ok. 6 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

„Cześć! Miło, że wpadłe(a)ś!  Jeśli chcesz napisać post pamiętaj o hasztagach! #pomogę, #potrzebuje, #oddam etc. Nie akceptujemy hejtu ani ofert pracy. Komentarze nie związane z treścią postów będą usuwane bez ostrzeżenia. Akceptujemy linki do zbiórek, jeśli znajduje się nad nim krótki opis i hasztag. Pomagamy sobie nieodpłatnie”. [1]

To kilka z zasad jednej z kilkunastu, jak nie kilkuset wirtualnych grup pomocowych, które zawiązały się w okresie trwania pandemii. Z moich obserwacji wynika, że w okresie tak zwanej drugiej fali zachorowań tych grup jest więcej, a sprawnie prowadzone angażują się w pomoc szerszej grupie docelowej.

Jak trafnie zauważyła Karolina Milczarek w swoim tekście dotyczącym e-wolontariatu, jest to działanie prospołeczne, które opiera się na wykorzystaniu nowych technologii, dzięki czemu umożliwia i znacznie poszerza zasięg swoich działań. [2] Choć pierwsza platforma i strona dotycząca e-wolontariatu powstała przez Fundację Dobra Sieć już w 2009 roku, to chyba nie skłamię pisząc, że za sprawą wydarzeń związanych z pandemią - to w 2020 roku - cyberwolontariat nabrał w Polsce jeszcze większego rozpędu.

Do dziś brak jest jednoznacznej definicji tego zjawiska. W przypadku pomagania i wspierania jestem zdania, że nie wszystko musi być sztywno i całkowicie dookreślone. Choć z drugiej strony, może gdyby tak było, to więcej osób zdałoby sobie sprawę, że i oni będąc aktywnymi na forach internetowych, portalach tematycznych czy robiąc zakupy przez portale przekazujące część dochodów na cele charytatywne, angażują się obywatelsko i pomnażają to społeczne dobro?

^{Photo by ray sangga kusuma on Unsplash}

Co kryje się pod pojęciem e-wolontariat?

Jak możemy dowiedzieć się z „Podręcznika e-wolontariatu”, pod pojęciem tym kryje się „wolontariat wykonywany za pośrednictwem Internetu, często zwany jest także wirtualnym wolontariatem, cyberwolontariatem, wolontariatem on-line czy digital volunteering. Zawsze odnosi się do pracy, w której system on-line (dostęp do Sieci poprzez komputer lub urządzenie przenośne) gra kluczową rolę w rekrutowaniu wolontariuszy, przydzielaniu zadań i ich wykonywaniu”. [3]

Pośród wielu zalet tej formy działalności (choć nie tylko zalety dostrzegam), szczególnie istotna jest dla mnie możliwość zaangażowania się w wolontariat każdego, kto ma dostęp do Internetu. Choć dla grupy społecznej, którą stanowią seniorzy, element ten nadal stanowi poważną barierę, to dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym na przykład ze względu na stopień niepełnosprawności fizycznej lub ruchowej, miejsce zamieszkania czy wykonywany zawód – już nie. Szczególnie teraz – w okresie zwiększonej potrzeby wsparcia wolontaryjnego osób przebywających w izolacji i na kwarantannie, wiedza o potrzebie pomocy dociera do  wolontariuszy mieszkających zarówno w miastach, miasteczkach, jak i wioskach. Z pewnością ułatwia to dotarcie do osób potrzebujących pomocy w wyprowadzeniu psów czy zrobieniu najpotrzebniejszych zakupów.

Gdy o tym myślę, przypomina mi się także rozmowa z nauczycielką pracująca w szkole podstawowej. Zapytałam ją, czy dostrzega pozytywne strony zdalnego nauczania. Obawiałam się krótkiej odpowiedzi: „nie”. Szczególnie po zapoznaniu się z opiniami nauczycieli (także akademickich) wobec tej formy nauki. Pojawiały się bowiem wypowiedzi dotyczące problemu z utrzymaniem koncentracji, braku aktywności słuchaczy czy problemów ze sprzętem. [4] Choć i ta nauczycielka zmaga się z tymi wyzwaniami w trakcie swoich e-lekcji, odpowiedziała jednak, że „nauczanie zdalne powoduje większą integrację z grupą tych uczniów, którzy wcześniej z różnych powodów byli wykluczeni – np. przez edukację domową czy indywidualny tok nauki. Wirtualne e-lekcje dają szansę spotkania się w jednym miejscu, możliwości zrobienia czegoś wspólnie”. Myślę, że e-wolontariat także to umożliwia.

Rodzaje e-wolontariatu

Warto także przyjrzeć się typologii stworzonej przez Fundacji Dobra Sieć, która wyróżnia różne rodzaje e-wolontariatu:

• Pomoc i samopomoc – to wszelkie inicjatywy, których celem jest niesienie wsparcia za pośrednictwem Internetu. Mogą być zawiązywane oddolnie przez społeczności skupiające się wokół konkretnego problemu lub odgórnie, przez organizacje i instytucje specjalizujące się w świadczeniu profesjonalnej pomocy. Wsparcie udzielane jest najczęściej poprzez fora internetowe, grupy dyskusyjne, komunikatory, e-maile. [5]

Są to zatem działania, o których pisałam we wstępie. To jednak wierzchołek tej góry lodowej. Kolejnym działaniem e-wolontaryjnym jest crowfunding i e-dobroczynność.

• Crowdfunding - to projekty, których celem jest zebranie środków na konkretny cel dzięki „tłumowi” (ang. crowd) – dużej, rozproszonej grupie osób, które wpłacają na dany cel niewielkie kwoty. Choć pojęcie znane jest od dawna, dziś projekty crowdfundingowe to przede wszystkim platformy, za pomocą których organizacje czy osoby indywidualne mogą zbierać fundusze potrzebne do rozwiązania problemów lub osiągnięcia ważnych celów.

• Crowdsourcing - to korzystanie z tzw. „mądrości tłumu”, czyli wymiana wiedzy i doświadczenia oraz wspólne działanie rozproszonej grupy osób w celu rozwiązania problemu lub stworzenia czegoś nowego.

• Dziennikarstwo obywatelskie - to projekty, w których obywatele biorą czynny udział w tworzeniu oraz funkcjonowaniu mediów, zarówno lokalnych, jak i dużych, ogólnokrajowych. W Polsce coraz większą popularnością cieszą się lokalne serwisy informacyjne tworzone przez mieszkańców lub ogólnopolskie portale, na które każdy z obywateli może wstawiać informacje o wydarzeniach z kraju.

• E-learning - to forma uczenia się (nabywania wiedzy, umiejętności), zapośredniczona przez nowe technologie. Najpopularniejszymi przykładami są kursy e-learningowe, korzystanie z porad ekspertów czy wymiana doświadczeń pomiędzy internautami.

• Gromadzenie wiedzy - to typ e-wolontariatu polegający na budowaniu zasobów wspólnej wiedzy: encyklopedii, blogów i portali tematycznych, repozytoriów danych.

• Mapowanie - czyli oznaczanie punktów w przestrzeni. Dzięki otwartemu oprogramowaniu i pomysłowym internautom powstają różnorodne, tematyczne mapy społecznościowe, np. mapy miejsc dostępnych i niedostępnych dla osób niepełnosprawnych, mapy zawierające informacje o niedociągnięciach w miejskiej infrastrukturze, czy też mapy zawierające informacje o zniszczeniach spowodowanych kataklizmami, które dzięki szybkiej aktualizacji usprawniają działania służb humanitarnych.

• Mikrowolontariat. Strony internetowe, platformy, aplikacje, które umożliwiają wykonywanie zadań wolontariackich przez Internet. Mikrowolontariatem nazywamy zadania, których wykonanie zajmuje od 15 minut do 3 godzin (zajmują stosunkowo niewiele czasu). [6]

E-usługi, e-recepty, e-Senior, e-Polak (potrafi).

W czasach, kiedy coraz to częściej do istniejących już pojęć dodaję się literę „e”, a właściwie człon „e-”, który wskazywać ma na ich związek z Internetem, także i wolontariat doczekał się swojego samogłoskowego przedrostka. Jestem przekonana, że po wydarzeniach w bieżącym roku zyska on na sile.

dr Nina Woderska - Doktor nauk społecznych w zakresie pedagogiki. Badaczka i trenerka edukacji obywatelskiej. Animatorka działań wolontaryjnych i prosenioralnych. Dzięki połączeniu pracy samorządowca oraz realizatora projektów w organizacjach pozarządowych wszechstronnie działa na rzecz integracji międzypokoleniowej i aktywizacji społecznej. Autorka publikacji naukowych i popularno-naukowych. Pracuje również jako wykładowca uczelniany. Chętnie dzieli się wiedzą nie tylko ze studentami, ale także z młodzieżą, seniorami, pracownikami korporacji czy osadzonymi w zakładach karnych. Cały czas poszukuje nowych inspiracji i zawodowych wyzwań, dlatego w 2019 roku założyła Pracownię Integracji Pokoleń. Ambasadorka EPALE  

Zobacz także:

Puk puk! Kto tam? Pułapki w myśleniu i prokrastynacja w czasie kwarantanny

(Nie) widzialna ręka – wsparcie seniorów w czasie kwarantanny

Jak stracić wolontariusza w 10 dni?

„Kocha, tuli, szanuje”. O tym, że wolontariat nie ma ograniczeń wiekowych

Grupa Aktywnych Seniorów SEPOR - seniorzy animują!

Źródła:

[1] Profil FB Widzialna Ręka POZNAŃ, https://www.facebook.com/groups/695164444642442/

[2] Milczarek K. (2017) E-wolontariat. Czyli jak pomagać i uczyć się dzięki nowoczesnym technologiom, dostęp: https://epale.ec.europa.eu/pl/blog/e-wolontariat-czyli-jak-pomagac-i-uczyc-sie-dzieki-nowoczesnym-technologiom

[3] M. Kacprowicz, B. Borowiecka (2014), Podręcznik e-wolontariatu. Praktyczny przewodnik dla osób, instytucji i organizacji, które chcą zmieniać świat na lepszy dzięki współpracy z wirtualnymi społecznościami, Fundacja Dobra Sieć, dostęp: http://e-wolontariat.pl/wp-content/uploads/2017/02/FDS_Podrecznik_E-wol…

[4] Nauczyciele akademiccy w prozie nauczania w czasie pandemii, https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C84576%2Cnauczyciele-akad…

[5] M. Kacprowicz, B. Borowiecka (2014), Podręcznik e-wolontariatu. Praktyczny przewodnik dla osób, instytucji i organizacji, które chcą zmieniać świat na lepszy dzięki współpracy z wirtualnymi społecznościami, Fundacja Dobra Sieć, dostęp: http://e-wolontariat.pl/wp-content/uploads/2017/02/FDS_Podrecznik_E-wol…

[6] T Odkryj e-wolontariat czyli wolontariat przez Internet, dostęp: https://europa.eu/youth/pl/article/45/15445_de