Reforma oświaty w aspekcie kształcenia zawodowego poprzez Ochotnicze Hufce Pracy
Warto przypomnieć, że Ochotnicze Hufce Pracy zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Rozdział 5, są państwową jednostką wyspecjalizowaną w działaniach na rzecz młodzieży, w szczególności zagrożonej wykluczeniem społecznym oraz bezrobotnych do 25 roku życia. OHP są instytucją nadzorowaną przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, realizującą zadania państwa w obszarze polityki społecznej w zakresie zatrudnienia, przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i marginalizacji młodego pokolenia oraz jego kształcenia i wychowania. Dzięki realizowanym zadaniom, stanowią także uzupełniające ogniwo w procesie wychowania, resocjalizacji i reedukacji młodzieży, która wypadła z powszechnego systemu edukacji.
Do najważniejszych zadań realizowanych przez Ochotnicze Hufce Pracy należy wspomaganie systemu oświaty poprzez aktywizację społeczną, zawodową i ekonomiczną młodych ludzi, podejmowanie działań zmierzających do podwyższania kwalifikacji zawodowych lub przekwalifikowania, wspieranie inicjatyw służących przeciwdziałaniu bezrobociu i wychowaniu w procesie pracy, w tym również organizowanie zatrudnienia oraz międzynarodowej współpracy młodzieży.
Od 1 września 2017 r. na podstawie ustawy Prawo Oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r. zmieni się struktura polskich szkół, a także sukcesywnie obowiązywać będą nowe podstawy programowe, także w zakresie kształcenia zawodowego. Będą one dostosowane do zmieniających się wymogów i potrzeb rynku pracy. Udział Ochotniczych Hufców Pracy we wspieraniu młodych ludzi pomiędzy 18 a 24 rokiem życia na polu kształcenia zawodowego, jak i pozyskania miejsca zatrudnienia jest bardzo znaczący. OHP obejmuje swoim wsparciem także uczestników między 15 a 18 rokiem życia, ale ta grupa z uwagi na określony merytoryczny charakter Platformy EPALE nie będzie omówiona w tym przypadku.
Zasadnicze szkoły zawodowe, do których między innymi uczęszczali dotąd uczestnicy OHP, zostaną zastąpione przez dwustopniowe szkoły branżowe. (trzyletnia szkoła branżowa I stopnia , a następnie II stopnia, w której będzie można zdawać maturę i dalej kształcić się np. na studiach.) W Ochotniczych Hufcach Pracy będzie można nadal nauczyć się zawodu („Nauka zawodu”) na Kwalifikacyjnym Kursie Zawodowym (KKZ) lub u rzemieślnika („rzemieślnicza nauka zawodu”). Przygotowanie zawodowe uczestników OHP będzie w dalszym ciągu realizowane metodą dualną – uczestnicy odbywający swój obowiązek szkolny i obowiązek nauki będą zdobywać wiedzę ogólną w placówkach podległych władzom samorządowym, a praktyczne przygotowanie zawodowe na stanowiskach pracy u pracodawców.
Uczestnicy OHP będą mieć status pracownika młodocianego, który będzie posiadać indywidualną umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego. W preambule do uchwalonej w 2016 r. ustawy Prawo Oświatowe czytamy: Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa; kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także wskazaniami zawartymi w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o Prawach Dziecka. Nauczanie i wychowanie – respektując chrześcijański system wartości – za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości Ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.
Priorytetami edukacyjnymi dla Ochotniczych Hufców Pracy w roku szkolnym 2017/2018 będą między innymi: rozszerzanie działań wspierających rodziny, w których dzieci i młodzież są zagrożone wypadnięciem z systemu oświaty lub już z niego wypadły; integrowanie systemu edukacji w OHP z reformą systemu oświaty wprowadzaną przez resort edukacji; nauka wartości stanowiących zasadę oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych OHP; rozwijanie działań zapewniających bezpieczeństwo młodzieży i ochronę jej przed krzywdzeniem. Tworzona więc będzie solidna podstawa, aby OHP nadal były szansą na pozyskanie odpowiedniego wykształcenia, miejsce pracy, a zwłaszcza możliwości usamodzielnienia się.
Kształcenie i przygotowanie zawodowe
Osoby, które ukończyły 18 lat mogą uzyskać na kwalifikacyjnych kursach zawodowych 252 kwalifikacje wyodrębnione w zawodach ujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, bez względu na dotychczasowe wykształcenie. (Rozporządzenie MEN z dn. 23 grudnia 2011). Po ukończeniu kwalifikacyjnego kursu zawodowego (KKZ) można przystąpić do egzaminu zawodowego w zakresie danej kwalifikacji. Po zakończeniu każdej z kwalifikacji, uczestnik uzyskuje zaświadczenie o ukończeniu kursu i wówczas może zdawać zewnętrzny egzamin zawodowy, potwierdzający kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji. Po zdaniu takiego egzaminu otrzymuje od Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej świadectwo potwierdzające kwalifikacje w zawodzie. Ukończenie gimnazjum i przyuczenia do wykonywania określonej pracy daje możliwość tym osobom uzyskania zatrudnienia oraz jednocześnie kontynuowania nauki w szkole wyższego szczebla. Ukończenie zasadniczej szkoły zawodowej lub pozaszkolnej formy kształcenia stwarza możliwość uzyskania kwalifikacji zawodowych i zdobycia zatrudnienia, a w przypadku absolwenta ZSZ jednocześnie kontynuowania nauki w szkole wyższego szczebla.
Uczestnicy OHP szkolą się w zawodach deficytowych, poszukiwanych najczęściej na lokalnych rynkach pracy, umożliwiających najpierw uzyskanie zatrudnienia, potem jego utrzymanie, a w końcu usamodzielnienie się. Wykazy tych zawodów są na bieżąco aktualizowane na podstawie danych statystycznych i informacji z urzędów pracy oraz przeprowadzanych analiz zapotrzebowania rynku pracy. Oferta kształcenia zawodowego w OHP obejmuje ok. 80 zawodów. Najczęściej wybieranymi przez młodzież zawodami są: kucharz, fryzjer, sprzedawca, mechanik pojazdów samochodowych, cukiernik, piekarz, murarz-tynkarz, lakiernik, stolarz, elektryk, ślusarz, krawiec, tapicer.
Co na początek?
- Uczestnik, który rozpoczyna naukę w OHP otrzymuje skierowanie do szkoły, w której będzie uzupełniać lub kontynuować kształcenie ogólne.
- Doradca zawodowy – po zbadaniu jego predyspozycji zawodowych – pomaga mu wybrać zawód.
- Uczestnik dostaje umowę o pracę i zatrudnienie na zasadach pracownika młodocianego w celu odbycia przygotowania zawodowego (wyjątkowo, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, uczestnicy na poziomie gimnazjum mogą podjąć naukę bez podpisywania umowy o pracę i są wówczas pozostawieni na tzw. statusie ucznia).
Co daje nauka w OHP?
- Świadectwo ukończenia szkoły (gimnazjum lub zasadniczej szkoły zawodowej/formy kursowej) umożliwiające podjęcie dalszej edukacji, np. w szkole wyższego stopnia.
- Zaświadczenie o ukończeniu przyuczenia do wykonywania określonej pracy – w przypadku ukończenia gimnazjum oraz zaświadczenie potwierdzające uzyskanie kwalifikacji zawodowych – po ukończeniu nauki zawodu i zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.
- Propozycję oferty zawierającej możliwość kontynuacji aktywizacji społeczno-zawodowej rozpoczętej podczas nauki w OHP (w tym np. zdobycie dodatkowych umiejętności zawodowych, podwyższenie kwalifikacji, przekwalifikowanie, korzystanie z oferty kulturalno-rekreacyjnej, etc.). Młodzież jest objęta również poradnictwem edukacyjno-zawodowym i przygotowaniem do aktywnego poruszania się na rynku pracy.
Należy podkreślić, że uczestnictwo w OHP jest dobrowolne i bezpłatne.
Opracowała na podstawie źródła
Maria Idźkowska - wieloletnia działaczka społeczna. Współpracująca z Instytutem Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie. Obecnie działająca na rzecz rozwoju zawodowego młodzieży w Ochotniczych Hufcach Pracy w Warszawie. Ambasadorka EPALE.
