ok. 6 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

---

Mogą być otwarte, zamknięte, retoryczne, tendencyjne lub pogłębiające. Mogą ułatwiać, ale też utrudniać rozmowę, szkolenie czy też spotkanie. Pytania - to o nie chodzi. Pełnią różne role i różne funkcje. Z perspektywy bycia edukatorem, czy też trenerem warto przyjrzeć im się bliżej i przed kolejnym zadaniem pytania wybrać odpowiednią formę. Taką która będzie miała znaczenie dla wszystkich osób zaangażowanych w rozmowę.

Kiedy mówisz, to niczego się nie dowiadujesz. Kiedy zadajesz pytania i uważnie słuchasz, zdobywasz istotne informacje na temat drugiej osoby.

Z jakimi rodzajami pytań możemy się spotkać?

Pytania otwarte, są to pytania zachęcające do udzielania odpowiedzi. Nie są sugerujące. Często zaczynają się od słów jak, jaka, jakie, co, po co, kto, kiedy, gdzie oraz w jaki sposób. Dają one przestrzeń i nieograniczoną dowolność odpowiedzi. Otwierają one rozmówcę i prowokują do obszernej i możliwie szczegółowej informacji zwrotnej. Wśród nich można wyróżnić m.in.:

1. pytania afektywne “co czujesz gdy..?”
2. pytania stymulujące “jakie dostrzegasz inne sposoby rozwiązania…?”
3. pytana eksploracyjne “w jaki sposób to rozwiązuje problem…?”
4. pytania pogłębiające “co jeszcze wpływa na…?”

Pytania zamknięte, są to pytania wskazujące, ograniczają liczbę możliwych odpowiedzi. Często sprowadzają się do udzielenia odpowiedzi na zasadzie “TAK” lub “NIE”. Są one zazwyczaj proste i nieangażujące odbiorcy. Najczęściej zaczynają się od słów “Czy…” np. “Czy chcesz się czegoś nauczyć…?”. Wśród nich można wymienić:

1. pytania sugerujące “Czy myślisz, że…?”
2. pytania dlaczego “Dlaczego nie wziąłeś w tym udziału…?”
3. pytania retoryczne - odpowiedź na nie jest oczywista, a odpowiedź na takie pytanie nie jest oczekiwana, celem tego typu pytań jest skłonienie rozmówcy do przemyśleń “Wiesz?”, “Widziałaś to?”

Pytania zwierciadlane, są to pytania aktywizujące szczególne osoby zamknięte w sobie i nie otwarte na komunikację. Zadawanie tych pytań odbywa się poprzez odzwierciedlenie słów/odpowiedzi rozmówcy. Nie zmieniają one sensu odpowiedzi, ale ją przeformułowują. Opierają się o zwroty typu “Czy dobrze Cię zrozumiałam?”, “Czy miałaś na myśli to…?”. Tego typu pytania pokazują zainteresowanie rozmówcą, są też zachętą do podejmowania rozmowy przez drugą stronę.

^{Photo by Wonderlane on Unsplash}

Pytania wyzwalacze, są to pytania angażujące. To rodzaj pytań, które motywują do udzielania odpowiedzi oraz do poszukiwania własnych rozwiązań i scenariuszy. Pozwalają one na wypracowanie alternatywnych rozwiązań. Opierają się o zwroty typu “Jak można inaczej zakończyć ten projekt?”, “Jak można rozwiązać to zadanie?”, “Jak możemy rozszerzyć naszą współpracę?”.

Pytania neutralne, są to pytania, które pozwalają na nawiązanie kontaktu z rozmówcą. Mogą przyczynić się do rozładowania silnych emocji. Przykłady tych pytań mogą być następujące “Jaka jest Twoja pasja?”, “Co sprawiło, że podjęłaś taką decyzję?”, “Kiedy ostatnio się czegoś nauczyłaś?”

Pytania tendencyjne, są to tzw. “pytania pułapki”, których celem jest uzyskanie odpowiedzi, którą można wykorzystać przeciwko rozmówcy. Używane są w sytuacjach, kiedy przypuszcza się “coś”, ale to “coś”nie zostało udowodnione. Przykład takiego pytania “Czy nadal uczysz się angielskiego?”. Odpowiedź “tak” sugeruje, że odpowiadający nadal się uczy, natomiast odpowiedź “nie” świadczy o tym, że nasz rozmówca już się nie uczy, ale wcześniej to robił.

Pytania uzasadniające, są pytaniami, które utrzymują tempo prowadzonej rozmowy. Ponadto pozwalają zrozumieć odpowiedzi poszczególnych odbiorców. Ich celem jest też odkrycie emocji, wyjaśnienie ukrytych przekazów oraz zidentyfikowanie przekazu niewerbalnego. Są one często sformułowane w następujący sposób “Czy mogłabyś uzasadnić swoją opowiedzieć, po to bym mogła lepiej zrozumieć tą zawiłą kwestię?”.

Powyższe przykłady można by jeszcze pomnożyć o kolejne rodzaje pytań, m.in. takich, które dotyczą kwestionariuszy, ankiet czy też formularzy. 

Niewątpliwie jednak umiejętne zadawanie pytań jest sztuką i nie jest wcale łatwe. Dobrze zadane pytanie rozszerza nie tylko horyzonty, ale też stymuluje myślenie, otwiera rozmówców, aktywizuje aktywne słuchanie, rozwija uważność, a także uruchamia neurony do pracy. Warto więc zadawać przemyślane pytania, takie które rozwiną obie strony biorące udział w rozmowie. Bo dobrze zadane pytanie zbliża ludzi, rozpoczyna wymianę zdań, a także otwiera ludzi na nowe perspektywy.

---

Karolina Suska – socjolożka, edukatorka, trenerka, tutorka. Absolwentka UJ, Szkoły Liderów PAFW i Akademii Liderów Kultury. Wiejska aktywistka zafascynowana pracą na rzecz lokalnych społeczności, ze szczególnym uwzględnieniem działań na rzecz kobiet. Pasjonatka odkrywania potencjału drzemiącego w ludziach. Ambasadorka EPALE.

---

Zajmujesz się animacją społeczną? A może koordynujesz działania wolontariuszy?  Planujesz działania na rzecz osób o niskich kwalifikacjach?  Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod i niestandardowych form?  Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE!

---

Zobacz także:

CWL - miejsce, które wspiera

5 pomysłów na kobiece działania

Karty metaforyczne w pracy trenera

Akcja - integracja!

Liderka na wsi, czyli o ważnej roli kobiet

Organizacjo, promuj się!