ok. 6 minut czytania – polub, linkuj, komentuj!

Finlandia może się kojarzyć Polakom ze Świętym Mikołajem, skokami narciarskimi, muminkami czy też sauną. Wrzucana jest też często do wspólnego worka pod tytułem Skandynawia, co nie jest prawdą. Gdyż nie jest częścią Skandynawii ani geograficznie, ani językowo, ani antropologicznie. Warszawę i Helsinki dzieli od siebie półtoragodzinny lot samolotem, a oba te kraje są dla siebie nawzajem nieco obce. Dlaczego wybór padł na Finlandię? Finlandia nie ma zbyt dużej liczby mieszkańców (około 5,5 mln.), ale jak na kraj o tak niskim zaludnieniu jest bardzo oczytana. Tradycyjne czytelnictwo jest tu bardzo popularne, a Finowie należą do najbardziej aktywnych czytelników w Europie. W Finlandii podstawową zasadą przyjętą w bibliotekach jest zapewnienie każdemu swobodnego dostępu do kultury i źródeł informacji, niezależnie od jego miejsca zamieszkania i sytuacji finansowej. Usługi bibliotek są bezpłatne. Biblioteki publiczne w Finlandii tworzą rozległą sieć. Większość Finów regularnie korzysta z ich usług. Mają one szczególną misję dbania o powszechny dostęp społeczeństwa do edukacji i kultury. Mają również za zadanie przyczyniać się do rozwoju kompetencji informatycznych mieszkańców Finlandii.

^{fot. archiwum autorki}

Jako jedna z przedstawicielek Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Marcina Kromera  w Lidzbarku Warmińskim w dniach od 20 do 25 maja 2024 r. uczestniczyłam w programie Erasmus+ „Akredytacja III dla bibliotek warmińsko-mazurskich” w Finlandii.  Program przygotowany przez kierownika projektu Anttiego Sauli, który już od samego początku otoczył mnie swoim wsparciem oraz pomocą w każdym aspekcie zagranicznej mobilności, obejmował zapoznanie się z bibliotekami pod kątem działalności dla dorosłych, zaznajomienie się z usługami dla użytkowników bibliotek zróżnicowanych kulturowo i językowo oraz wydarzeniami literackimi, które są organizowane w fińskich bibliotekach, a także innowacyjną  przestrzenią. 

^{fot. archiwum autorki}

Odwiedziłam Bibliotekę Centralną Oodi, Bibliotekę Narodową, Bibliotekę Uniwersytecką oraz Publiczną Bibliotekę Suomenlinna zlokalizowaną na wyspie. Biblioteka Centralna w Helsinkach Oodi mieszcząca się przy placu Kansalaistori, w samym sercu Helsinek jest jednym z 38 oddziałów Biblioteki Miejskiej w Helsinkach i częścią sieci bibliotecznej Helmet. Oodi to niekomercyjna, miejska przestrzeń publiczna otwarta dla wszystkich. Zlokalizowana jest w sposób przemyślany, a zarazem symboliczny naprzeciwko gmachu Parlamentu, aby przypominać osobom rządzącym, jak ważna jest wiedza oraz równość „Niech posłanki i posłowie wiedzą, że światli obywatele mają ich na oku”. Balkon Obywatelski oraz wejście do Izby Parlamentu znajdują się na tym samym poziomie, co symbolizuje demokrację oraz dialog. 

^{fot. archiwum autorki}

Rocznie bibliotekę odwiedza około 2,5 miliona użytkowników. Te liczby z pewnością robią wrażenie. Jest ona podzielona na trzy strefy usytuowane na trzech kondygnacjach. Ogólnie dostępny i pełen aktywności parter jest miejscem spotkań. Można tu skorzystać z bezobsługowych automatów służących zwrotowi książek, pograć w szachy, a także zjeść. Jadąc ruchomymi schodami w górę otwiera się przestrzeń kreatywności, z licznymi pracowniami, w których samodzielnie wykonać można druk wielkoformatowy, skorzystać z drukarek 3D, czy skorzystać z odizolowanego pokoju gracza, lub wziąć udział w kursie nauki języka fińskiego. Oodi posiada wiele dobrze wyposażonych sal, począwszy od studia nagrań, sal konferencyjnych a skończywszy na sali kinowej mogącej pomieścić 250 osób.

^{fot. archiwum autorki}

^{fot. archiwum autorki}

^{fot. archiwum autorki}

^{fot. archiwum autorki}

Na ostatnim piętrze mieści się „Książkowe Niebo”, z którego oprócz pięknego widoku na miasto podziwiać można bogate zbiory książek, czasopism i gier planszowych w otoczeniu dzieł sztuki oraz dziewięciu rosnących drzew. Można tam również spotkać robota mobilnego, którego zadaniem jest wspomaganie kadry bibliotecznej w transportowaniu pudeł z książkami pomiędzy piętrami biblioteki. Ciekawostką jest to, że roboty mają imiona nadane przez użytkowników biblioteki – Tatu, Patu i Veera, które są postaciami z fińskiej literatury dla dzieci.  

^{fot. archiwum autorki}

^{fot. archiwum autorki}

Profil każdej z bibliotek jest inny. Każda posiada coś unikatowego. Kolejnym punktem mojej mobilności była biblioteka Töölö oraz Pasila Library and Multilingual Library. Töölö Library zaskoczyła mnie ogromem pracujących w ciszy młodych ludzi o wczesnej porannej godzinie. Grupa seniorów pod kierunkiem wykwalifikowanego wolontariusza oddawała się medytacji. Ciekawą biblioteczną inicjatywą jest czytanie dla psa. Podczas 15-minutowej sesji czytania można czytać na głos. Pies słucha cierpliwie, nie krytykując ani nie przerywając. Bibliotekę Töölö otacza duża okienna ściana z której roztacza się widok na zielony park. Dobrze oświetlona czytelnia zachwyca zwiedzających swoją scenerią, a balkon biblioteki jest latem często wykorzystywany, jako przestrzeń do czytania lub pracy. 

^{fot. archiwum autorki}

Piękna architektura fińskich bibliotek, pełna symboliki zapiera dech w piersiach. Fontanna w budynku Pasili otoczona drogą mleczną, planetami i pierścieniami Saturna stanowi centrum wszechświata a jednocześnie symbolizuje studnię wiedzy. Biblioteka Pasila dysponuje ogromną kolekcją książek i wszechstronnymi udogodnieniami, takimi jak audytorium i pomieszczenia do pracy grupowej, muzyki, digitalizacji i wystaw. W pracowni znajdującej się na drugim piętrze biblioteki mieszkańcy mają dostęp do takich urządzeń, jak drukarka 3D, przecinarka do winylu i prasa termiczna, a także overlock i maszyna do szycia. Biblioteka Wielojęzyczna skierowana do wszystkich obcokrajowców mieszkających w Finlandii udostępnia swoje zbiory w ponad 80 językach, z czego najwięcej w języku arabskim, chińskim i perskim. 

^{fot. archiwum autorki}

^{fot. archiwum autorki}

Biblioteka Myllypuro - innowacyjna biblioteka, która przyciąga nowe osoby swoim mottem, aby "łapać ich zainteresowanie". Biblioteka ze swoją siedzibą w środku centrum handlowego Myllypuron Ostari, niedaleko stacji metra, oprócz książek udostępnia zaplecze dostosowane do różnorodnej aktywności: salę konferencyjną dla dużej grupy, przestrzeń dla małej grupy, salę muzyczną do grania i śpiewania oraz w pełni wyposażoną kuchnię dla użytkowników do przygotowywania jedzenia dla siebie lub na spotkanie. Biblioteka posiada godziny samoobsługi nawet w niedzielę.

^{fot. archiwum autorki}

Biblioteka Itäkeskus mieszcząca się w centrum kultury to miejsce spotkań dzieci, młodzieży i dorosłych. W bibliotece znajduje się ponad 100 tysięcy dzieł i największa w okolicy kolekcja muzyczna. Książki są dostępne w ponad 25 językach, a ich wybór uwzględnia bogatą różnorodność językową obszaru. 

^{fot. archiwum autorki}

Biblioteka Tampere nazywana potocznie Metso czyli głuszec, gdyż z lotu ptaka przypomina rozpościerającego skrzydła głuszca, usytuowana jest około 160 km od Helsinek. Atutem biblioteki jest jej największa kolekcja zbiorów muzycznych w obrębie Helsinek. Można również wypożyczyć instrumenty muzyczne na dwa tygodnie. Jak w większości tutejszych bibliotek tak i w tym przypadku widoczna jest naturalna roślinność całkiem sporych rozmiarów. Sprzyja to dobremu samopoczuciu i relaksacji w pięknym otoczeniu. 

^{fot. archiwum autorki}

Ostatnia biblioteka, którą odwiedziłam Lippulaiva w Espoo mieszcząca się w centrum handlowym na trzecim piętrze jest idealnym przykładem biblioteki ekologicznej pochodzącej z recyklingu. Szczególną uwagę zwrócono tutaj na wystrój wnętrza i architekturę. Jest tu wiele zacisznych zakątków zieleni oraz oryginalnych obiektów do zabawy dla dzieci jak chociażby fragment samochodu albo prawdziwa zjeżdżalnia. Są również udogodnienia dla pracowników w postaci kapsuł ciszy. 

^{fot. archiwum autorki}

^{fot. archiwum autorki}

^{fot. archiwum autorki}

^{fot. archiwum autorki}

Biblioteki w Finlandii stanowią centrum życia społecznego. Udostępniają zbiory około 1,8 miliona pozycji, które zmieniają miejsca wypożyczenia i zwrotu. W ten sposób w ofercie biblioteki zawsze znajdzie się coś nowego. Każda fińska gmina i miasto posiada bibliotekę. W sumie w Finlandii jest ponad 800 bibliotek a Finowie mają 1,9 miliona kart bibliotecznych. Oprócz spędzania wolnego czasu w zorganizowanej do perfekcji przestrzeni, obok licznych kolekcji książek, czasopism i multimediów, można w nich również wypożyczyć instrumenty muzyczne, laptopy, słuchawki, maszynę do robienia lodów, gofrownicę czy wiertarkę udarową. Można zauważyć, że Biblioteki w Finlandii są naturalnym przedłużeniem przyjętego systemu edukacji. Otwartość na odbiorcę jest jednym z głównych elementów programu ich działalności. W bibliotece można nieodpłatnie skorzystać z Internetu, spędzić czas, zaspokoić swoje potrzeby czytelnicze. Biblioteki łączą osiągnięcia technologii z dbałością o pamięć historyczną. Można więc stwierdzić, że inwestycja w biblioteki przyniosła rezultaty, gdyż Finowie są rekordzistami w korzystaniu z dobrodziejstw bibliotek. 

Zobacz także:

Finlandia. Lekcje z bibliotecznego raju

Moja wielka katalońska przygoda z marketingiem regionalnym w Tarragonie

Wilno - miasto różnorodności i kontrastów

Fenomen fińskich bibliotek. Refleksje z podróży w ramach programu Erasmus+

Job shadowing w Reykjavíku - islandzkie inspiracje z obserwacji pracy bibliotek i nie tylko

Bella Bari - mobilność w bibliotece