Zmiennych, które wpływają na myślenie o rynku pracy jest wiele. Aby przygotować się na to, co przyniesie przyszłość, trzeba lepiej zrozumieć to co dzieje się teraz. Podzielenie czynników zmian na obszary, pozwala w sposób usystematyzowany zobaczyć podłoże i przebieg zmian i projektować odpowiednie rozwiązania. Adaptacja do nowego środowiska i charakteru pracy nie musi być trudna, jeśli się na to przygotujemy. Czy rozpoczynająca się czwarta rewolucja przemysłowa związana z rozwojem nowych technologii otworzy przed nami nowe szanse i możliwości? W raporcie „Pracownik przyszłości” opracowanym przez infuture hatalska foresight institute, wyróżniono cztery grupy czynników które wpływać będą jednocześnie na świat i na rynek pracy: technologiczne, społeczne, środowiskowe i ekonomiczno-społeczne.

Szybki postęp w dziedzinie technologii

W pracy korzystamy z aplikacji, komunikatorów, zamkniętych grup dyskusyjnych oraz rozwiązań chmurowych. Coraz więcej procesów biznesowych jest automatyzowanych, dostęp do Internetu możliwy jest już w najdalszych zakątkach świata, coraz mocniej rozwija się obszar Big Data. To wpływa nie tylko na pojedynczych pracowników, ale na funkcjonowanie całych działów czy firm. Nie powinno więc dziwić, że za najważniejsze czynniki, które zmienią rynek pracy to czynniki technologiczne. Cyfryzacja sprawia również, że rośnie cyberprzestępczość. Dopiero uczymy się stosowania nowych zabezpieczeń. Cyfryzacja to także nowe możliwości monitorowania pracowników w miejscu pracy, w tym także rozwiązania kontrolujące efektywność naszej pracy. Część firm nie zdecyduje się na takie rozwiązanie ze względu na zbyt duże naruszenie prywatności pracowników, ale niektóre organizacje już teraz podejmują to ryzyko. Hasło „We know what you feel” powoli staje się realne. Przykład - w czapkach pracowników chińskiej firmy Hangzhou Zhongheng Electric zainstalowano czujniki fal mózgowych, które wykrywają zmęczenie czy niepokój. Jeśli system wykryje zagrożenie (np. nadmierne zmęczenie), pracownik zostaje przeniesiony do mniej obciążającej pracy lub na urlop.

^{Photo by Markus Spiske on Unsplash}

Czynniki społeczne

Zmiany społeczno-ekonomiczne i demograficzne mają i będą miały ogromny wpływ na kształt rynku pracy. Rozwój medycyny, zmiana sposobu żywienia, dostęp do powszechnej edukacji oraz poprawa warunków sanitarnych sprawiły, że żyjemy coraz dłużej. Ten wydłużający się czas życia sprawia, że coraz dłużej pozostajemy aktywni zawodowo. To z kolei sprawia, że w jednej firmie może pracować kilka pokoleń, często o bardzo różnych potrzebach i wartościach. Dużym wyzwaniem będzie pogodzenie rozbieżnych oczekiwań: pracujących by przetrwać, żyjących aby pracować, pracujących żeby żyć i tych, którzy uważają, że praca powinna być pasją. Chodzi tu nie tylko o odmienne spojrzenie na to czym jest praca, ale również różne wartości i kompetencje. Dla młodszego pokolenia ważniejsze niż wysokie zarobki jest możliwość realizacji ciekawych projektów. Dla nich również bardzo ważna jest możliwość pracy zdalnej czy łączenia pracy z innymi sferami życia. Jednocześnie na rynku pozostaje coraz więcej starszych osób. Według raportu do 2050 roku co trzeci człowiek w Europie będzie mieć więcej niż 60 lat.

Czynniki środowiskowe

Na początku XIX wieku w miastach żyło jedynie 2,4% populacji świata. Szacuje się, że do 2030 roku odsetek ten zwiększy się do 60%, a w 2100 do 84%. Z jednej więc strony rosną największe miasta ponieważ większość firm swoje siedziby ma właśnie w nich. Z drugiej jednak strony wzrastająca mobilność, cyfryzacja oraz możliwość pracy zdalnej mogą spowodować, że coraz więcej osób będzie pracować w mniejszych miastach, z dala od zgiełku.

Znaczący wpływ na kształt rynku pracy będą miały także zmiany klimatyczne. Jest to jeden z impulsów do tworzenia innowacji związanych z oszczędzaniem energii, zmniejszeniem liczby podróży służbowych oraz nowych rozwiązań technologicznych ułatwiających wykonywanie zadań biznesowych. To zmieni również nasze miejsca i sposób wykonywania pracy. Firmy coraz częściej będą poszukiwały nowych rozwiązań opartych na idei zrównoważonego rozwoju.

Wzrasta też świadomość, że zanieczyszczenie środowiska negatywnie wpływa na nasze zdrowie i pojawia się coraz więcej chorób cywilizacyjnych jak otyłość, bezsenność, alergie czy nowotwory.  Coraz więcej przedsiębiorstw realizuje programy zachęcające do dbania o siebie (zachęcanie do przyjeżdżania do pracy rowerem, masaże w pracy, dzień owocowy w biurze itd.). Strefy relaksu zlokalizowane w biurach a w otoczeniu biurowców mini ogrody – to kolejny mocny trend zmian.

Czynniki ekonomiczno-polityczne

Coraz większą popularność zyskuje ekonomia współpracy, która bazuje na idei współtworzenia, współdzielenia oraz współużytkowania. Nie chodzi już tylko o udostępnianie mieszkania lub pokoju na wakacje (AirBnB), streaming muzyki lub wideo (Spotify, Showmax, Netflix), ale też współużytkowanie samochodów (Zipcar) czy współfinansowanie projektów (PolakPotrafi).

Wspomnieć też trzeba o nierównościach społecznych rozumianych nie tylko jako znaczące różnice w dochodach, ale także kompetencjach, stanie zdrowia czy zadowoleniu. Według raportu Sustainable Development Goals 2015–2030, ponad 75% populacji w krajach rozwijających się żyje w społeczeństwach, w których dochód jest mniej równomiernie rozłożony, niż miało to miejsce w latach 90. XX wieku. Nie bez znaczenia będzie również kryzys imigracyjny, silnie oddziałujący na liczbę miejsc pracy, zarówno lokalnie, jak i globalnie.

Jaka przyszłość?

Zmiany na rynku pracy są nieuniknione. Jednak zmiany będą wynikiem jednoczesnego odziaływania wielu opisanych wyżej czynników. Trudno też  będzie wskazać który z nich będzie przyczyną a który kołem zamachowym zmiany. Jedno jest pewne. Rozwój nowych technologii, zmiana sposób wykonywania pracy, zmiany klimatyczne, społeczne oraz demograficzne w znaczący sposób zmieniają kształt pracy i myślenia o niej.

Jak się przygotować? Idea tworzenia scenariuszy przyszłości opiera się na założeniu, że nie muszą się spełnić dokładnie w założonej wersji, powinny natomiast pomóc nam zrozumieć i przygotować się na zmianę. Sama świadomość nadchodzących zmian, zobaczenie w sposób usystematyzowany czynników, które na nią wypływają, ułatwia odnalezienie się w nowej rzeczywistości. Współtwórzmy przyszłość pracy i myślenia o niej, bo zaskakująco wiele będzie zależało (nadal) od nas samych.

Tekst na podstawie:

infuture hatalska foresight institute, „Pracownik przyszłości”, http://infuture.institute/raporty/pracownik-przyszlosci/ [dostęp: 10.07.2019].

United Nations, „Sustainable Development Goals 2015–2030”, https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/ [dostęp: 10.07.2019]

Monika Dawid-Sawicka – Ekspertka rynku pracy, konsultantka, coach ICF PCC, facylitatorka. Od 18 lat wspiera menedżerów, zespoły i całe organizacje w rozwoju i zmianach. Certyfikowana trenerka narzędzia diagnostycznego FRIS oraz MTQ Odporność psychiczna. Wykłada na studiach podyplomowych i MBA zagadnienia z obszaru komunikacji, coachingu i facylitacji. Jest współautorką bestsellerowej książki ”13 wzorców dobrej komunikacji i relacji. Analiza transakcyjna w praktyce”. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także:

Stay alive – czyli o kompetencjach, które odsłoniła katastrofa w Andach

ONi Uczą!

Benefit idealny? Jakie świadczenia oferują pracodawcy

Pracownicy zmieniają organizacje

Czy możemy uczyć się dzięki wykorzystywaniu facylitacji?