ok. 7 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Dlaczego ludzie dorośli korzystają ze szkoleń? Dlaczego wybierają studia, żeby się czegoś nauczyć? Dlaczego większość z nich nie wybiera po prostu samodzielnego uczenia się z książek lub z innych łatwo dostępnych i często bezpłatnych źródeł wiedzy?

Jako trenerka i wykładowczyni na uczelni mam przekonanie, że chcą uczestniczyć w sytuacji edukacyjnej, którą ja mam zadnie stworzyć.

Czym jest sytuacja edukacyjna?

Szczegółowo i interesująco pisze o tym Jac Jakubowski w swojej książce. Książkę udostępnia w wersji elektronicznej na stronie: www.sytuacjaedukacyjna.pl [i]:

„Edukacja powinna polegać na tworzeniu sytuacji, w której ludzie uczą się, a nie są uczeni. Uczą się, czyli doświadczają i opracowują to doświadczenie na poziomie emocjonalnym i poznawczym. Są podmiotami, autorami, twórcami własnej aktywności. Muszą mieć szanse na samodzielność, ale potrzebują do tego kogoś, kto umie wspierać, inspirować, a przede wszystkim towarzyszyć i słuchać”.[ii]

^{Zdjęcie autorstwa RODNAE Productions z Pexels}

Sytuacja edukacyjna opiera się o 4 filary:

FILAR I: Bezpieczeństwo

Postawy uczestników szkoleń, studentów lokują się pomiędzy dwoma skrajnymi oczekiwaniami, które hasłowo można wyrazić tak:

1. „Naucz mnie, ekspercie”,

2. „Daj mi wolność doświadczania, wyboru, decydowania”.

Jeszcze kilkadziesiąt, a może nawet kilkanaście lat temu postawa nr 1 dawała bezpieczeństwo oparte o zaufanie do autorytetu, który „wie lepiej”, „zna porządek”. Naucza, następnie egzekwuje i ocenia zachowania, umiejętności, wiedzę.

Od czasu kiedy nasza rzeczywistość opisywana jest za pomocą akronimów VUCA i BANI[iii] poczucie bezpieczeństwo można odnaleźć w wypracowaniu przekonania: „Umiem się uczyć”.

Do wypracowania takiej umiejętności i postawy konieczne jest przyjęcie dwóch założeń:

- po pierwsze, podczas uczenia się w działaniu będę popełniać błędy i daję sobie na to zgodę,

- po drugie: nauczę się tyle, na ile się zaangażuję, uruchomię uważność, słuchanie, użyję różnych sposobów myślenia.

Twórca sytuacji edukacyjnej pomaga osobie uczącej się poprzez rozpoznanie jej potrzeb i stworzenie warunków do uczenia się na kilku poziomach:

1. świadomość emocji,
2. myślenie: analityczne, symboliczne, metaforyczne,
3. uczenie się w działaniu,
4. społeczne uczenie się: w relacji, we wspólnocie, w organizacji uczącej się.

Poczucie bezpieczeństwa daje także kontrakt, czyli umawianie się na ramy i zakres procesu uczenia się.

FILAR II: Sens

Poczucie sensu uczestników sytuacji edukacyjnej, dotyczące zarówno metod i narzędzi jak i celu uczenia się.

FILAR III: Twórcza aktywność

Przeciwieństwo bierności; uruchomienie energii. Często poprzez zabawę, ruch, użycie metafory, rysowanie, czyli wszystkie sposoby, które wg najnowszej wiedzy „lubi” mózg.

FILAR IV: Wspólnota

Uczenie się w kontakcie z innymi ludźmi, „chłonięcie” ich emocji, wymiana myśli, przyjmowanie i nadawanie informacji, obserwowanie wzorców zachowań.

(Ta potrzeba wspólnoty znajduje odbicie w coraz większym zapotrzebowaniu na kursy kohortowe w ramach szkoleń online, o czym można przeczytać u Piotra Maczugi: Kursy kohortowe - 10 argumentów za metodą edukacji, która podbije rynek w roku 2022)

Jac Jakubowski dodaje, że „wszystkie filary warto traktować jako przenikające się elementy całości. Poczucie bezpieczeństwa umożliwia skoncentrowanie na uczeniu się, korzystaniu z pola, które profesjonalnie i efektywnie tworzy osoba kreująca sytuację edukacyjną. Dzięki temu z kolei osoba ucząca się może odkrywać albo nadawać sens, kierunek, podejmować odpowiedzialność za uruchamianie swoich talentów. To z kolei wyzwala twórcza aktywność, działanie, ruch. Tworzy pole do bycia podmiotem, wzięcia odpowiedzialności, przeżywania radości lub mobilizowania do upartego przekraczania”[iv].

Wraz z uczestnikami szkolenia, o którym pisałam w artykule: Edukacja dorosłych: jak już dziś przygotowywać się na wyzwania przyszłości? pracujemy nad tworzeniem sytuacji edukacyjnych dla studentów, tak aby kończąc uniwersytet oprócz dyplomu zostali wyposażeni w przekonanie „Umiem się uczyć!”.

Szukamy sposobów, aby mogli studenci pracować w grupach, w różnych konfiguracjach, poznali się, rozumieli sens proponowanych aktywności, otrzymali przestrzeń do wyrażenia nie tylko myśli, ale i emocji.

Jakie metody i narzędzia można zastosować, aby tworzyć sytuacje edukacyjne?

Poniżej wybrane przykłady takich metod. O wielu z nich możesz przeczytać na EPALE – podaję przykładowe linki:

• kapelusze myślowe de Bono:  Bogusława Łuka Jak kreatywnie rozwiązywać problemy? Metoda 6 kapeluszy Edwarda de Bono.
• World Cafe: Ewa Duda Gdy szkolna klasa staje się kawiarnią: tak też można (się) uczyć. Metoda World Café
• SCAMPER: Magdalena Kornaś, Na czym polega metoda SCAMPER?
• Pytania sokratejskie: Urszula Rudzka-Stankiewicz Zadawaj lepsze pytania: metoda sokratejska i bonus
• Metaplan
• Drzewo decyzyjne
• studium przypadku
• Strategia Walta Disneya
• 5 WHY (5 razy dlaczego)

Wybierając metodę kieruję się nie tylko jej atrakcyjnością, ale przede wszystkim celem edukacyjnym: czego ma nauczyć się uczestnik tej sytuacji?

Ciekawa jestem jakich metod, narzędzi używasz w pracy z grupą tworząc sytuacje edukacyjne?

Barbara Habrych – pedagożka, ekspertka HR, trenerka biznesu i edukacji. Specjalizuje się w tematyce rekrutacji i rynku pracy, procesów HR, uczenia się dorosłych, tutoringu, doradztwa zawodowego i rozwijania kompetencji przyszłości. Ambasadorka EPALE.