ok. 4 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Dziś wiele mówi się o tym, aby pozostawiać po sobie jak najmniejsze ślady w naturze. Na ten temat, czyli filozofii Leave No Trace pomocnej w dbaniu o środowisko, nie dowiesz się z tego bloga. Ja zapraszam do rozważań o zaangażowaniu na rzecz zmiany społecznej. Będzie tu o angażowniu się w swoją społeczność? Zapytasz „Dlaczego warto?”. Ponieważ zaangażowanie w działania w sferze publicznej jest kluczowym elementem rozwoju i samodoskonalenia się człowieka, co odróżnia zwykłą egzystencję od życia refleksyjnego.

^{fot. shutterstock}

Lokalne zaangażowanie obywatelskie

Warto zacząć od tego, czym jest zaangażowanie. Jest ono dobrowolną i niezarobkową aktywnością na poziomie lokalnym przejawiającą się w działaniach obywateli na rzecz wspólnych interesów. Takie traktowanie zaangażowania obywatelskiego opierać się będzie na podejściu eklektycznym, które zwraca uwagę na perspektywę pragmatyczną.

Uczestnictwo to winno przyczynić się do rozwiązania określonych problemów lokalnych, zaspokojenia potrzeb mieszkańców, a co za tym idzie, najogólniej rzecz ujmując, wpłynąć na poprawę warunków ich życia^[1]. Zaangażowanie społeczne utożsamiane będzie z postawą obywateli, której ważną składową jest siła identyfikacji ze środowiskiem lokalnym i działaniami na rzecz jego dobra. Wyrasta ono z interioryzacji wartości doświadczanych jako osobiście i/lub społecznie ważne.

Budowanie postawy zaangażowania

Jest wiele czynników, które mogą budować podstawę zaangażowania obywatelskiego. Z pewnością duże znaczenie odgrywają tu:

• krytyczny namysł nad życiem i poznawanie/doświadczanie własnego potencjału,
• rozumienie innych oraz ich predyspozycji,
• zdolność stawiania się w sytuacji innych osób,
• naukowe rozumienie dziejących się spraw, jak również konsekwencji jednostkowych i zbiorowych wyborów^[2].

Można zauważyć, że opracowany w ten sposób profil dyspozycji wyznacza z jednej strony fundamenty lokalnego zaangażowania obywatelskiego, z drugiej zakreśla granice obywatelskości.

Nie bez znaczenia jest, że zaangażowanie obywatelskie stanowi jeden z podstawowych czynników przemian społecznych. Dzieje się tak dlatego, iż demokratyzacja to właśnie budowanie demokratycznej przestrzeni miejskiej lub wiejskiej, opartej na udziale obywateli w kreowaniu i kontrolowaniu decyzji odnoszących się do spraw publicznych, do dobra wspólnego. Od lat zwiększa się rola, jaką odgrywa zaangażowanie obywatelskie. Generalnie nie powinno to dziwić, gdyż w praktyce konstytuuje ono polską rzeczywistość społeczną. Obywatele, organizując się, zmieniają otoczenie, przyczyniają się do zmian, współtworzą nowe więzi społeczne oraz budują kapitał społeczny i osobisty w postaci wzbogacania i rozwoju osobowości. Czyli uczą się w biegu życia.

Nowe wzorce zaangażowania obywatelskiego?

Oddolnie pobudzana aktywność widoczna jest w społeczeństwie. Za charakterystyczne dla współczesnego świata uznać można krótkotrwałe formy współdziałania, które najczęściej stanowią odzew na realne wydarzenia postrzegane jako niebezpieczne dla uznawanych wartości lub określonych interesów jednostkowych i grupowych. Obywatele coraz częściej nie zgadzają się z decyzjami podejmowanymi przez rządzących i starają się skłonić ich do inicjowania działań zgodnych z interesami różnych grup społecznych. W wyniku takich interwencji władze lokalne w wielu przypadkach dokonują modyfikacji polityk. Zaangażowanie obejmuje szeroki zakres formalnych i nieformalnych działań. Do takich form zaangażowania obywatelskiego w przestrzeni wspólnotowej zaliczyć można:

•           konsultacje społeczne,
•           budżet obywatelski,
•           panel obywatelski,
•           ruchy społeczne,
•           pracę wolontariacką,
•           przedsiębiorstwa społeczne,
•           lobbowanie,
•           nieposłuszeństwo obywatelskie,
•           inicjatywę obywatelską,
•           rzecznictwo.

Niektóre z tych form to indywidualne działania przynoszące korzyści społeczeństwu, są też działania grupowe. Zaangażowanie wydaje się być dobrym pomysłem. Ale jak znaleźć na to czas? Generalnie nie jest ono czasochłonne, a dzięki niemu możemy radykalnie zmienić i ulepszyć nasze społeczności i funkcjonowanie ich mieszkańców, wiele zmienić w życiu sąsiedzkim i wpłynąć na poprawę jakości codziennego życia.

Czynnikiem, który różnicuje poziom zaangażowania, o czym świadczą wyniki badań naukowych, jest wykształcenie. Uczenie się ma znaczenie! Tak więc warto pamiętać, że budowanie zaangażowania obywatelskiego i kultury demokratycznej na poziomie lokalnym leży także w rękach trenerów, coachów, mentorów, edukatorów.

Najbardziej ogólny wniosek z rozważań mówi o znaczeniu i potrzebie obywatelskiego zaangażowania. To działa, wzmacniajmy głos obywateli, przyczyniając się do wzrostu poziomu ich partycypacji.