ok. 7 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Zielona transformacja, Zielony Ład … te hasła słyszymy często. Pierwsze skojarzenia? Walka z globalnym ociepleniem, zanieczyszczeniem powietrza, kryzys klimatyczny, wymieranie gatunków, utrata bioróżnorodności… A jak to ma się do edukacji?  

Do rozmowy o „zielonych” kompetencjach zaprosiłam dr hab. Bożenę Ryszawską – ekspertkę ds. problemów zielonej gospodarki, zrównoważonego rozwoju, zmian klimatu i transformacji energetycznej oraz zielonych finansów.

Barbara Habrych: Jak powiązać Zielony Ład z edukacją i uczeniem się dorosłych?

Bożena Ryszawska:  Punktem wyjścia do zielonej rewolucji  są przyjęte przez ONZ w 2015 roku Cele Zrównoważonego Rozwoju[i]. Obejmują one szeroki zakres zagadnień, takich jak: zmiany klimatu, ochrona zasobów i ekosystemów, sprawiedliwość społeczna i bezpieczeństwo, zdrowie równość płci, ubóstwo i głód, godna praca, innowacyjność, konsumpcja, produkcja i oczywiście edukacja. Cele te są odpowiedzią na najważniejsze wyzwania współczesnego świata.

Dodatkowo także kraje Unii Europejskiej przyjęły strategię rozwoju pod nazwą Europejski Zielony Ład, której celem jest neutralność klimatyczna i transformacja gospodarki UE z myślą o zrównoważonej przyszłości, wskazuje wartości,  czyli co jest dla nas ważne, jak żyć by zachować środowisko naturalne dla nas i przyszłych pokoleń, jak produkować i konsumować by nie dewastować planety, jak zadbać o nasze zdrowie, czyste powietrze, zdrową żywność, jak ograniczyć ilość śmieci, jak uwolnić nasze oceany od plastiku, jaki wybrać sposób życia by starczyło zasobów i energii dla wszystkich ludzi.

Aby zrealizować te cele potrzebujemy nowych, specyficznych kwalifikacji i umiejętności, niezbędnych w „zielonych” miejscach pracy. Rośnie popyt na „zielone kompetencje”, które mają charakter horyzontalny, tj. występują w branżach czy zawodach niezwiązanych bezpośrednio z zieloną transformacją, ale transformacja wymusza niejako ich kształtowanie. 

B.H.: Ciekawe określenie: „zielone kompetencje”, do tej pory słyszałam głównie o kompetencjach przyszłości… 

B.R.: To tak zwane GreenComp[ii], czyli wiedza, umiejętności i postawy dotyczące życia, pracy i działania w zrównoważony sposób. Opisano 12 kompetencji zorganizowanych w czterech obszarach:

Obszar I: Urzeczywistnianie wartości dotyczących zrównoważonego rozwoju:

1. refleksja nad wartością zrównoważonego rozwoju 

2. wspieranie uczciwości 

3. propagowanie przyrody

Obszar II: Akceptowanie złożonego charakteru zrównoważonego rozwoju:

1. myślenie systemowe

2. myślenie krytyczne

3. formułowanie problemów

Obszar III: Wizualizacja zrównoważonej przyszłości:

1. umiejętność myślenia o przyszłości

2. zdolność przystosowania się

3. myślenie eksploracyjne

Obszar IV: Działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju:

1. sprawczość polityczna

2. wspólne działanie

3. indywidualna inicjatywa

Opis tych kompetencji ma być wsparciem programów kształcenia i szkolenia na rzecz uczenia się przez całe życie, niezależnie od ich wieku i poziomu wykształcenia, w dowolnym środowisku uczenia się: formalnym, pozaformalnym i nieformalnym.

B.H.: Użyteczne podejście i w wielu punktach spójne z kompetencjami wskazywanym w raportach Światowego Forum Ekonomicznego. A czym są „zielone” miejsca pracy?

B.R.: Według Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO) zielone miejsca pracy to te, które przyczyniają się do zachowania lub przywrócenia stanu środowiska. Zielone miejsca pracy wpływają pozytywnie na zwiększanie efektywności energetycznej i surowcowej, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, minimalizację odpadów i zanieczyszczeń, ochronę i odtwarzanie ekosystemów.

Możemy mówić o czterech wymiarach „zieloności”: pracy. Po pierwsze: wynik prowadzonej działalności - czy wytworzony produkt lub usługa są „zielone”? Po drugie: zawód - na ile zadania i czynności wykonywane przez pracownika mają cechy zrównoważonego rozwoju? Po trzecie: styl pracy - czy warunki pracy promują zrównoważony styl życia pracownika? I po czwarte: efektywność wyniku - na ile zasobooszczędny jest proces produkcji?

B.H.: Z jakimi branżami możemy wiązać „zielone” miejsca pracy?

B.R.: W sposób oczywisty przychodzą nam na myśl rolnictwo, czysty transport, recykling, zielona architektura i budownictwo czy paliwa, elektrownie wiatrowe. Ale warto popatrzeć na to szerzej: na przykład restauracje będą poszukiwały szefów kuchni, którzy potrafią gotować według zasad „zero waste”,  a każde przedsiębiorstwo będzie poszukiwało ESG Officerów, czyli specjalistów mających zieloną wiedzę i umiejętności, potrafiących m.in. policzyć i raportować ślad węglowy. Więcej na ten temat można przeczytać w raporcie „Zielone kompetencje i miejsca pracy w Polsce w perspektywie 2030 roku” opracowanym przez Konfederację Lewiatan[iii].

B.H.: Czy to oznacza że oprócz podziału na pracowników umysłowych i fizycznych, tzw. białe i niebieskie kołnierzyki, możemy również mówić o pracownikach z kołnierzykami zielonymi?

B.R.: Tak. „Zielone kołnierzyki” to grupa pracowników odpowiedzialnych nie tylko za operacyjne wdrażanie celów zrównoważonego rozwoju. Ich zadaniem jest również wsparcie firmy w budowaniu kultury organizacyjnej zorientowanej na zrównoważony rozwój i angażowanie pozostałych pracowników.

B.H.: Czy na rynku będzie też rosło zapotrzebowanie na „zielonych” edukatorów?

B.R.: Z pewnością.  Już dziś widzimy takie zapotrzebowanie, nie tylko z biznesu, ale także z uczelni i trzeciego sektora. Wszyscy będziemy potrzebowali po pierwsze „zielonej” świadomości, po drugie wiedzy i umiejętności, po to żeby zmieniać swoje postawy i zachowania. Międzynarodowa Organizacja Pracy wskazuje między innymi na konieczność rozwijania umiejętności adaptacji i rezyliencji, umiejętności pracy zespołowej, umiejętności komunikacyjnych i negocjacyjnych. Aby wykorzystywać możliwości technologii niskoemisyjnych niezbędne będą też proaktywność i przedsiębiorczość.

B.H.: To umiejętności, które pomagam rozwijać edukatorom dorosłych od lat, między innymi podczas szkoleń dla dydaktyków na uczelniach, na przykład dotyczących  aktywizujących metod pracy z grupą, jak i tych z zakresu tutoringu. Dobrze wiedzieć, że mogą one wspierać także zieloną transformację. 

B.R.: Uważam, że wyzwania, wobec których stoimy są tak duże, że w każde działanie, szkolenie czy program rozwojowy warto wplatać treści zwiększające świadomość na temat zrównoważonego rozwoju. Od niej zależy nasza przyszłość.  W Green Team - Centrum Zrównoważonego Rozwoju, którego jestem dyrektorką, działamy w myśl maksymy „Bądź zmianą, którą pragniesz ujrzeć w świecie” (Mahatma Gandhi). Zaczynamy od siebie, ale mamy też ofertę dla firm, jednostek edukacyjnych, jednostek samorządowych oraz organizacji trzeciego sektora i mediów. 

Zapraszam na naszą stronę www: Green Team - Centrum Zrównoważonego Rozwoju

oraz profil na LinkedIn: https://www.linkedin.com/company/green-team-centrum-zr%C3%B3wnowa%C5%BConego-rozwoju-uew/

B.H.: Dziękuję za rozmowę.

Dr hab. Bożena Ryszawska - profesorka na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu. Jej prace naukowe skupiają się wokół problemów zielonej gospodarki, zrównoważonego rozwoju, zmian klimatu i transformacji energetycznej oraz zielonych finansów. 

Jest autorką książki Zielona gospodarka - teoretyczne podstawy koncepcji i pomiar jej wdrażania w krajach Unii Europejskiej.  Obecnie kieruje projektem naukowym w programie Unii Europejskiej „Horyzont 2020”, EC2- Energy Citizenship and Energy Communities for Clean Energy Transition (2021-2024). Jest także certyfikowaną liderką Climate Reality Project, członkinią networku klimatycznego w Polsce oraz członkinią Europejskiego Stowarzyszenia Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych oraz Stowarzyszenia Zrównoważonych Finansów i Rachunkowości. 

Barbara Habrych – pedagożka, ekspertka HR, trenerka biznesu i edukacji. Specjalizuje się w tematyce rekrutacji i rynku pracy, procesów HR, uczenia się dorosłych, tutoringu, doradztwa zawodowego  i rozwijania kompetencji przyszłości. Ambasadorka EPALE.

Interesujesz się edukacją osób dorosłych w zakresie ekologii?

Szukasz inspiracji, sprawdzonych źródeł informacji i niestandardowych form pracy?

Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat opublikowane na polskim EPALE!

Źródła: