ok. 7 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Nad czym najczęściej pracuje się w procesach  tutorskich?  Tutoring wspiera nie tylko rozwój intelektualny w dziedzinie, która interesuje podopiecznego. Jest tu też miejsce na refleksję nad wartościami, kształcenie charakteru, naukę samodzielnego myślenia, argumentowania oraz podejmowania mądrych decyzji. 

Od kilku lat jestem praktyczką tutoringu, superwizorką i trenerką tutorów. Od niedawna również certyfikowaną konsultantką narzędzia mierzenia odporności psychicznej MTQ Plus. 

I coraz częściej dostrzegam, że tutoring służy rozwojowi odporności psychicznej.

Zaryzykuję nawet tezę, że tutoring  może wspierać wszystkie elementy modelu 4C, opracowanego przez profesora P. Clougha i D. Strycharczyka, który opisuje odporność psychiczną:

This work Model 4C by Barbara Habrych is licensed under All rights reserved

Grafika: Model odporności psychicznej 4C, Źródło: https://www.sylwiarybak.pl/

(Jeżeli tutoring jest dla Ciebie nowym pojęciem, zachęcam do lektury dwóch artykułów, w których autorki w zwięzłej formie przedstawiły  jego najważniejsze aspekty: Budzenie ze snu. Czego nie wiemy o tutoringu Moniki Dawid-Sawickiej i Tutoring – relikt przeszłości czy nowy wymiar edukacji? Edyty Długoń.

Natomiast jeśli masz ochotę więcej dowiedzieć się o modelu 4C, zachęcam do wysłuchania podcastu z udziałem Sylwii Rybak: Odporność psychiczna edukatora).

Czym jest odporność psychiczna?

„Odporność psychiczna to cecha osobowości, która w znacznym stopniu determinuje sposób, w jaki ludzie reagują na wyzwania, stres i presję, niezależnie od okoliczności.”[1] Cechę tę możemy obserwować w populacji zgodnie z krzywą rozkładu normalnego: około 16% osób charakteryzuje się wysoką odpornością psychiczną, 68% ma ją w typowym, średnim natężeniu, a 16% wykazuje wysoką wrażliwość psychiczną.

Odporność psychiczna rośnie wraz z wiekiem i doświadczeniem, dlatego wsparcie w jej rozwoju jest szczególnie cenne dla młodych dorosłych.

Czy lepiej być wrażliwym, czy odpornym psychicznie?

Badania wskazują na korelację wysokiej odporności psychicznej ze: skutecznością, dobrostanem (lepsze zdrowie psychiczne, zadowolenie, poczucie szczęścia), zwinnością (radzenie sobie ze zmianami, adaptacja do zmiennych warunków) i aspiracjami (większe ambicje, podejmowanie prób).

W zakresie podejmowania decyzji w sytuacji braku presji zarówno osoby wrażliwe psychicznie, jak i odporne psychicznie podejmują równie dobre decyzje: rozsądne i logiczne. Jednak w sytuacji stresu, napięcia  osoby z niskimi wynikami odporności psychicznej podejmują decyzje najprostsze lub mające najmniejsze  konsekwencje.

Co jest zaletą osób wrażliwych? Współpraca, nastawienie na cele zespołowe, niższy poziom rywalizacji, podążanie za liderem, empatia, budowanie relacji, kreatywność i wrażliwość artystyczna.

Samoświadomość, refleksja  i ukierunkowany rozwój są tak samo ważne dla osób odpornych psychicznie, jak i dla wrażliwych psychicznie.

Model 4C w praktyce tutorskiej, czyli jak budować samoświadomość? 

Nie każdy może przeprowadzić badanie odporności psychicznej MTQ Plus[2], ale każdy tutor może zadać pytania, aby obudzić autorefleksję i rozpocząć pracę nad zwiększeniem świadomości w tym zakresie. 

Można, inspirując się modelem 4C, przygotować swoisty "model kompetencyjny". Do każdego z elementów modelu można dopasować odpowiednią kompetencję i wraz z podopiecznym ją zdefiniować, opisać zachowania, w których się przejawia, oraz przeanalizować sytuacje z życia młodego człowieka, w których z tej kompetencji korzysta, a w jakim stopniu chciałby ją rozwijać. Wówczas, wraz z tutorem, można ustalić cel oraz sposób rozwijania tej kompetencji (np. poprzez "projekt tutorski" lub zadania).

Mój pomysł na powiązanie Modelu 4C z kompetencjami ilustruje grafika:

This work Model 4C a kompetencje by Barbara Habrych is licensed under All rights reserved

Grafika: Model odporności psychicznej 4C, a kompetencje. Opracowanie B. Habrych w oparciu o grafikę ze strony: https://www.sylwiarybak.pl/

Autorefleksja: siła pytań

Można także zaprosić podopiecznego do ustosunkowania się do stwierdzeń odpowiadających każdemu z elementów modelu. Następnie należy poprosić o samoocenę, np. z użyciem skali od 1 do 10, oraz zadać pytania:

• Czy to miejsce na skali jest dla niego odpowiednie i pozwala mu realizować swoje cele?

• Jakie przykłady swoich zachowań może podać na poparcie swojej samooceny?

• Gdzie chciałby znaleźć się na skali, aby osiągnąć optymalny poziom (obniżyć lub podnieść poziom odporności psychicznej w danej podskali)?

• Co konkretnie chciałby zmienić w swoim zachowaniu?

Moją propozycję stwierdzeń odnoszących się do elementów modelu 4C przedstawia grafika:

This work Model 4C stwierdzenia i przekonania by Barbara Habrych is licensed under All rights reserved

Grafika: Model odporności psychicznej 4C, a stwierdzenia ilustrujące przekonania. Opracowanie B. Habrych w oparciu o grafikę ze strony: https://www.sylwiarybak.pl/

Samoocena a obiektywne narzędzia – kiedy warto skorzystać z badania MTQ Plus?

Taka rozmowa może być bardzo cenna w kontekście uruchomienia autorefleksji, jednak może być obarczona błędem wynikającym z tendencji do przeceniania swoich kompetencji. Jeśli podopieczny ma kłopot z obiektywnym spojrzeniem na swoje zachowania,  badanie MTQ Plus będzie lepszym rozwiązaniem, ponieważ jest narzędziem trafnym, rzetelnym i normatywnym. Oznacza to, że wyniki testów danej osoby są porównywane z wynikami testów dla odpowiedniej grupy odniesienia, która reprezentuje całą populację.

Praktyczne działania i narzędzia wspierające rozwój odporności psychicznej

Jeśli ustalimy już cele z podopiecznym, możemy zaproponować narzędzia lub działania wspierające ich realizację. Moje pomysły znajdziecie w tabeli:

Jakie masz doświadczenia związane z rozwojem odporności psychicznej? Jakie dodatkowe metody lub techniki możesz dodać do powyższej tabeli? 

Barbara Habrych – pedagożka, ekspertka HR, trenerka biznesu i edukacji. Specjalizuje się w tematyce rekrutacji i rynku pracy, procesów HR, uczenia się dorosłych, tutoringu, doradztwa zawodowego  i rozwijania kompetencji przyszłości. Ambasadorka EPALE.

Jesteś trenerem, szkoleniowcem? Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod i niestandardowych form?

Tutaj zebraliśmy dla Ciebie najciekawsze artykuły na temat pracy trenera dostępne na polskim EPALE

Zobacz także:

Tutoring artystyczny: sztuka rozwijania talentu, kreatywności i uważnego obserwowania otaczającej rzeczywistości

Poza klasyczną burzą mózgów: Odkryj, eksperymentuj, inspiruj!

Karty na stół: poker kryterialny dla edukatorów 

Nie tylko informacja zwrotna. Dialog, uczenie się i rozwój krytycznego myślenia z wykorzystaniem modelu feedforward

Zaangażowanie, odpowiedzialność i uczenie się  w pracy: turkusowa perspektywa

Jak stworzyć dobre CV? Poradnik

Źródła: