ok. 4 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia

Przez cały dzień bombarduje nas tysiące informacji. Dlatego też w dzisiejszych czasach, pełnych wątpliwych wiadomości, umiejętność krytycznego myślenia jest bardzo istotna. Pomaga nam ona opanować nadmiar komunikatów. Akceptacja i wiara we wszystko, co jest nam przekazywane, mogą być złudne.

Warto wiedzieć, że krytyczne myślenie nie rozwija się automatycznie z upływem czasu. Pomaga jednak w wielu sytuacjach, zarówno w życiu prywatnym, jak i w zawodowym. Pozwala ono podejmować najlepsze możliwe decyzje, ale także oddzielać fakty od bzdur. Ma ono ogromny wpływ na to, jak postrzegamy świat, a co za tym idzie, na nasze życie.

^{Photo by Kenny Eliason on Unsplash}

Czym jest krytyczne myślenie?

Określenie „krytyczne” pochodzi od dwóch greckich słów. Ktitikos, które można przetłumaczyć jako „rozumiejący osąd” i kriterion, czyli „standardy”, „kryteria”. Krytyczne myślenie można więc rozumieć jako światłe osądy, bazujące na określonych kryteriach. Zasadniczo krytyczne myślenie wymaga użycia zdolności rozumowania. Jest więc to umiejętność zbierania i analizowania informacji w celu wyciągnięcia wniosków.

Jak trenować krytyczne myślenie?

Krytycznego myślenia jako umiejętności myślenia w sposób racjonalny i uporządkowany, tak aby rozumieć związki między faktami, można się naprawdę nauczyć. Aby tego dokonać, warto przede wszystkim zająć się różnymi sprawnościami, które składają się na krytyczne myślenie.

• obserwacja

Pozwala dostrzec rzeczy poza oczywistością, z uwzględnieniem wielu punktów widzenia.

• pozwolenie sobie na zdobywanie nowej wiedzy i alternatywne opinie

Zachowanie otwartości jest jednym z ważniejszych fundamentów krytycznego myślenia. Niejednokrotnie zadowalamy się tym, czego już się nauczyliśmy. Wiele osób uważa, że wie wystarczająco dużo na różne tematy – nawet bez konieczności poszerzania tej wiedzy, czy jej aktualizowania. Krytyczne myślenie oznacza jednak poszerzenie wiedzy, a tym samym wprowadzanie nowych treści celem włączania różnorodnych perspektyw. Otwartość umysłu pomaga nam analizować i przetwarzać informacje w celu wyciągania wniosków bez uprzedzeń.

• pytania

Kwestionowanie tego, czego się nauczyłeś, jest istotnym aspektem krytycznego myślenia. Właściwe pytania są w tym kontekście kluczowe. Zadawanie pytań skłania nas do włączenia krytycznego myślenia.

• obiektywne myślenie

Wszyscy mamy swoje iluzje. Nasz sposób myślenia uzależniony jest od różnych filtrów, którymi dysponujemy. Zanim stworzymy obraz rzeczywistości, odwołamy się do naszych doświadczeń z przeszłości, do wyznawanych przez nas wartości. Istotne jest jednak zachowanie obiektywizmu i branie pod uwagę alternatywnych punktów widzenia. Może zdarzyć się, że uzyskasz informacje, które mogą być ze sobą sprzeczne, wówczas warto ocenić ich wiarygodność, czy są obiektywne, skąd wynikają, czy mają oparcie w faktach?

Dlaczego krytyczne myślenie jest istotne i będzie jeszcze ważniejsze w przyszłości?

Jest kilka powodów, dla których będzie ono zyskiwać na znaczeniu. Życie jest dziś zupełnie inne niż kiedyś. Po pierwsze, obserwujemy coraz większy powszechny zalew informacji. Dotyka on wszystkich i można powiedzieć, że światem rządzą dziś informacje. Ten nadmiar zmusza nas do wzmożonego wysiłku, który inwestujemy w ich odbiór i selekcję, co utrudnia jednocześnie wyodrębnienie wiadomości prawdziwych i istotnych. Samo zjawisko przeciążenia informacyjnego nie jest czymś nowym, jego charakterystyczną cechą jest jednak nasilenie. 

Drugim elementem jest stale rosnąca zależność od sztucznej inteligencji (AI) i algorytmów. Systemy korzystające z algorytmów sztucznej inteligencji są coraz popularniejsze. A postęp w tej dziedzinie jest bardzo szybki. To z kolei wymaga umiejętności oceny sytuacji i podejmowania decyzji przez człowieka np. przewidywania, w jaki sposób dany algorytm może zostać zmanipulowany.

Odkryj swoją zdolność do krytycznego myślenia

Jak sprawdzić, czy myślisz krytycznie? Jeśli:

• sprawdzasz fakty, korzystasz z różnych źródeł
• generujesz możliwe hipotezy
• tworzysz logiczne powiązania
• identyfikujesz niespójności i błędy w rozumowaniu  
• używasz merytorycznych argumentów i uzasadnień
• odróżniasz fakty od opinii
• rozpoznajesz emocje swoje i innych osób
• myślisz o myśleniu
• przetwarzasz informacje
• jesteś otwarty na pomysły, które podważają Twoje przekonania
• masz świadomość tymczasowego charakteru każdego stanowiska i posiadasz gotowość do zmiany w przypadku pojawienia się nowych informacji

możesz się czuć spokojnie. Masz dobrze rozwiniętą tę kompetencję, a to jest Twoją drogą do sukcesu. Warto uświadamiać sobie, że nikt z nas nie myśli krytycznie przez cały czas. Pamiętaj, że rozwój krytycznego myślenia zajmuje trochę czasu oraz że wymaga wysiłku, wytrwałości i cierpliwości. Potrzebujesz narzędzi - zajrzyj do wpisów Rafała Żaka na EPALE^[1].

Zastanów się, jakie zalety krytycznego myślenia są dla Ciebie najważniejsze? Znajdź swoją własną korzyść a to z pewnością pomoże Ci w rozwoju.