ok. 4 minut czytania – polub, linkuj, komentuj!

---

Od dekady coraz powszechniejsze stają się formy angażowania mieszkańców na rzecz partycypacji za pośrednictwem platform internetowych. Pomagają one zwiększać udział mieszkańców w różnorakich rodzajach procesów partycypacyjnych – od planowania i budżetowania po panele obywatelskie i opracowywanie aktów prawnych – i na różnych ich etapach. Internet stwarza możliwość większego zaangażowania osób w procesy decyzyjne i współtworzeniu miejsc zamieszkania.

^{Fot. Shutterstock}

E-partycypacja

E-partycypacja to angażowanie obywateli w proces podejmowania decyzji publicznych z wykorzystaniem Internetu^[1]. Partycypacja cyfrowa jest stosunkowo nowa i może wymagać znacznej pracy. Po co więc to robić? Może dlatego, iż większość ludzi na świecie, a zwłaszcza żyjących w państwach demokratycznych, czuje, że ich głos nie ma znaczenia^[2]. Wyniki badań pokazują natomiast, że wraz z zastosowaniem otwartego procesu decyzyjnego, pojawia się wiele korzyści dla mieszkańców. Jakich? Przede wszystkim:

• zdobywanie umiejętności obywatelskich, które można wykorzystać w różnych dziedzinach^[3]
• budowanie zaufania do lokalnego zarządzania^[4]
• satysfakcja z działań lokalnych władz
• lepsze zrozumienie własnych praw i obowiązków
• zadowolenie z silniejszych więzów ze społecznością.

Ponadto samorządy i instytucje są bardziej skłonne do:

• bezpośredniego zaspakajania potrzeb danych społeczności^[5]
• tworzenia bardziej efektywnych usług społecznych
• czerpania zadowolenia z dialogu społecznego.

Taki rodzaj partycypacji może także wzbudzać wiele zastrzeżeń, na przykład związanych z wykluczeniem cyfrowym czy ochroną prywatności. Nie ulega wątpliwości, że wymaga ona odpowiednich umiejętności i posiadania sprzętu oraz prowadzi do ujawnienia tożsamości.

Cyfrowe platformy partycypacyjne

Praktycy e-demokracji stworzyli strony internetowe, aby animować uczestników do współzarządzania – chcieli ograniczyć jednostronne nadawanie informacji. Celem było zainicjowanie czegoś więcej niż tradycyjnych spotkań osobistych, wykorzystywania ankiet czy innych metod zbierania opinii mieszkańców. Platformy cyfrowe umożliwiają udział w działaniach, takich jak:

• zgłaszanie nowych projektów
• wspólne podejmowanie decyzji
• planowanie sposobu korzystania z przestrzeni publicznej
• głosowanie nad sposobem wydatkowania środków publicznych
• opracowywanie polityk publicznych i prawodawstwa.

Cyfrowe platformy partycypacyjne oferują różnorodne korzyści. Każdy, kto ma dostęp do Internetu, może śledzić status projektu. Odbiorcy mogą to robić asynchronicznie. Oznacza to, że mogą uczestniczyć w prijektach, kiedy jest to dla nich wygodne (w porównaniu ze spotkaniami stacjonarnymi, które mogą odbywać się w godzinach niedogodnych dla niektórych). Platformy służą także jako miejsca sieciujące mieszkańców, pozwalając im na budowanie wspólnot lokalnych.

Jeśli brakuje środków na wdrożenie nowej platformy cyfrowej, można angażować ludzi za pomocą technologii, z której już korzystają. Zwolennicy partycypacji na całym świecie z powodzeniem korzystają z aplikacji takich jak: WhatsApp, Telegram, Signal, Microsoft Teams lub podstawowych formularzy online, aby osiągnąć wiele celów. Narzędzia te działają jako cyfrowe platformy uczestnictwa, gdy używa się ich do zaangażowania, nawet jeśli nie są tworzone w tym celu. Zaangażowanie bowiem może mieć miejsce wszędzie tam, gdzie ludzie są zmotywowani do uczestnictwa.

Cyfrowe platformy partycypacyjne wciąż ewoluują, dzieje się to dzięki ciągłym innowacjom i inwestycjom.

Wady e-partycypacji

Mimo iż w cyfrowym uczestnictwie przeważają korzyści, ma ono także swoje wady. Warto o nich pamiętać, przede wszystkim o tym, że e-partycypacja nie jest możliwa dla całej populacji. Istotny jest tu brak równości w publicznym dostępie do sieci. Nie każdy posiada komputer, smartfon, a nawet stabilny internet. Problemem jest oczywiście nie tylko techniczna niemożność uczestnictwa. Wielu osobom brakuje umiejętności niezbędnych do bycia w cyfrowym świecie.

Problemem jest także wiarygodność informacji. Nieumiejętność rozróżniania prawdziwych informacji i fake newsów może prowadzić do tworzenia stronniczych opinii i dezinformacji. Może istnieć także obawa, że grupy rządzące mogą mieć ukryte plany i wpływać na opinię publiczną. Dlatego ważne jest, aby projektować je w sposób promujący przejrzystość i odpowiedzialność.

Podobnie jak w przypadku każdej nowej technologii, przyjęcie i wdrożenie e-partycypacji należy dokładnie ocenić, aby upewnić się, że korzyści przewyższają ryzyko. Ciągła interakcja między ludźmi i ich przedstawicielami władzy zmniejsza dystans, wzmacnia zaufanie instytucjonalne oraz wykorzystuje kapitał społeczny mieszkańców.

Więcej informacji nt. cyfrowych platform partycypacji można znaleźć w przewodniku: https://drive.google.com/file/d/1gqiswi5zgyFCMR7JzzLfRbM8dZH4cpff/view

---

dr hab. Dorota Gierszewski – andragog, wykładowca akademicki, badaczka, trenerka, organizatorka społecznościowa. Pracuje na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zainteresowana problematyką nieformalnej edukacji dorosłych, obywatelskości, migracji, międzykulturowości. Ambasadorka EPALE.

---

Zobacz także:

Działam, więc jestem. Kontekstualny charakter uczenia się partycypacji społecznej

Nieformalne przestrzenie uczenia się obywatelskości

Budżet obywatelski jako narzędzie edukacji o samorządności

Seniorzy współczesnej Europy. Problemy i wyzwania

Krytycznego myślenia nigdy za wiele…

---