, które wymieniłem. W 2004 roku zespół profesora Franka Coffielda (F. Coffield, D. Moseley, E. Hall, K. Ecclestone), dokonał wyczerpującego przeglądu literatury przedmiotu i doliczył się aż 71 modeli uczenia. Przyjrzyjmy się niektórym z nich. 

Kolb Learning Style / Kolb Learning Style Inventory (LSI)
U tak często przytaczanego Davida A. Kolba – (tak, tego od cyklu, faz, etapów, uczenia sie Kolba i Książki Experiential Learning Model – również obowiązkowej pozycji dla każdego zajmującego się uczeniem innych), znajdziemy style uczenia się Kolba (oczywiście też bez weryfikowalnych badań). A znajdziemy tam 4 typy uczenia się, które są moim zdaniem straszliwie ciekawskie, bo różnią się rodzajami pytań, jakie zadają. 

• Converger – lubi stawiać pytania typu jak?, stanowi 30% populacji (Jak to działa? Jak to się stało?).
• Diverger – lubi stawiać pytania typu dlaczego?, stanowi 15-20% populacji (Dlaczego tak to wygląda?).
• Assimilator – lubi stawiać pytania typu co?, stanowi 35-40% populacji (Co jest przyczyną, a co skutkiem?).
• Accomodator – lubi stawiać pytania typu jeżeli…?, stanowi 15-20% populacji (Jeżeli coś zmienię, to jakie będą tego następstwa?).

Jak widzimy, nijak ma się to do modelu/stylu uczenia się WSK (wzrokowiec słuchowiec kinestetyk). 
A przecież cały świat rozwoju, szkoleń i uczenia się uważa Kolba za autorytet. 

Idziemy dalej i znajdujemy:

Memletics Learning Styles,  dostępny jako test „learning-styles-online.com”
Tu mamy aż siedem stylów uczenia się.

• Visual (spatial). Preferencje dla obrazów i rozumienia przestrzennego.
• Aural (auditory-musical). Preferencje dla dźwięku i muzyki.
• Verbal (linguistic). Preferencje dla słowa mówionego i pisanego.
• Physical (kinesthetic). Preferencje dla wykorzystania ciała, rąk, dotyku.
• Logical (mathematical). Preferencja dla wykorzystania logiki i racjonalnego rozumowania.
• Social (interpersonal). Preferencja dla uczenia się w grupach bądź też z innymi ludźmi.
• Solitary (intrapersonal). Preferencja dla samodzielnego uczenia się, samokształcenia.

A potem  Model Holenderski (Educatieve Faculteit Amsterdam) 

• Observers – obserwatorzy.
• Thinkers – myśliciele.
• Deciders – decydenci.
• Doers – ludzie czynu. 

Teraz model bardzo popularny w Wielkiej Brytanii, czyli: 
Honey and Mumford Learning Styles, 
w którym Peter Honey i Alan Mumford zmodyfikowali model Kolba (The Manual of Learning Styles) i wyszło im, że istnieje:  

• Activist (podstawowy eksperyment). Preferuje uczenie się przez działanie ponad czytanie instrukcji.
• Reflector (analiza) – Preferuje pozostawanie w cieniu i obserwację; Jego siła tkwi w drobiazgowym gromadzeniu danych i ich analizie w celu doprowadzenia do konkluzji.
• Theorist (synteza, stawianie hipotez).Preferuje adaptację i integrację wszystkich obserwacji w postaci teorii lub ram działania.
• Pragmatist (zastosowania). Zawsze szuka nowych pomysłów, które mógłby wprowadzić w życie.

Metodologia Honey and Mumford została z powodzeniem wykorzystana w badaniach stylów uczenia się w ramach studiów BSC w zakresie Computing Scheme na University of Glamorgan. A badanie zlecone przez Campaign for Learning w 1999 roku okazało się, że Honey and Mumford Learning Styles (LSQ) jest systemem najpowszechniej stosowanym do oceny preferowanych stylów uczenia się sektora samorządowego w Wielkiej Brytanii. Kłopot tylko w tym, że nie ma dowodów na stylów tych istnienie.  Ale to jak widać nikomu nie przeszkadza, więc idziemy dalej i mamy:

Amerykański  Index of Learning Styles Questionnaire. Barbara A. Solomani Richard M. Felder . North Carolina State University, 
w którym znajdujemy:

• Active and Reflective learners (Act/Ref). Wolą informacje przekazywane przez aktywne wykonywanie czynności , dyskusję lub tłumaczenie innym.
• Sensing and Intuitive learners (Sen/Int). Wolą poznawanie faktów, podczas gdy intuicyjni odkrywanie możliwości i relacji.
• Visual and Verbal learner (Vis/Vrb). Wzrokowi najlepiej zapamiętują to, co widzą – rysunki, diagramy, filmy i demonstracje.
• Sequential and Global learners (Seq/Glo). Sekwencyjni mają tendencję do uczenia się  liniowego, krok po kroku.

Oraz: 

Anthony Gregorc Learning Model

• Styl: konkretno-sekwencyjny – Osoby myślące w ten sposób najlepiej przetwarzają informacje w porządku liniowym. 
• Styl: konkretno-losowy – Osoby cechujące się nim są eksperymentatorami. 
• Styl: abstrakcyjno-losowy – Osoby myślące w ten sposób porządkują informacje poprzez refleksję.
• Styl: abstrakcyjno-sekwencyjny – Osoby cechujące się nim uwielbiają świat teorii i abstrakcji. 

A także, czego już nie opiszę szczegółowo, bo można zwariować, model NASSP (National Association of Secondary School Principals) w którym mamy trzy główne kategorie stylów – poznawcze, afektywne i fizjologiczne oraz aż 31 zmiennych. 

Jak już wspomniałem, stylów uczenia się zostało w przeróżny sposób wymienionych ponad 70 i wciąż powstają nowe. Trochę już ciężko nad tym zapanować, ale najważniejsze jest pytanie: 
Czy któryś z nich jest bardziej prawdziwy? Bardziej wiarygodny od innych?  
Czy w ogóle style mają jakiś sens? 

Sprawa nie jest prosta, bo jak sami wiecie, nowy model to nowe testy do kupienia, nowe książki, nowe materiały szkoleniowe. Biznes po prostu. Więc co chwila ktoś wymyśla kolejną teorię, koncepcję, model, a dowody bądź choćby jakaś podstawowa logika nie mają tu racji bytu. Ma mądrze wyglądać i już. 

Aby sprostać wymaganiom rynku, niektórzy zwolennicy koncepcji STYLÓW UCZENIA SIĘ adaptują na swoje potrzeby modele i narzędzia pomiarowe stworzone do bardzo różnych celów. Na przykład znaną hipotezę wielu inteligencji Howarda Gardnera lub nawet uwaga! koncepcję Myers -Briggs (MBTI – Myers Briggs Type Indicator), służącą do określenia typu osobowości i będącą właściwie rozszerzoną koncepcją C.G. Junga. Na oficjalnej stronie fundacji Myers-Briggs czytamy: 

„Many of the pioneering studies for the Myers-Briggs Type Indicator®(MBTI®) instrument were done with high school and college students. These original studies plus the ongoing data collected by colleges and universities in the United States have resulted in a wealth of information about how personality affects learning and teaching styles.
When teachers and students understand the differences in their teaching and learning styles, communication, and therefore learning, is enhanced. A student's interests and ways of learning directly affect how he or she takes in information. This calls on educators to consider different teaching approaches, based on the needs of students.”
http://www.myersbriggs.org/type-use-for-everyday-life/type-and-learning/

Pamiętajmy, że nie o grosze tutaj chodzi. Fundacja założona przez Panią Isabel Briggs Myers i jej matkę, Katharine Cook Briggs, zarabia 20 mil dolarów rocznie (a dokładnie zarabia tyle firma CPP, mająca prawa autorskie). Zajmiemy się nimi zresztą w kolejnych artykułach, bo z dowodami naukowymi w tej koncepcji jest jak z YETI – podobno ktoś je kiedyś widział. 

A teraz wróćmy do naszych „stylów uczenia się” oraz badań i dowodów. Otóż wspomniany wcześniej zespół profesora Coffielda wybrał 13 najważniejszych, najczęściej stosowanych modeli do szczegółowej analizy. I tak na warsztat poszły modele (podaję już bez wdawania się w szczegóły):

•    Allinson and Hayes' Cognitive Styles Index (CSI).
•    Apter Motivational Style Profile (MSP).
•    Dunn and Dunn model and instruments of learning styles.
•    Entwistle's Approaches and Study Skills Inventory for Students (ASSIST).
•    Gregorc's Mind Styles Model and Style Delineator (GSD).
•    Herrmann Brain Dominance Instrument (HBDI).
•    Honey and Mumford Learning Styles.
•    Index of Learning Styles (ILS) – Felder, Silverman, Solomon.
•    Jackson's Learning Styles Profiler (LSP).
•    Kolb's Learning Style Inventory (LSI).
•    Paragon Learning Style Inventory (PLSI).
•    Riding's Cognitive Styles Analysis (CSA).
•    Sternberg's Thinking Styles Inventory (TSI).

Zespół zbadał teoretyczne postawy każdego modelu, a także instrument (test/kwestionariusz), który ma diagnozować style zdefiniowane przez dany model i co najważniejsze, zespół poszukiwał EMPIRYCZNEGO DOWODU na istnienie związku między opisanym przez model stylem uczenia a rzeczywistymi (potwierdzonymi empirycznie) wynikami uczniów. 

I UWAGA! Jakie otrzymali wnioski:

• Najczęściej używane modele uczenia się mają poważne problemy dotyczące niskiej wiarygodności i rzetelności oraz co najważniejsze – mają znikomy wpływ na uczenie się (Coffield 2004)
   
• Żaden z najpopularniejszych teorii stylu uczenia nie został odpowiednio zweryfikowany przez niezależne badania, idea spójności preferencji wizualnych, słuchowych i kinestetycznych i pozostałe odmiany typów są „teoretycznie i psychometryczne wadliwe" i "nie nadają się do oceny jednostek" (Coffield 2004).
   
• Po analizie dziesiątek książek, artykułów, stron internetowych okazało się, że bardzo niewiele tekstów dotyczących stylu uczenia się zostało opublikowanych w recenzowanych czasopismach, a jeszcze mniej opisuje wyniki rzetelnych badań. Innymi słowy, duża część literatury przedmiotu to publikacje po prostu nienaukowe, bo niezależni eksperci nie mieli możliwości ich oceny.
   
• Na podstawie tych wniosków zespół profesora Coffielda zalecił zaprzestanie korzystania z tych modeli, uznając je za nienaukowe, nierzetelne, a niejednokrotnie szkodliwe. 
   

Nie tylko Coffield zajmował się radosną twórczością parapsychologiczną speców od edukacji. I tak: 

• Stephen M.Stahl  profesor psychiatrii  na University of California, San Diego oraz Uniwersytecie w Cambridge Przewodniczącym Neuroscience Education Institute (NEI) oraz Arbor Scientia Group uważa, że „ocena stylów uczenia i dopasowanie do tego metod szkoleniowych nie ma żadnego wpływu na wyniki uczenie się”. 
   
• Profesor Guy Claxton (University of Winchester) zakwestionował style uczenia się do tego stopnia, że twierdzi, iż dzieci (studenci) mogą być stygmatyzowane danym stylem, przez co mogą  ograniczać możliwości uczenia się, a stosowanie stylów uczenia się w klasie może doprowadzić  do rozwijania fałszywych teorii siebie (samoświadomości, autopercepcji siebie), że może stać się szkodliwymi dla rozwoju samospełniającymi się przepowiedniami. 
   
• Gregory Kratzig i Katherine Arbuthnott (2006), analizując stopień przyswojenia wzrokowej, słuchowej i kinestetycznej wersji zadania, nie odkryli żadnej zależności między stylem uczenia się a funkcjonowaniem pamięci — rzekomi „wzrokowcy” dostosowanej do tej modalności wersji nie wykonywali lepiej niż wersji słuchowej czy kinestetycznej, podobnie działo się w przypadku pozostałych stylów.
   
• Pod koniec 2009 roku w czasopiśmie „Psychological Science in the Public Interest”, wydawanym przez Association for Psychological Science (APS), opublikowany został raport na temat zasadności naukowej „Stylów Uczenia się”. Zespół ekspertów pod kierunkiem profesora Harolda Pashlera z University of California, San Diego, dokonał metaanalizy publikacji i badań, i podobnie jak zespół Coffilda stwierdził, że „w chwili obecnej nie istnieją żadne dowody naukowe, uzasadniające wprowadzenie tak oceny stylu uczenia się, jak i modyfikacji stylu nauczania do  ogólnej praktyki edukacyjnej”. Zespół Pashlera zaleca również, aby „ograniczone zasoby edukacyjne przeznaczyć na przyjęcie innych rozwiązań edukacyjnych, które mają silną bazę dowodów”. Nawet David A. Kolb (sam będący twórcą jednego z modeli) częściowo zgodził się z wnioskami Pashlera. Kolb powiedział: „(…)W swojej pracy (Pashler) poprawnie wymienia praktyczne i etyczne problemy klasyfikowania ludzi i ich etykietowania, ma to w edukacji bardzo złą historię”. 

I jak przy każdym micie stawiamy pytanie – dlaczego taka mitologia aż tak mocno zakorzeniła się w świecie generalnie mądrych ludzi, jakimi są nauczyciele? 
A już zupełnie nie rozumiem kariery, jaką zrobił ten mit w racjonalnym świcie biznesu. 
Naprawdę mnie to zastanawia. Przecież dostawców usług szkoleniowych firmy prześwietlają niejednokrotnie tak, jakby mieli dokonać zakupu całej tej firmy, a nie kilku dni szkoleniowych. 
KRS-y, NIP-y, REGON-y, obroty, potwierdzenia kont, referencje, samplingi, trenerzy… A na koniec ci tak dobrze sprawdzenie trenerzy przynoszą jakąś kompletną brednię i to „przechodzi”. Dziwne, prawda? I jeszcze robi taką karierę! 

Muszę tu jednak jasno podkreślić, że jeżeli uznamy (zgodnie zresztą z dowodami, do czego Was mocno namawiam), że „style uczenia się” nie istnieją, to NIE OZNACZA, że ludzie/uczniowie/uczestnicy szkoleń są identyczni. Różnią się, bardzo, wszyscy, a wszyscy mają ogromną wartość, każdego należy wysłuchać i zrozumieć, ale nie musimy mieć dziwnych koncepcji „stylów uczenia się” i dziwnych teorii, aby o tym pamiętać. 

Niestety, wzrokowcy, słuchowcy,  uczuciowcy  NIE ISTNIEJĄ!! Jednak fakt ten nikomu jakby nie przeszkadza, bo kiedy rozejrzymy się, to zobaczymy kolejne pomysły już naprawdę mocno egzotyczne
Ale uwaga! Nadal mówimy o wiedzy rzekłbym – kanonicznej, dogmatycznej i oczywistej, wykładanej na każdym szkleniu, tyle że tym razem ze SPRZEDAŻY.  I co tam odnajdujemy? Nasze stare dobre style i typy, tylko że w takiej oto postaci: 

„Poradnik: Cztery główne typy klientów. Jak do nich mówić, by sfinalizować sprzedaż?”

„Nie da się ukryć, że im lepszy kontakt z klientem, tym sprzedaż nie sprawia większych trudności  Odpowiednia relacja z kupującym uwarunkowana jest wieloma czynnikami. Z niektórymi jesteśmy w stanie dogadać się od razu, z innymi niestety rozmowa „ nie klei się”. Takie sytuacje są wynikiem tego, że każdy z nas na swój sposób odbiera otaczające środowisko oraz komunikaty z niego płynące. Biorąc to pod uwagę możemy wyróżnić trzy typy ludzi: wzrokowców, słuchowców i kinestetyków” 

No to zobaczmy, jak eksperci od SPRZEDAŻY opisują nasze znane już typy.
Jak dla mnie, to naprawdę „mocne kawałki”  Uwaga! Jedziemy (to wszystko oryginalne cytaty): 

SŁUCHOWIEC – Wykonuje drobne ruchy ciała. Głowę trzymają prosto (ten kawałek zupełnie mnie rozbraja). Czasem przechyla ją na jedną stronę. Ma melodyjny ton głosu. Często przeprowadzają oni wewnętrzny dialog. Takie osoby są z reguły bardzo uprzejme, mają miły ton głosu. Nie nawiązują kontaktu wzrokowego. Spotykając się z takim klientem, należy mieć ofertę przygotowaną na piśmie, ale najważniejsze punkty trzeba przedstawić ustnie, aby słuchowiec mógł je sobie utrwalić itd… 

Niezłe, prawda?  Zobaczcie dalej. 

WZROKOWIEC  – Wzrokowiec ma wyprostowaną postawę ciała. Gdy koncentruje się na jakieś rzeczy, marszczy brwi (no ja już nie mogę). Szybko mówi, a ton jego głosu jest wysoki. W swojej wyobraźni tworzy obrazy, rysuje pomysły. Ma pamięć wzrokową, zapamiętuje twarze i elementy otoczenia. Dbają o swój wizerunek i miejsca, w których się obracają. Spotykając się z takim klientem, swoją ofertę przygotuj w formie pisemnej, pamiętając o jej atrakcyjnym wyglądzie. Najważniejsze informacje powinny być wyróżnione. Istotny będzie też przede wszystkim Twój wygląd i sposób, w jaki się zaprezentujesz. Odpowiedni ubiór, fryzura, a nawet makijaż handlowca.

Zastanawiam się, czy CZUCIOWIEC też wystąpi – dla takiego Klienta handlowiec będzie musiał mieć ofertę przygotowaną formie pisemnej, pamiętając o jej zapachu i fakturze, i oczywiście handlowiec będzie musiał ładnie pachnieć Na szczęście twórcy oszczędzili nam tego typu i został tylko Klient Kinestetyk.  

KINESTETYK – Jego ramiona są opuszczone. Ton głosu jest niski. Mówią raczej cicho i wolno. Systemem reprezentacji kinestetyka są odczucia. Są to ludzie bardzo wrażliwi. Zapamiętują zdarzenia związane z ruchem. Nie potrafią usiedzieć na miejscu. Mówiąc gestykulują. Nacisk, zmysłowy, dotyk, delikatny, gładki, solidny, to słowa, które będą odzwierciadlały ten system. Zwroty jakich warto użyć w rozmowie to: Wyczuwam, co masz na myśli, Mocny fundament, Czuję że… Swoją ofertę powinieneś przedstawić za pomocą pozytywnych emocji. Twoje ruchy, mimika twarzy, ton głosu, muszą uwiarygodnić twój przekaz. 

Niestety, dalej już nie dam rady. Wam też tego oszczędzę, bo przebywanie zbyt długo w oparach absurdu jest szkodliwe  i zabronione przepisami BHP.

PS. A ja muszę się zgłosić po dodatek za pracę w szkodliwych warunkach. 

Źródła:

• https://szybkawiedza.wordpress.com/2015/01/02/style-uczenia-sie-kontra-…
• Bruff D., Learning Styles: Fact and Fiction – A Conference Report, 2011.
• Cuevas J., Brain-Based Learning, Myth versus Reality: Testing Learning Styles and Dual Coding, 2014.
• Fadel C., Lemke C., Multimodal Learning Through Media: What the Research Says, 2008.
• Pashler H. i in., Learning Styles: Concepts and Evidence, „Psychological Science in the Public Interest” 2009.
• Riener C., Willingham D., The Myth of Learning Styles, „Change” 2010.
• Rogowsky A. B. i in., Matching Learning Style to Instructional Method: Effects on Comprehension, 2014.
• http://www.changemag.org/Archives/Back%20Issues/September-October%20201…
• http://zskesowo.kopi.edu.pl/userfiles/file/logopedia/pdf/style_uczenia_…
• http://polki.pl/rodzina/nastolatki,wzrokowcy-i-sluchowcy-czyli-style-uc…
• http://www.gimnazjum16katowice.cba.pl/podstrony/pliki/comenius2/Learnin…;
• http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/11/id/189 
• http://www.cymeon.com/lspabout/lspmodel.asp
• Learning styles and pedagogy in post-16 learning: A systematic and critical review, Frank Coffield, Institute of Education. University of London; David Moseley, University of Newcastle; Elaine Hall, University of Newcastle; Kathryn Ecclestone, University of Exeter; published by the Learning and Skills Research Centre
• http://www.wartoszkolic.pl/blog/item/155-co-ka%C5%BCdy-trener-powinien-…