Planowanie to nie wszystko. Karierą można też zarządzać
ok. 5 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!
Tradycyjnie rozumiana rola doradcy zawodowego polega na pomaganiu w procesie podejmowania decyzji edukacyjnych i zawodowych. Dla wielu osób nadal (niestety) zadania te kojarzą się z kolejnymi etapami edukacji: wyborem szkoły, wyborem studiów, zawodu, pierwszej pracy. Współczesne poradnictwo zawodowe to jednak zdecydowanie więcej ofert, zadań, wyzwań. A najważniejszą jego cechą jest to, iż jest to oferta całożyciowa.
Planowanie kariery to zadanie ważne. Najczęściej kojarzone jest z ostatnimi klasami szkoły podstawowej i z liceum. Wtedy podejmowane są decyzje o wyborze zawodu, kierunku studiów oraz miejscu zdobywania wykształcenia. Młodzi ludzie podejmują próby pogodzenia własnych aspiracji, zainteresowań, uzdolnień z wyzwaniami współczesnego rynku pracy i z ofertami edukacyjnymi. Te decyzje są bardzo ważne, ukierunkowują ścieżki kariery na najbliższe lata. Jednak nie są to (najczęściej) decyzje na całe życie.
Kariera jest zjawiskiem dynamicznym. Jej kierunek, mobilność i cele zmieniają się w ciągu życia. Zmianom podlega też rynek pracy, role życiowe, inaczej akcentujemy także ważne dla nas wartości. Dlatego bardzo przydatną umiejętnością jest zarządzanie własną karierą zawodową. W doradztwie zawodowym dla dorosłych coraz mocniej wybrzmiewa postulat kształtowania, rozwijania i wzmacniania kompetencji związanych z zarządzaniem karierą oraz kompetencji zatrudnieniowych. To właśnie te one sprawiają, że łatwiej jest nam dokonywać zmian, projektować nowe rozwiązania, krytycznie oceniać nasze zasoby, aspiracje i dotychczasowe osiągnięcia.
To, że kariery się nie tylko planuje, ale także zarządza nimi, jest bardzo ważnym wnioskiem w kontekście indywidualnych projektów zawodowych i edukacyjnych. Oznacza to, że każdy z nas potrzebuje kompetencji ułatwiających realizację własnych celów edukacyjnych i zawodowych. Przydadzą się nam one w różnych momentach życia i na różnych etapach dróg zawodowych. Można je podzielić na 3 zbiory kompetencji szczegółowych.
Pierwszy zbiór to kompetencje dotyczące zarządzania sobą. Obejmuje on samoświadomość własnych możliwości i zainteresowań, adekwatną samoocenę, a także podstawowe umiejętności społeczne i miękkie.
Drugi zbiór to zarządzanie uczeniem się. Tu znajduje się zaangażowanie w proces uczenia się oraz zrozumienie relacji między osobistymi zasobami, uczeniem się i pracą.
Trzeci zbiór to zarządzanie karierą. Zawiera on umiejętności pozyskiwania, oceny i analizy informacji o możliwościach uczenia się i pracy. W tej grupie kompetencji wskazuje się także na umiejętność wykorzystania zdobytej wiedzy w procesie podejmowania decyzji zawodowych.
Inny (ale też bardzo inspirujący) podział kompetencji zarządzania karierą zaproponowali autorzy projektu LE.A.DE.R. Mamy tu 5 obszarów kompetencyjnych. Do każdego z nich wskazano punkty odniesienia, które mogą ułatwić dokonanie rzetelnej samooceny.
1. Osobista efektywność
Wiem, kim jestem i w czym jestem dobry.
Potrafię określić swoje mocne strony i radzić sobie z własnymi słabościami.
Podejmuję efektywne decyzje dotyczące życia, nauki i pracy.
Nie zniechęcam się w sytuacjach niepowodzeń i mam pozytywne nastawienie na przyszłość.
Korzystam z technologii, aby rozwijać swoją karierę.
Potrafię wyznaczyć sobie cele zawodowe.
Generuję pomysły, które pomagają mi osiągnąć moje cele.
Analizuję swoje umiejętności w kontekście tego, czego szukają pracodawcy.
2. Zarządzanie relacjami
Potrafię znaleźć i wykorzystać informacje oraz wsparcie innych osób.
Potrafię efektywnie współpracować z innymi.
Buduję profesjonalne relacje i sieci, aby wspierać moją (przyszłą) karierę.
Utrzymuję moje (zawodowe) relacje i sieci.
Potrafię korzystać z sieci społecznościowych.
Rozumiem potrzebę korzystania z mediów społecznościowych w kontekście mojej (przyszłej) kariery.
3. Poszukiwanie pracy i dostęp do nauki
Uczę się przez całe życie.
Potrafię znaleźć odpowiednie dla mnie możliwości pracy lub nauki.
Poszukuję nowych możliwości, aby wspierać budowanie własnej kariery zawodowej.
Potrafię rozwijać umiejętności, które pomogą mi uzyskać to, czego chcę.
Oceniam wady i zalety formalnych i nieformalnych źródeł informacji.
Potrafię sobie poradzić ze zmianami w świecie pracy.
4. Zarządzanie życiem i karierą
Potrafię podejmować decyzje i wyznaczać sobie cele zawodowe w odpowiednich ramach czasowych.
Zarządzam swoimi celami, czasem i finansami w sposób, który wspiera mije plany karierowe.
Jestem innowacyjny i kreatywny w myśleniu o mojej pracy, nauce i życiu.
Utrzymuję równowagę w moim życiu, nauce i pracy.
Potrafię sprostać wyzwaniom i zmianom, które zachodzą w życiu.
5. Rozumienie świata
Rozumiem, jak zmiany w społeczeństwie odnoszą się do mojej nauki i pracy.
Rozumiem, jak nauka i praca zmieniają się w czasie.
Mogę wywrzeć pozytywny wpływ na społeczeństwo.
W pełni wykorzystuję możliwości, z którymi się spotykam.
Jestem otwarty na możliwości, także w innych krajach.
Ten zestaw prostych stwierdzeń może być pomocny na różnych etapach kariery zawodowej. Może porządkować kryteria wyboru szkoły i zawodu, ale także może być przydatny w namyśle nad zmianą miejsca pracy, rekwalifikacją. Można go też przeformułować na pytania, które pomogą dokonać rzetelnej, uczciwej samooceny. Te pytania są aktualne, ważne i użyteczne w przebiegu całej kariery zawodowej. Warto czasem się zatrzymać i zastanowić się, czy to co aktualnie robimy jest spójne z naszymi aspiracjami i potrzebami. Jednocześnie pytania te zwracają uwagę na konieczność aktualizacji naszych zasobów i umiejętności.
Kompetencje zarządzania karierą odnoszą się zatem do szeregu umiejętności, które umożliwiają nam gromadzenie i analizowanie informacji o sobie, o edukacji i pracy, o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych a także wyznaczają kierunek i zakres do projektów samorozwojowych, które sprawią, iż nasze cele karierowe będziemy realizować nie tylko bardziej świadomie, ale także bardziej efektywnie.
dr hab. Małgorzata Rosalska – pedagog, doradca zawodowy, adiunkt w Zakładzie Kształcenia Ustawicznego i Doradztwa Zawodowego na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Specjalizuje się w problematyce z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego, polityki rynku pracy, edukacji dorosłych i polityki oświatowej. Ambasadorka EPALE.
|
Interesujesz się podnoszeniem kwalifikacji zawodowych i doradztwem zawodowym dla dorosłych? Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod i niestandardowych form? Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE! |
Zobacz także:
Opinie są ważne, ale czasem trzeba też coś wiedzieć
Doradztwo karierowe czy akademickie? Jakiego doradztwa potrzebują studenci?
