ok. 7 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Nie jest dobrze, jeśli portfolio utożsamiasz wyłącznie z teczką, segregatorem lub folderem, w którym zbierasz dokumenty. Celem portfolio nie jest gromadzenie danych, lecz wspieranie procesu planowania kariery edukacyjnej i zawodowej. Oznacza to, że dobór zadań powinien być intencjonalny i mocno ukierunkowany na cele. Oznacza to także, że zgromadzone materiały powinny zostać omówione, ocenione i wykorzystane w procesie doradczym. Prowadzenie portfolio nie jest celem samym w sobie. I nie ma tak wielkiego znaczenia czy opracowujesz je w wersji papierowej, czy elektronicznej. Ważne jest, po co gromadzisz te dokumenty.

^{Photo by Icons8 Team on Unsplash}

Myśląc o portfolio warto odnieść się do trzech obrazów zaproponowanych przez Wolfganga Endresa, Thomasa Wiedenhorna i Anje Engel. Według nich portfolio jest jak:

most

lustro

okno wystawowe. [1]

Te metafory wskazują możliwości wykorzystania portfolio w pracy doradczej. Obraz mostu odnosi się do możliwości pokonywania różnorodnych barier i przeszkód oraz perspektywy łączenia i integrowania danych z różnych obszarów i dziedzin. Ta forma pracy stwarza szanse na zintegrowanie doświadczeń edukacyjnych i zawodowych z aktualnymi planami karierowymi, pozwala odnieść aktualne zdolności, umiejętności i zasoby do celów umiejscowionych w przyszłości. Lustro to narzędzie oglądu sytuacji. Pozwala określić, jak wyglądają aktualne możliwości, daje szansę porównań. Umożliwia samoocenę, ale także jest szansą na pozyskanie informacji zwrotnej. Metafora okna wystawowego pozwala uruchomić refleksję na temat autoprezentacji. Jest to szansa na pokazanie własnych zasobów, uzdolnień, potencjałów. W portfolio można w interesujący sposób zaprezentować to, co uważamy za najbardziej dla nas istotne i charakterystyczne. Obraz okna wystawowego akcentuje także znaczenie sposobu prezentowania naszych karierowych zasobów.

Portfolio to celowo zbierane materiały dokumentujące bardzo szeroko rozumiane zasoby. Mogą to być również dokumenty potwierdzające kwalifikacje, referencje, próbki pracy. Ważne jest, aby mieć pomysł na zaprezentowanie tych danych. I to bez względu na to, czy mamy wiele materiałów, którymi możemy się pochwalić czy wręcz przeciwnie.

Portfolio powinno zawierać dane o charakterze dokumentów (świadectwa, zaświadczenia, certyfikaty, dyplomy), dane potwierdzające doświadczenie (zawodowe, społeczne), dane dotyczące samooceny oraz dane wspierające proces podejmowania decyzji. Te cztery grupy to plan minimum. Oczywiście portfolio może mieć także rozbudowaną formę. Może zawierać na przykład takie elementy jak:

1. CV

2. dyplomy i inne dokumenty związane z wykształceniem.

3. certyfikaty, dyplomy, nagrody

4. formularze z diagnozy umiejętności, predyspozycji, uzdolnień

5. profil umiejętności zawodowych

6. aktualna lista doświadczeń zawodowych (daty, adresy pracodawców, krótkie opisy pracy, obowiązków)

7. przykłady działalności zawodowej i zainteresowań

8. osobiste doświadczenia (na przykład z wolontariatu)

10. referencje

Dobrze prowadzone portfolio ma uporządkowaną strukturę i jest systematycznie uaktualniane. Warto też zadbać o stronę tytułową – można ją potraktować jako wizytówkę lub sposób wywarcia dobrego pierwszego wrażenia. Konieczny jest także spis treści.

W pracy doradczej z dorosłymi poszukującymi pracy lub podejmującymi kroki w kierunku rekwalifikacji praca z wykorzystaniem portfolio jest najczęściej etapowa. W pierwszej fazie – wprowadzającej, należy dokonać rozstrzygnięcia, jakie materiały i w jaki sposób będą gromadzone w portfolio. Należy tu rozstrzygać, jakie dane są konieczne do osiągnięcia założonych celów. Jest to etap, który odgrywa istotną rolę w zakresie wzmacniania motywacji i zaangażowania osoby radzącej się. Na tym etapie należy także ustalić zasady pracy i kryteria oceny zgromadzonego materiału.

Kolejna faza to osadzenie portfolio w indywidualnym kontekście osoby radzącej się. Ważne jest, aby gromadzone materiały dotyczyły indywidualnego kontekstu, potrzeb i celów.

Trzecia faza to wybór spośród zebranych danych tych informacji, które będą stanowić podstawę analizy i dokładniejszego omówienia. Własne doświadczenia, możliwości i potrzeby warto tu konfrontować z wymaganiami rekrutacyjnymi do konkretnego miejsca pracy lub z ogólnymi wymaganiami rynku pracy w danym zawodzie lub branży.

Ostatnia faza to refleksja. Tu bardzo ważną rolę odgrywa doradca. Jest to także faza diagnozy i autodiagnozy. Radzący się przy wsparciu doradcy rozpoznaje, jak jego indywidualne zasoby korespondują z celami edukacyjnymi i zawodowymi. Jest to moment namysłu nad rzeczywistymi możliwościami realizacji planów i aspiracji. Zadaniem doradcy jest prorozwojowe ukierunkowanie refleksji.

Celem takiej pracy z portfolio jest nie tylko rozpoznanie czy osoba radząca się ma wystarczające możliwości, uzdolnienia i zasoby, ale także zastanowienie się, w jaki sposób można wyrównywać ewentualne deficyty. Refleksja powinna na tym etapie dotyczyć trzech podstawowych perspektyw: merytorycznej / zawodowej, metodycznej, indywidualnej.[2]

W perspektywie merytorycznej ocenie poddaje się wiedzę, umiejętności zawodowe, kwalifikacje, oceny, zaświadczenia i inne dane mogące świadczyć o rozwoju edukacyjnym i zawodowym. Koniecznie trzeba tu także uwzględnić doświadczenia z obszaru edukacji nieformalnej i pozaformalnej. Perspektywa metodyczna obejmuje dane dotyczące strategii i stylów uczenia się, sposobów funkcjonowania w pracy i w sytuacjach społecznych, przyjmowanych ról zespołowych, strategii komunikacyjnych. Ostatnia perspektywa – indywidualna, dotyczy jednostkowych cech, ograniczeń, postępów w nauce, indywidualnych strategii uczenia się. Tak zaprojektowana refleksja umożliwia transfer danych pochodzących z autodiagnozy własnych zasobów do myślenia o karierze edukacyjnej i zawodowej.

Dlaczego warto wykorzystywać tę metodę pracy doradczej z dorosłymi? Powodów jest kilka. Portfolio gromadzi w jednym miejscu powiązane ze sobą dokumenty, wspiera proces autorefleksji i nadaje procesowi samooceny klarowną strukturę,  może być wykorzystane podczas rozmowy kwalifikacyjnej, pozwala gromadzić i porządkować dokumenty i informacje, które mogą być przydatne w przyszłości – na przykład podczas aplikacji o pracę czy staż. Jest to metoda, która uczy systematyczności, selektywnego i analitycznego podejścia do informacji. A poza tym, daje bardzo konkretny materiał, na którym można oprzeć proces doradczy. Myślę, że w przypadku portfolio można nawet mówić o doradztwie opartym na dowodach…

dr hab. Małgorzata Rosalska – pedagog, doradca zawodowy, adiunkt w Zakładzie Kształcenia Ustawicznego i Doradztwa Zawodowego na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Specjalizuje się w problematyce z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego, polityki rynku pracy, edukacji dorosłych i polityki oświatowej. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także:

Czy można być nadmiernie wykształconym? Można.

Zajęcia wyrównawcze dla doradców zawodowych, na które sama chętnie bym się zapisała

Kim chcę być? Pytanie dla odważnych

Przewietrz swoje cele!

Planowanie to nie wszystko. Karierą można też zarządzać

Ghosting na rynku pracy

Praca po znajomości? Dlaczego nie?

Job hopping - jeszcze problem czy już norma rynku pracy?