W styczniu 2024 roku Kluby MasterPeace z Niderlandów, Polski, Niemiec, Rumunii, Słowacji i Macedonii Północnej, wraz z przedstawicielami Ukrainy, zainicjowały projekt edukacyjny NO LABEL. Jego celem było promowanie zrównoważonego stylu życia i świadomego konsumpcjonizmu wśród młodych ludzi na przykładzie mody - ważnego elementu ich tożsamości. Efekty przerosły oczekiwania…

^{fot. archiwum autora}

Projekt edukacyjny NO LABEL jest logicznym przedłużeniem i rozwinięciem wcześniejszych projektów przybliżających młodzieży zagadnienia ekonomii obwarzanka i artywizmu. 

Wcześniejszy projekt, “ACT! as a Doughnut”, wprowadził młodzież w świat obwarzanka i sprowadził go do poziomu lokalnego. Poprzez projektu społeczne, młodzież mogła przyjrzeć się lokalnym realiom i poszukać rozwiązań dla problemów, które uznali za istotne z ich perspektywy.

Inne projekty, takie jak “Take Into Account Me”, kładły nacisk na aktywność obywatelską młodzieży.

Wszystkie za punkt wyjścia brały Doughnut Economics - Ekonomię Obwarzanka; dzięki współpracy z Doughnut Economics Action Lab, mogliśmy tworzyć autorskie projekty materiałów edukacyjnych (non formal education) i wykorzystywać opracowane przez nich metodologie i warsztaty.

Artywizm w naszych projektach jest metodą działania, którą proponujemy młodym uczestnikom. Aktywizm przez sztukę (ART), pozwala na rozwijanie indywidualnych talentów i zastosowanie niezwykłych, kreatywnych rozwiązań. Młodzi ludzie, pozbawieni na co dzień możliwości tworzenia sztuki (niestety, to właśnie przedmioty artystyczne usuwane są ze szkół jako pierwsze, kiedy potrzeba oszczędności lub czasu lekcyjnego na inne zagadnienia), cenią sobie możliwość kreatywnych działań w naszych projektach.

NO LABEL przeskalowuje ekonomię obwarzanka i artywizm do jednego małego wycinka kultury i życia codziennego młodych ludzi: MODĘ.

^{fot. archiwum autora}

Właśnie ze względu na tematykę, Polski Klub MasterPeace zdecydował się na współpracę z Partnerami, którzy są zaangażowani w modę na kilka różnych sposobów:

• Krakowskie Szkoły Artystyczne, a szczególnie Szkoła Artystycznego Projektowania Ubioru (SAPU) była oczywistym wyborem, zwłaszcza, że co roku ważną częścią Krakowskiego Tygodnia Mody jest pokaz No Waste Show: pokaz, na którym studenci I i II roku studiów prezentują zaprojektowane przez siebie ubrania wykonane z używanych materiałów.
• Ubrania do Oddania, portal crowdfundingowy, który łączy odzyskiwanie używanych ubrań (każdy może je przysłać) ze wspieraniem celów dobroczynnych (od każdego kilograma przesłanych ubrań UdO przekazuje 50 groszy na wskazaną zbiórkę dobroczynną)
• EkoCentrum Punkt Zwrotny, centrum edukacyjne wykorzystujące nowoczesne techniki i metody edukacyjne (np,. EscapeRoom) przybliżające dzieciom i młodzieży zagadnienia ekologii, cyrkularności i ochrony środowiska… na przykładzie mody.

• Zespół Szkół nr 3 im. Rotmistrza Witolda Pileckiego w Zabrzu; szkoła, z którą współpracujemy od dawna, która kształci m.in. Techników Przemysłu Mody.

Dlaczego moda?

Moda jest niezwykle ważnym elementem tożsamości dla każdego z nas. W zależności od potrzeb: może być narzędziem wyrażenia naszej indywidualności i wyjątkowości, pozwala wtopić się w tłum lub dopasować do grupy. W różnych miejscach i epokach, moda staje się narzędziem wyzwolenia lub narzędziem opresji (nakaz noszenia hidżabu i jego zrzucanie przez kobiety w miejscach publicznych, jako forma protestu w Iranie). 

Dla młodych ludzi moda jest jak oddychanie: wiedzą co jest “na topie”, a co jest “obciachem”. Muszą być na bieżąco, aby dopasować się do wybranej grupy, do której chcą przynależeć.

Ale to nie jedyny powód, dla którego skoncentrowaliśmy się na modzie. 

Według danych “Our World in Data”, przemysł modowy zajmuje szóste miejsce w rocznej ilości emisji gazów cieplarnianych! (Niektóre statystyki mówią nawet o piątym miejscu) Szacuje się, że odpowiada za 8–10% globalnej emisji dwutlenku węgla. 

Za to zjawisko odpowiada przede wszystkim tzw. szybka moda, dominująca obecnie w sklepach. Prowadzi ona do masowej produkcji ubrań i dodatków niskiej jakości, głównie w krajach rozwijających się, gdzie przepisy dotyczące ochrony środowiska i praw pracowniczych są niewystarczające lub łatwe do obejścia. Ten przemysł opiera się na słabo opłacanych pracownikach, w tym dzieci, zmuszonych do pracy w niebezpiecznych warunkach.

Dodajmy do tego zużycie wody - produkcja ubrań odpowiada za zanieczyszczanie 20% słodkiej wody w skali globu. Do tego dochodzi ilość zużywanej wody (około 93 miliardów metrów sześciennych wody rocznie) i uwalnianie ogromnych ilości mikroplastiku do wody w trakcie prania.

FAST FASHION - Szybka Moda, to nie tylko nadprodukcja ubrań, to także szybko zmieniające się trendy - co było modne wczoraj, dziś jest już passe, i niska cena nowych produktów. Nie tylko kupujemy na potęgę, ale i wyrzucamy w ogromnych ilościach. Szacuje się, że ok 85% tekstyliów ląduje na wysypiskach śmieci. Także nieużywanych! Gdzie kończą te ubrania? Na krajowych wysypiskach śmieci. W portach i na dzikich wysypiskach krajów Zachodniej Afryki, np Ghany, jak . Na pustyni Atakama w Chile…

Czy może być lepszy przykład do rozmowy o ekologii, cyrkularnej ekonomii, konsumpcjonizmie i świadomej konsumpcji.

Projekt

Zadanie było proste. Po pierwsze: przygotować materiały edukacyjne dotyczące ekonomii obwarzanka i artywizmu. Po drugie: zebrać zainteresowaną młodzież i zaprosić ją na warsztaty. Po trzecie: wybrać spośród nich grupę najbardziej zaangażowanych i chętnych do dalszego działania - Movers & Shakers, którzy przejmą od nas pałeczkę i będą promować nasze cele i plany wśród rówieśników.

To właśnie oni mają za zadanie organizować i prowadzić panele dyskusyjne, na których rozmawiają ze swoimi kolegami krajów partnerskich, o tym czego się nauczyli, dowiedzieli i co chcą zrobić z tą wiedzą. To oni zaprojektowali - pod wpływem warsztatów artywistycznych - nadruki, które znalazły się na bluzach (hoodies) uszytych przez WoMan Force, zrównoważoną markę z Niemiec.

I to oni stali się częścią No Waste Show w czasie Krakow Fashion Week. 

MOVERS & SHAKERS 2025

Zgodnie z planem, Movers & Shakers mieli przyjechać do Krakowa, aby spotkać się ze swoimi kolegami z krajów partnerskich, wziąć udział w warsztatach, porozmawiać o projekcie i obejrzeć No Waste Show zorganizowany przez Krakowskie Szkoły Artystyczne.

MasterPeace Polska, który był organizatorem Movers & Shakers Meeting w Krakowie postawił na sztukę i aktywizm. 

^{fot. archiwum autora}

Uczestnicy - wszyscy, nie tylko młodzi - wzięli udział w warsztatach artystycznych.

Pierwszego dnia dostali trudne zadanie: mieli pomyśleć o słoniu, a potem go narysować. Warsztaty rysowania połączone z krótkim wykładem na temat roli sztuki i tworzenia w życiu ludzi, okazały się strzałem w dziesiątkę: wśród śmiechów i rozmów powstał unikatowe prace, które wprowadziły wszystkich w kreatywny nastrój!

Drugi dzień przyniósł kolejne warsztaty, prowadzone przez Justynę Dziumę z ChÓrtowni. Tym razem uczestnicy zostali rozśpiewani - po krótkiej serii ćwiczeń rozgrzewających odkryli, że “śpiewać każdy może”. I bardzo im się to spodobało.

Krakowskie Szkoły Artystyczne zaprosiły naszych aktywistów - Movers & Shakers, na warsztaty upcyklingu: redesignu i odnowy używanych ubrań i akcesoriów. Przez dwie i pół godziny uczestnicy przywracali blask podkoszulkom, torebkom, biżuterii. Nie miało znaczenia, czy mieli oni jakieś doświadczenie w projektowaniu i szyciu, czy nie. Każdy z nas jest kreatywny, każdy z nas jest twórcą.

Na koniec pobytu w Krakowie, Klub MasterPeace Poland postanowił pokazać swoim gościom przykłady artywizmu w najczystszej postaci i zabrał ich do Muzeum Banksy'ego w Krakowie. Niezwykłego miejsca, gdzie można obejrzeć reprodukcje najważniejszych prac artysty i zapoznać się z ich historią i poglądami autora na sztukę.

No Waste Show

Młodzi ludzie nie zamierzali być tylko biernymi widzami tego wydarzenia. Część z nich zdecydowała się wziąć sprawy w swoje ręce i stać się częścią pokazu! Utalentowani uczestnicy zaprojektowali i uszyli swoje własne stroje zgodne z duchem no-waste. Wykorzystując używaną odzież akcesoria i inne tekstylia przygotowali własne propozycje na pokaz mody. A nasz wspaniały partner - SAPU zgodził się pokazać 10 najlepszych projektów na wybiegu!

^{fot. archiwum autora}

Dla naszych młodych aktywistów było to ogromne przeżycie: przyjęto ich jak zawodowych projektantów mody, zaproszona za kulisy, aby porozmawiali z modelami i pomogli im przygotować się do pokazu. Jak sami przyznali: nie spodziewali się tego i było to dla nich unikalne doświadczenie.

Co dalej?

Projekt NO LABEL jest już za półmetkiem. Czekają nas jeszcze kolejne panele dyskusyjne i finalizujące projekt Hakatony. Jedno i drugie organizowane i przygotowywane przez naszych Movers & Shakers. Już teraz widzimy, że ich kreatywność nie ma granic, a stopień zaangażowania w działania nas zaskoczył. 

Czego dowiedzieliśmy się do tej pory? 

Młodzi ludzie są świadomi, że nasz świat płonie i chętnie wezmą udział w gaszeniu tego pożaru, ale potrzebują pomocy. Potrzebują kogoś, kto pokaże im narzędzia i możliwości (edukatorów), potrzebują być wysłuchani (działacze, politycy, biznes), potrzebują wsparcia: od swoich rówieśników, nauczycieli, dorosłych, decydentów…                     

Chcą wziąć odpowiedzialność za siebie, swoje otoczenie, swoją społeczność. 

Trzeba ich tylko wysłuchać.