Rzeczywistość wirtualna stała się czymś tak oczywistym, wielowymiarowym i  nieuniknionym, że trudno nie pochylić się nad nią z perspektywy edukacyjnej. Niemal codziennie jesteśmy zaskakiwani nowymi aplikacjami, platformami, portalami, kanałami, serwisami czy innymi narzędziami, które służą do poruszania się w przestrzeni wirtualnej. Szczególnym fenomenem od lat są social media, których funkcje nie ograniczają się już li tylko do sfery towarzyskiej czy promocyjno - marketingowej ale wypełniają coraz to więcej funkcji, o których warto wspomnieć. Manuel Castells zaznacza, że  „współcześnie to wirtualność jest naszą rzeczywistością. Internet stał się miejscem, w którym pracujemy, wyszukujemy informacje oraz porozumiewamy się z innymi”^[1], co więcej może być również przestrzenią konstruowania swojej tożsamości (warto zapoznać się z projektem badawczym Sebastiana Medonia)^[2].  I choć z perspektywy edukacyjnej głównie padają głosy i opinie dotyczące szeregu zagrożeń jakie niesie z sobą rzeczywistość wirtualna, a w tym social media, to nie sposób nie zauważyć również szeregu możliwości i szans, które owe narzędzia nam dają.  

Instagramizacja świata

Instagram to serwis społecznościowy, a właściwie platforma, która rozpoczęła swoje działanie w październiku 2010 r. Początkowo służył tylko do autoprezentacji i zamieszczania zdjęć, relacji czy krótkich filmów, które odbiorcy mogli polubić oraz skomentować. A dziś? Dynamiczny  rozwój  platformy oraz jej popularność, w niezwykle sugestywny sposób uchwyciła Aleksandra Żelazińska pisząc: „Instagram nadal jest bezkonkurencyjny w swojej niszy – czyli w segmencie serwisów fotograficznych. Co miesiąc z aplikacji korzysta miliard osób. Jeszcze w 2017 r. średnia wynosiła 800 mln. Gdy Twitter hamuje, a Snapchat przeżywa finansowe turbulencje, Instagram niezmiennie się pnie. Do tego stopnia, że wylewa się już ze smartfonów i płynnie wchodzi w rzeczywistość. Projektowanie budynków i atrakcji turystycznych „pod Instagram”, oferowanie podróży szlakami, które są wyjątkowo „fotogeniczne”, albo przyrządzanie estetycznych dań w estetycznie urządzonych restauracjach – to jak podsuwanie ludziom gotowych, idealnych kadrów do szybkiego uwiecznienia. Trochę jak wirtual w realu. Potem znów przenoszony do wirtualu – i tak w kółko”^[3].

Dynamiczny rozwój instagrama, przekłada się nie tylko na jego ogromną popularność ale także na konieczność pochylenia się nad jego fenomenem oraz podjęcie refleksji nad potencjałem, zagrożeniami i wyzwaniami jakie z sobą niesie. Okazuje się bowiem, że instagram z powodzeniem wykorzystywany jest również do realizacji celów edukacyjno-szkoleniowych. Coraz więcej instytucji naukowych oraz edukacyjnych korzysta z możliwości jakie oferują social media. Jak zaznacza Tomasz Smykowski: „Innowacyjni edukatorzy nie narzekają, że ludzie spędzają coraz więcej czasu na Facebooku, ale starają się, aby spędzili czas obcując z wiedzą. Wbrew powszechnej opinii, że ludzie szukają w social media głównie rozrywki, okazuje się, że równie ważne jest odkrywanie otaczającego ich świata. Ta optymistyczna myśl dowodzi, że również polskie instytucje naukowe powinny odnaleźć w social mediach narzędzie do realizacji ich celów statutowych”^[4]. Warto w tym miejscu również wspomnieć, iż  coraz więcej bibliotek, w tym także bibliotek naukowych, jest już obecnych w serwisie Instagram. Odpowiedzialni za medialny wizerunek bibliotek akademickich, próbują dotrzeć przez media społecznościowe do obecnych użytkowników, przedstawić im swoją ofertę, a także przyciągnąć nowych czytelników^[5].

Z kolei Aleksandra Żelazińska zaznacza, że potencjał Instagrama, który stał się potężnym narzędziem promocyjnym, widzą też dyrektorzy muzeów i miejsc, które „zakaz fotografowania” do niedawna umieszczały na frontowych drzwiach a fotografie tłumów wykonujących selfie na tle portretu Mona Lisy w Luwrze stały się już niemal ikoniczne. Jak pisze Autorka: „zdjęcia w miejscach kulturalnych to nowa forma obcowania ze sztuką i popularyzowania jej przy okazji. Muzeum Narodowe w Warszawie niedawno w ramach kampanii „A ty, co zobaczysz?” przekonywało, że „w Muzeum dobrze może poczuć się każdy, nie tylko znawcy sztuki, a wizyta w MNW może być wspaniałym doświadczeniem”. Pod hasztagiem #atycozobaczysz na Instagramie można znaleźć zdjęcia osób, które dały się namówić – pozujących na tle dzieł Fangora, Chełmońskiego, Mehoffera i innych słynnych polskich i światowych twórców”^[6].

Na początku był hasztag # ?

Choć wszystko zaczyna się od odpowiednio „instagramowego” zdjęcia, to jest to dopiero połowa sukcesu. Jeśli chcemy, aby zdjęcie było zauważone, bardzo ważne, jest aby zdjęcie było odpowiednio opisane. Instagram proponuje specjalny system tagowania zdjęć. Z pomocą przychodzą tutaj właśnie hasztagi czyli specjalne wyrażenia, czasami pojedyncze słowa lub całe sformułowania, opatrzone znacznikiem „hasz”. Hasztagi tworzy się najczęściej w postaci mianowników, w pierwszej osobie liczny pojedynczej, bez polskich znaków^[7]. W tym miejscu warto wspomnieć o  najpopularniejszych hashtagach powiązanych z hashtagiem edukacja. 10 najpopularniejszych to: edukacja, motywacja, wiedza, pasja, inspiracja, sukces, rozwój, praca, nauka i polska^[8].

Edukacyjny potencjał w świecie „Insta”

Z perspektywy użytkowniczki Instagrama dostrzegam wiele wartościowych przekazów o charakterze edukacyjno-rozwojowym, które są upowszechniane i promowane  na platformie. Godne uwagi w przestrzeni instagramowej, w mojej ocenie są:

• liczne akcje pro-społeczne związane z  profilaktyką oraz pogłębianiem świadomości dotyczącej ochrony zdrowia (działalność stowarzyszeń, fundacji itp.), ochrony świata przyrody itp. Np. promowanie zdrowego stylu życia czy stylu zero waste;
•  działalność poradnicza influencerów – prawników, lekarzy, edukatorów, trenerów, szkoleniowców;
• przestrzeń do wirtulanej dyskusji oraz wymiany refeksji np. na temat związane z kulturą, sztuką, literaturą czy filmem;
• wirtualne lekcje geografii, fizyki, ciekawostki ze świata przyrody;
• - tutoriale, lekcje i wirtulane szkolenia związane n.p. z nauką języka, gotowaniem, sztuką makijażu, fotografią itp.;
• wsparcie „biograficzne”, dzielenie się historiami życia osobistego ale też parentigowego co ma często znaczenie terapeutyczne;
• instagram to przestrzeń wymiany myśli i refleksji na tematy trudne i kontrowersyjne – np. radzenie sobie z hejtem, mową nienawiści itp.
• treści o charakterze motywacyjnym i inspirującym do podejmowania określonych działań  czy aktywności (np. nauki języka, czy podjęcia aktywności fizycznej itp.).;
• edukacyjne wykorzystanie funkcji instagrama "q&a" (question and answer).

Funkcji oraz możliwości intagrama o charakterze edukacyjnym jest z pewnością o wiele więcej. Choć jest to niewątpliwie platforma o ogromnym potencjale, to warto pamiętać, że ilość oferowanych treści nie zawsze przekłada się na ich jakość. W moim przekonaniu bardzo ważne jest przede wszystkim rozwijanie w sobie kompetencji związanych z umiejętnościami krytycznego oglądu i wykorzystania promowanych treści. 

A dla Was drodzy czytelnicy, czym jest instagram? Wykorzystujecie to „narzędzie” w swojej pracy? Podzielcie się proszę swoimi opiniami i doświadczeniami.  

dr Monika Sulik - doktor nauk humanistycznych, adiunkt, wykładowca akademicki. Swoje zainteresowania naukowo-badawcze rozwija przede wszystkim w obszarze zagadnień związanych z rozwojem człowieka dorosłego w ujęciu interdyscyplinarnym, z szczególnym uwzględnieniem kontekstów biograficznych. Prowadzi autorskie zajęcia dydaktyczne z zakresu przedmiotu biografia w edukacji, w ramach którego przeprowadza warsztaty związane z wykorzystaniem metody biograficznej w andragogice i edukacji dorosłych. Certyfikowany trener i mentor akademicki.

Zobacz także:

Dixit – mój edukacyjny „exit”

Po co komu biografia na szkoleniach? Czyli edukacyjna "puszka Pandory"
„Edukacyjne” prowokacje versus konstruktywny krytycyzm - czyli o tym, co wspólnego ma krem ślimakowy z edukacją dorosłych?
Uniwersytet Otwarty dla wszystkich. 10 lat edukacji dorosłych w nowym wymiarze
Człowiek dorosły w „Miasteczku Mamoko”
Czego nas może nauczyć Kitau z plemienia Kikujusów?
Czy "szewc bez butów chodzi"? Czyli andragogiczne "prawidła"
Czy warto poznać biografię edukacyjną portiera domu publicznego?
Po co komu „lustro obdarzone pamięcią”? Edukacyjne ślady i tropy
Edukacja dorosłych „pod stołem”?
O łapaniu huraganu do słoika… czyli miłość a edukacja dorosłych

Silversi oczami milenialsów? - Potencjał tandemu

^[1] M. Castells, GalaktykaInternetu. Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem, tłum. T. Hornowski, Poznań 2003, s. 229.

^[2] S. Medoń: Instagram jako miejsce konstruowania własnej tożsamości. Przykład studentów Wydziału Humanistycznego AGH. „MEDIA I SPOŁECZEŃSTWO”,  9/2018, s. 230.

^[3] https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/ludzieistyle/1760448,1,jak-instagram-zmienia-swiat.read (dostęp 15.09.2019).

^[4] https://websoul.pl/blog/nauka-przez-social-media-11-profili-naukowych-wartych-sledzenia

(dostęp 17.09).

^[5] http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-59dc47fd-a786-41c3-a3e0-fcf978d8f597

(dostęp 17.09).

^[6] https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/ludzieistyle/1760448,1,jak-instagram-zmienia-swiat.read (dostęp 15.09.2019).

^[7] file:///C:/Users/Moniq/Desktop/moje%20pliki/Filmy/Downloads/P.%20Milc.pdf (dostęp 15.09.2019)

^[8] https://www.tagsfinder.com/pl-pl/related/edukacja/ (dostęp 15.09.2019).