ok. 3 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Czym jest Service-Learning?

Service-Learning to forma nauczania i uczenia się, która łączy zaangażowanie społeczne uczących się z uczeniem się związanym z różnymi przedmiotami. Osoby uczące się podejmują wówczas działania na rzecz wspólnego dobra w rozmaitych sferach: społecznej, politycznej, ekologicznej czy kulturalnej. Forma ta realizowana jest często w szkołach wyższych.

^{Photo by The Tampa Bay Estuary Program} 

W ramach Service-Learning treści przedmiotowe, aktywność uczących się i wspólnota lokalna przenikają się wzajemnie. Zasadniczym elementem tego rodzaju aktywności jest łączenie nauki ze społecznymi projektami w środowisku lokalnym. Service-Learning różni się od praktyki lub wolontariatu ścisłą integracją z nauczaniem akademickim. Uczenie to przyczynia się do budowania demokracji jako formy organizacji życia oraz uczy aktywnie funkcjonować na rzecz lokalnego społeczeństwa oraz brać odpowiedzialność za swoje działanie.

Service-Learning jest więc rodzajem uczenia się przez doświadczanie, które pomaga uczącym się stać się aktywnymi, zaangażowanymi członkami społeczeństwa.

Granice Service-Learning i innych form aktywności

W celu zakreślenia granic między Service-Learning a innymi formami aktywności w rzeczywistości społecznej, w szczególności w obszarze działań nienastawionych na osiągnięcie zysków, można dokonać podziału, który prezentuje poniższy diagram.

Service-Learning rozwija się dzięki ścisłej współpracy pomiędzy szkołą a jej otoczeniem. W ramach uczenia przez zaangażowanie treści przedmiotowe, aktywność uczących się i wspólnota lokalna przenikają się wzajemnie.

^{Źródło: N.R. Santili, M.C. Falbo, Bringing adolescents into the classroom by sending your students out: Using Service Learning in adolescent development courses, Newsletter for Research on Adolescence 2001, s. 4–6; cyt. za: H. Reinders, Service Learning – theoretische Überlegungen und empirische Studien zu Lernen durch Engagement, Weinheim und Basel 2016, s. 28.}

Początki idei

Idea Service-Learning pojawiała się początkowo w amerykańskiej tradycji uczenia się przez doświadczanie (experiential learning). Eksperymentalne uczenie się zwiększa doświadczenia edukacyjne uczących się i pozwala na rozwiązywanie rzeczywistych problemów. Zamysł, który przyświecał idei uczenia się przez doświadczenie, związany był z dostrzeżeniem rozbieżności pomiędzy wiedzą akademicką a praktyką jako przyczyną braku procesów refleksji uczących się. Po raz pierwszy terminu Service-Learning użyli w swojej pracy Robert Sigmon i William Ramsey w 1967 roku^[1]. Idea ta zyskała popularność, w dużej mierze dzięki realnym korzyściom płynącym z projektów dla środowiska lokalnego, stając się częścią edukacji obywatelskiej (civic education).

Tło teoretyczne znaleźć można u Johna Deweya, który we wstępie do książki „Demokracja i edukacja” wysuwa podstawową tezę, że szkoła jest polem doświadczalnym życia i dlatego należy mierzyć treści i metody nauczania przez to, czy faktycznie przygotowuje ludzi do życia.

Zasady obowiązujące w Service-Learning

Można wyróżnić trzy podstawowe zasady. Są to: ustosunkowanie się do rzeczywistości, wyróżnienie refleksji i wzajemność^[2].

• odniesienie do rzeczywistości społecznej ma związek z realizacją projektów w świecie realnym, ponadto projekty te winny stanowić wsparcie potrzeb określonej społeczności,

• refleksja oznacza, że uczący się mają wystarczającą ilość czasu i wskazówek dydaktycznych pozwalających na rozważania o stosunku teorii i rzeczywistej praktyki życia,

• wzajemność skupia się na tym, aby osoby uczestniczące w procesie uczenia się (w tym także partnerzy i organizacje społeczne) uczyły się nawzajem i reagowały na potrzeby drugiej strony.

Potencjał uczenia przez zaangażowanie

U podstaw Service-Learning leży przekonanie, że społeczeństwo obywatelskie potrzebuje obywateli, którzy są gotowi i zdolni dobrowolnie przejmować odpowiedzialność za sprawy społeczne. Jest to więc istotny element wspierający i promujący uczenie demokracji.

Uczenie przez zaangażowanie między innymi:

• rozwija samoocenę (docenianie siebie i swoich możliwości)

• zwiększa poczucie własnej skuteczności/odpowiedzialności (konstruktywne porozumiewanie się w różnych środowiskach)

• stabilizuje rozwój własnej tożsamości

• kształtuje umiejętności moralne (odpowiedzialność, wrażliwość na kwestie etyczne/moralne)

• rozwija umiejętności demokratyczne (tolerancja, solidarność, współpraca, zdolność do efektywnego działania, zainteresowanie rozwiązywaniem problemów stojących przed lokalnymi społecznościami)

• pobudza bardziej pozytywne nastawienie do dobrowolnego zaangażowania, większe zaangażowanie społeczne, także poza Service-Learning.

W ramach uczenia przez zaangażowanie zachęca się młodych dorosłych do brania odpowiedzialności za siebie i innych. Szkoła wyższa powinna bowiem być miejscem osobistego rozwoju w zakresie odpowiedzialności społecznej i dawać jak najwięcej bodźców do angażowania się w działania społeczne poza murami szkoły.

W Service-Learning nie ma miejsca na pytania „co to ma wspólnego ze światem rzeczywistym?”. Tu widać wyraźne powiązanie zaangażowania społecznego z nauką przedmiotową. Realizowanie projektów polega na równoważeniu nauki i zaangażowania.

dr hab. Dorota Gierszewski – andragog, wykładowca akademicki, badaczka, trenerka, organizatorka społecznościowa. Pracuje na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zainteresowana problematyką nieformalnej edukacji dorosłych, obywatelskości, migracji, międzykulturowości. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także:

Uczenie przez zaangażowanie. Co oznacza Service Learning w praktyce?

Weź los w swoje ręce, czyli jak rozwijając kompetencje obywatelskie, zmieniasz przestrzeń lokalną

You can do it! Wszystko jest kwestią motywacji