ok. 8 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Większość nauczycieli traci czas na to, by dowiedzieć się, czego uczniowie nie wiedzą. Tymczasem prawdziwa sztuka zadawania pytań polega na tym, by odkryć, co uczeń wie lub czego jest w stanie się dowiedzieć.

^{(Albert Einstein)}

Najbardziej chyba zapamiętałam Pana Wacława, który przyszedł z laptopem – prezentem „w spadku” po wnukach. Przedstawiłam się i zapytałam, czy go używał i czy korzystał kiedyś z Internetu. Kiwnął twierdząco głową. – Tak, z wnukami – dodał.  – Dobrze – powiedziałam z uśmiechem. – Proszę go zatem włączyć. Dziś razem przeniesiemy się do tego wirtualnego świata.

Kiedy Pan Wacław wyciągnął komputer z torby i położył go odwrotnie, czyli monitorem do dołu i zawiasami w naszą stronę, wiedziałam, że podróż zaczniemy od samego początku. Łącznie z pokazaniem, jak się otwiera i który przycisk włącza komputer. Oczywiście tym razem każdy z tych kroków Pan Wacław będzie robił – przy moim wsparciu – sam.

^{Wikimedia Commons}

Pamiętam jeszcze, że był bardzo zdolnym uczniem. Po kilku indywidualnych spotkaniach pokazał mi, korzystając z wyszukiwarki głosowej, jakie sadzonki do ogrodu zamierza kupić w sklepie internetowym. W czasie tych kilku spotkań, a każde trwało równo godzinę, opowiedział mi także wiele historii, których tu już nie zdradzę, ale z pewnością zapamiętam na długo.

Pamiętam też Pana, który chciał sobie przypomnieć, jak się korzysta z konkretnych opcji w edytorze tekstu, by przepisać do niego swoje wiersze i przygotować je do wydania. Pamiętam Panią, która chciała nauczyć się zakładać konto na jednym z portali społecznościowych. Z dużym zawstydzeniem zdradziła w końcu, że potrzebuje go jedynie ze względu na chęć znalezienia miłości z młodzieńczych lat.

Wykluczenie cyfrowe seniorów a indywidualne konsultacje

Nie jest więc pewnie tajemnicą, iż jestem zdecydowaną zwolenniczką indywidualnych konsultacji jako metody edukacji cyfrowej seniorów. Z moich kilkuletnich doświadczeń w tym zakresie wynika, że indywidualne podejście ma ogromne znaczenie w inkluzji cyfrowej seniorów, która kończy się sukcesem.

W trakcie konsultacji seniorzy:

• zadają dużo pytań (nie boją się / ośmielają się pytać), choć nadal jeszcze z pewnym zawstydzeniem;

• są w stanie lepiej poznać swój sprzęt – najczęściej pracują właśnie na własnych urządzeniach – laptopie czy smartfonie;

• są w stanie lepiej dostosować swój sprzęt do własnych preferencji, możliwości i potrzeb, dzięki temu (tak podejrzewam) częściej po niego sięgają, podejmują kolejne próby poznawania go i całego cyfrowego świata, są w stanie go polubić.

Podczas konsultacji łatwiej jest:

• dostosować prowadzącemu poziom i zakres przekazywanej wiedzy, dzięki temu senior może zarówno zdobywać wiedzę z jego punktu widzenia najbardziej mu potrzebną, jak i mieć więcej czasu na same ćwiczenia w korzystaniu z urządzeń (np. myszki czy klawiatury);

• nawiązywać do własnych doświadczeń życiowych;

• zwalniać lub przyspieszać tempo nauki w odpowiednich sytuacjach.

W żadnym wypadku nie chciałabym negować szkoleń czy warsztatów cyfrowych. W nich także kryje się ogromny potencjał umożliwiający inkluzję cyfrową seniorów. Często są to szkolenia dotowane i organizowane w instytucjach, jednostkach miejskich lub gminnych, dzięki temu zarówno w dużych, jak i małych miejscowościach najstarsi ich mieszkańcy mają możliwość kontaktu z nowymi technologiami. Oczywiście również, jak i w przypadku konsultacji, jest wiele istotnych czynników, które mają wpływ na zakładane cele i ich efekty: miejsce realizacji szkoleń, wiedza i umiejętności prowadzącego oraz grupy uczestników, atmosfera podczas zajęć, sprzęt (w tym elementy usprawniające korzystanie z komputerów, jak klawiatury czy nakładki kontrastowe na stronach internetowych) i wiele innych.

O wyzwaniach, ale i dużych możliwościach kursów komputerowych świetnie pisze na EPALE Monika Schmeichel-Zarzeczna. Przykładem jest choćby tekst „Seniorzy w sieci wspomnień – kursy komputerowe i inne biblioteczne działania wprowadzające seniorów w cyfrowy świat”. Serdecznie zachęcam do zapoznania się z nim. Zdradzę, że znaleźć w nim można cenne rady dotyczące zaangażowania i zachęcenia seniorów do korzystania z nowych technologii, kiedy kurs dobiegnie już końca. Digital Storytelling, o którym pisze Monika, jest w mojej ocenie genialnym pomysłem na zajęcia z seniorami zagrożonymi wykluczeniem cyfrowym. 

Wiem, że nic nie wiem, czyli nauka na własną rękę

Nawiązując do myśli Einsteina, uważam, że nie tylko istotne są informacje o tym, co uczeń już wie. Oczywiście, dzięki temu mamy możliwość nadbudowywać nowe elementy wiedzy i ją tym samym poszerzać. Istotne jest także to, czego chce się nauczyć (a więc, jakie ma prawdziwe potrzeby). To pewnie nic odkrywczego, jednak uważam, że to jeden z ważnych etapów w poznawaniu nowych technologii – szczególnie w przypadku seniorów. Przed przystąpieniem do kursów czy konsultacji senior może wcześniej poznać (wpierw czysto teoretycznie) obszary czy możliwości, jakie daje Internet.

Co ja radzę moim uczniom? Aktualizację i zdobycie wiedzy także na własną rękę. Jest wiele wartościowych stron internetowych, programów, filmików czy tutoriali – na przykład w internetowej telewizji Pokolenia można zobaczyć już kilkanaście odcinków programu „Zapytaj Magdę”. Prowadząca Magda Foryś wprowadza tam seniorów w tajniki cyfrowego świata.

Pierwszą moją radą jest jednak sięgnięcie po książki i publikacje. Istnieje zagrożenie, że wiedza w nich zawarta szybko się dezaktualizuje, z pewnością może nakierować jednak seniora na to, jakie możliwości daje korzystanie z komputera i Internetu. Kilka propozycji zamieszczam poniżej – dzięki ich twórcom – można z nich korzystać bezpłatnie.

• „Podręcznik obsługi Komputera i Internetu”
  „Jeśli jesteś seniorem i chciałbyś zgłębiać wiedzę na własną rękę, pobierz bezpłatny podręcznik. Jeśli jesteś trenerem cyfrowym i prowadzisz zajęcia dla seniorów na niekomercyjnych zasadach, pobierz podręcznik i dziel się wiedzą!” – tak do zapoznania się z publikacją zachęcają autorzy z Fundacji AgeHUB.

• „Nowoczesny senior. Przewodnik dla Seniorek i Seniorów po cyfrowym świecie"
  Dobrych publikacji nigdy za wiele. Publikację stworzoną przez Fundację Digital Poland można bezpłatnie pobrać ze strony: www.digitalpoland.org.

• „Warszawski Elementarz Cyfrowy”
  Urząd Miasta Stołecznego Warszawy we współpracy z jednym z wydawnictwem HELION S.A. przygotował podręcznik dostosowany do potrzeb uczenia się osób starszych.

Wiedzę z zakresu nowych technologii można również zdobywać i utrwalać w domu za pośrednictwem książek i publikacji dostępnych w bibliotekach. Informacje o ich dostępności i lokalizacji znajdują się również w katalogach online. Na naukę nigdy nie jest za późno!

dr Nina Woderska – z wykształcenia pedagog, wykładowca na studiach podyplomowych z psychogerontologii na Uniwersytecie Wrocławskim i w Wyższej Szkole Nauk o Zdrowiu, pracownik Centrum Inicjatyw Senioralnych w Poznaniu oraz trener w Stowarzyszeniu Centrum Rozwoju Edukacji Obywatelskiej CREO. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także:

Kapsuła czasu i skrzynia skarbów

Mieszka z nami Alzheimer. O książkach dla dzie... dla każdego

91 lat i pierwszy tweet

(Nie) widzialna ręka – wsparcie seniorów w czasie kwarantanny

Jak stracić wolontariusza w 10 dni?