ok. 11 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

---

Styczeń i czerwiec każdego roku to czas egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie (tzw. egzaminów zawodowych). W czerwcu 2021 roku blisko 231 500 osób zgłosiło chęć przystąpienia do egzaminu pisemnego oraz ponad 248 800 do części praktycznej w ponad kilkuset kwalifikacjach (w formule 2012, 2017 i 2019) [szacunki własne na przykładzie danych CKE]. W placówkach kształcenia dorosłych, technikach czy szkołach branżowych, egzaminy takie zdają uczniowie i słuchacze po ukończeniu kwalifikacyjnych kursów zawodowych (potocznie zwanych KKZ-tami).

Pomimo tego że w 2012 roku nastąpiła istotna zmiana w kształceniu zawodowym, polegająca na odejściu od kształcenia w konkretnym zawodzie na rzecz takiego nauczania, by w jego wyniku uczeń lub słuchacz zdobywał kwalifikacje konieczne do wykonywania danego zawodu, to nadal wiele osób nie do końca potrafi odnaleźć się w obecnych realiach.

Czym są KKZ-ty? Czy kończąc taki kurs, naprawdę można zdobyć zawód? Gdzie szukać kursów? Ile trwają i jaki jest ich koszt? Do kogo są adresowane i gdzie są organizowane? Czemu dyplom wystawia Okręgowa Komisja Egzaminacyjna, a nie szkoła, w której odbywa się kurs? Zawód numer…, kwalifikacja nr… – po co te wszystkie numery? O co w tym wszystkim chodzi?

Mam nadzieję, że moje doświadczenie (które zdobyłam m.in. jako organizatorka kursów, egzaminatorka współpracująca z OKE, a ostatnio również uczestniczka jednego z KKZ-tów) pozwoli mi odpowiedzieć na te pytania w prosty, zrozumiały sposób.

^{Photo by Mauro Gigli on Unsplash}

Kształcenie zawodowe dorosłych – uporządkujmy informacje

W polskim systemie oświaty formy kształcenia dorosłych o charakterze zawodowym realizuje się w szkołach lub w ramach kwalifikacyjnych kursów zawodowych. 1 września 2012 roku weszły w życie przepisy wprowadzające zmiany w szkolnictwie zawodowym, które polegają m.in. na włączeniu w system oświaty kwalifikacyjnych kursów zawodowych dla osób dorosłych. KKZ-ty zastąpiły technika dla dorosłych, technika uzupełniające oraz zasadnicze szkoły zawodowe dla dorosłych. Kwalifikacyjny kurs zawodowy to pozaszkolna forma kształcenia ustawicznego, dająca możliwość przygotowania się w krótkim czasie do pracy na stanowisku wymagającym określonych kwalifikacji. Od 2015 roku kwalifikacyjne kursy zawodowe adresowane są również do osób niepełnosprawnych.

Kształcenie zawodowe realizowane jest w zakresie kwalifikacji zarówno dla dorosłych, jak i dla uczniów np. w technikach i szkołach branżowych, a kwalifikacje zawodowe (kompetencje twarde) mogą być, i często są, nabywane w ramach systemu kursowego lub poprzez praktykę.

KKZ-ty to sposób na:

• zdobycie nowego zawodu
• doskonalenie umiejętności
• uzupełnienie wykształcenia
• wsparcie rozwoju swojej kariery zawodowej
• zwiększenie szans na znalezienie lub zmianę pracy
• awans lub utrzymanie zatrudnienia
• rozwijanie zainteresowań i hobby.

Zawód możesz zdobyć nawet w rok!

Obecnie kariera zawodowa jest niczym puzzle, których układanie może, i zwykle trwa przez całe życie. Zawody podzielone są na kwalifikacje. Symbole kwalifikacji pochodzą od nazw branż np.: AUD – branża audiowizualna, BUD – budowlana, FRK – fryzjersko-kosmetyczna, GIW – górniczo-wiertnicza, EKA – ekonomiczno-administracyjna, OGR – ogrodnicza, SPO – pomocy społecznej, PGF – poligraficzna itd. [branże dla zawodów, formuła 2019].

Przykład: KKZ z kwalifikacji „OGR.02. Zakładanie i prowadzenie upraw ogrodniczych” to jedna z dwóch kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie ogrodnik (zob. poniższa tab.).

 

^{Tab. 1. Kwalifikacje w zawodzie (przykłady)}

Zawód	Kwalifikacje

Zawód: (441403) Technik archiwista	EKA.02. Organizacja i prowadzenie archiwum	EKA.03. Opracowywanie materiałów archiwalnych
Technik informatyk (351203)	INF.02 Administracja i eksploatacja systemów komputerowych, urządzeń peryferyjnych i lokalnych sieci komputerowych	Kwalifikacja INF.03 Tworzenie i administrowanie stronami i aplikacjami internetowymi oraz bazami danych
Zawód: (333907) Technik reklamy	PGF.07. Wykonywanie przekazu reklamowego	PGF.08. Zarządzanie kampanią reklamową
Technik ogrodnik (314205)	OGR.02 Zakładanie i prowadzenie upraw ogrodniczych	OGR.05 Planowanie i organizacja prac ogrodniczych

^{Źródło: opracowanie własne na podstawie: CKE, Egzaminy online, formuła 2019}

Kilka ważnych informacji

• 1 kurs = 1 kwalifikacja dla danego zawodu
• Liczba kwalifikacji oznacza liczbę egzaminów.
• Ukończenie kwalifikacyjnego kursu zawodowego umożliwia przystąpienie do egzaminu zawodowego w zakresie kwalifikacji nauczanej na tym kursie. Egzaminy zawodowe przeprowadzają Okręgowe Komisje Egzaminacyjne.

Jak długi jest kurs?

Minimalna liczba godzin kształcenia na kursie jest określona w podstawie programowej kształcenia w zawodach dla danej kwalifikacji. Dla przykładu liczba godzin kursów w systemie zaocznym to zwykle kilkaset godzin.

 

^{Tab. 2. Liczba godzin wybranych KKZ-tów z oferty CKU Sopot (nabór czerwiec-sierpień 2021)}

Zawód	343105: Technik fotografii i multimediów	431103: Technik rachunkowości

Kwalifikacja	AUD.02. Rejestracja, obróbka i publikacja obrazu	AUD.05. Realizacja projektów graficznych i multimedialnych	EKA.07. Prowadzenie rachunkowości	EKA.05. Prowadzenie spraw kadrowo-płacowych i gospodarki finansowej jednostek organizacyjnych
Liczba godzin w systemie zaocznym	570	350	460	450
Liczba godzin praktyki zawodowej	180	100	140	140
Razem godzin	750	450	600	590

^{Źródło: opracowanie własne na podstawie: https://www.ckusopot.pl/kursy-zawodowe/}

Kwalifikacje w zawodzie

Jak wynika z powyższej tabeli, absolwent szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie fotograf, po potwierdzeniu kwalifikacji „AUD.02. Rejestracja, obróbka i publikacja obrazu”, może uzyskać dyplom zawodowy w zawodzie technik fotografii i multimediów po potwierdzeniu kwalifikacji „AUD.05. Realizacja projektów graficznych i multimedialnych” oraz uzyskaniu wykształcenia średniego lub średniego branżowego.

Istnieją kwalifikacje wspólne dla niektórych zawodów, tak by ścieżka zdobywania kolejnego zawodu była szybsza. Jeśli kwalifikacja, z zakresu której został zdany egzamin w określonym zawodzie, jest wyodrębniona również w innym zawodzie, to osoba może uzyskać kwalifikacje również w tym innym zawodzie, zdając egzamin z zakresu kolejnej (kolejnych) kwalifikacji właściwej dla tego innego zawodu.

Dla kogo KKZ?

W KKZ-tach może uczestniczyć osoba, która ukończyła 18 lat bez względu na posiadane wykształcenie (od podstawowego po wyższe). Do zapisania się na kurs wystarczy najczęściej jedynie formularz zgłoszeniowy i świadectwo ukończenia szkoły. Nabór na kursy odbywa się najczęściej dwa razy w roku. Ważne jest to, by zapisując się na kurs, mieć świadomość, że warunkiem uzyskania tytułu technika jest posiadanie wykształcenia średniego.

W jakiej formie organizowane są kursy?

Kurs może być prowadzony w formie:

• zaocznej: nauka zwykle przez 2 dni co 2 tygodnie (zwykle w weekendy)
• dziennej lub wieczorowej, zgodnie z preferencjami uczestników, np. przez 5 lub 6 dni w tygodniu.

Kształcenie na kwalifikacyjnym kursie zawodowym może być prowadzone z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość (on-line), z wyjątkiem kształcenia praktycznego, które realizowane jest w tradycyjnej formie bezpośredniej.

Co po kursie?

Na zakończenie nauki uczestnicy otrzymują zaświadczenie o ukończeniu kursu, a po zdaniu egzaminu państwowego OKE – świadectwo potwierdzające daną kwalifikację. Zaświadczenie o ukończeniu kwalifikacyjnego kursu zawodowego nie potwierdza kwalifikacji zawodowych. Urzędowym dokumentem, który to potwierdza  jest certyfikat kwalifikacji zawodowej wydany przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną osobie, która zdała egzamin zawodowy.

Egzaminy

Egzamin składa się z 2 części: pisemnej (godzinny test) oraz praktycznej na stanowisku egzaminacyjnym, która w zależności od kwalifikacji trwa od 2 do 4 godzin. Warunkiem zdania egzaminu jest uzyskanie min. 50% punktów możliwych do uzyskania z części pisemnej i min. 75% punktów z części praktycznej.

Osoby ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym niepełnosprawne (np. niewidome, niesłyszące, z afazją, z autyzmem, z chorobami przewlekłymi, ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, z niedostosowaniem społecznym lub zagrożeniem niedostosowaniem społecznym, które mają trudności adaptacyjne związane z wcześniejszym kształceniem za granicą, z zaburzeniami komunikacji językowej), mogą ‎przystąpić do egzaminu zawodowego, który będzie dostosowany do ich ‎potrzeb oraz możliwości.

Świadectwo, certyfikat czy dyplom?

• Po zdaniu obu części egzaminu zdający otrzymuje świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie (w formule 2012 i 2017) lub certyfikat kwalifikacji zawodowej (w formule 2019).

• Po zdaniu egzaminów ze wszystkich kwalifikacji wchodzących w skład danego zawodu oraz po uzyskaniu odpowiedniego poziomu wykształcenia wydawany jest dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe (w formule 2012 i 2017) lub dyplom zawodowy (w formule 2019).

Ww. dokumenty przygotowują Okręgowe Komisje Egzaminacyjne i przekazują je do szkół. Do dyplomu ‎dołącza się ‎EUROPASS – suplement stanowiący uzupełnienie informacji zawartych ‎w dyplomie i mający za zadanie ułatwić ich lepsze zrozumienie, przede wszystkim przez ‎pracodawców i instytucje zagraniczne.

Gdzie prowadzone sa KKZ-ty?

Tego typu kursy prowadzą:

• jednostki organizacyjne systemu oświaty (m.in. publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, centra kształcenia zawodowego)
• podmioty spoza systemu oświaty, niepodlegające nadzorowi pedagogicznemu sprawowanemu przez kuratorów oświaty (m.in. instytucje rynku pracy działające na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).

Szczegółowe informacje o kwalifikacyjnych kursach zawodowych, a także o podmiotach prowadzących takie kursy, można uzyskać w wydziałach oświaty jednostek samorządu terytorialnego (urzędu gminy, starostwa powiatowego) lub w kuratorium oświaty właściwym dla danego województwa.

Dlaczego KKZ-ty? Na przykładzie CKU Sopot

Słuchacze CKU Sopot wybierają KKZ-ty z wielu powodów. Główne to polecenie przez znajomych oraz czynnik ekonomiczny. Kursy w placówkach publicznych są bezpłatne. To jednak nie jedyne powody. KKZ-ty zmieniają życie dorosłych. Dla przykładu, w zeszłym tygodniu do szkoły zadzwonił emerytowany wojskowy, który właśnie skończył jeden z KKZ-tów, by poinformować, że właśnie rozpoczyna pracę na stanowisku księgowego! Mogłabym przytaczać tu wiele takich historii, jednak to temat na osobny wpis.

---

Sylwia Kurszewska - zawodowo związana z Centrum Kształcenia Ustawicznego w Sopocie, w którym koordynuje działania zespołu ds. projektów międzynarodowych, podejmującego inicjatywy na rzecz różnych grup społecznych. Edukatorka. Egzaminatorka OKE. Prezes Stowarzyszenia „Praca-Edukacja-Zdrowie”, działającego dla wykluczonych społecznie lub zagrożonych takim wykluczeniem. Ambasadorka EPALE.

---

Zobacz także:

Doradca zawodowy w świecie VUCA – gra w pojedynkę nie jest łatwa

Nagranie webinarium EPALE: Szkoły dla dorosłych a środowisko lokalne

Edukacja dorosłych w okresie pandemii

Projekt „Digital Second Chance Opportunities” w świetle problemu przedwczesnego kończenia nauki

PODCAST EPALE: Edukacja dorosłych w CKU - Sylwia Kurszewska

---

Źródła:

• Wykaz zawodów https://kwalifikacjewzawodzie.pl/wykaz-zawodow/
• Dane statystyczne z: Egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie Formuła 2012, 2017 i 2019 https://cke.gov.pl/egzamin-zawodowy/
• Oferta kwalifikacyjnych kursów zawodowych CKU Sopot: https://www.ckusopot.pl/kursy-zawodowe/