ok. 4 minuty czytania – polub, linkuj, komentuj!

• „Rano są wypoczęci, to możemy zrobić dwie godziny?”
• „Może skrócić przerwę obiadową?”
• „Po co robić tą przerwę, jak została już tylko godzina do końca?”
• „Starczy im 10 min na kawę?”

Takie pytania czasem słyszę, a czasem sama niestety wypowiadam w trakcie projektowania warsztatów. Równocześnie te rozważania powinny uruchomić czerwoną lampkę w głowie oraz silny sprzeciw. Dlaczego?

Bo ludzie potrzebują czasu na „przetrawienie” nowych informacji

Przerwy podczas szkolenia pozwalają nam na lepsze przetworzenie i konsolidację nowo nabytej wiedzy. W trakcie intensywnej sesji szkoleniowej mózg jest bombardowany nowymi informacjami, które muszą zostać zintegrowane z już istniejącymi schematami w naszej głowie. Badania przeprowadzone przez Jeffreya D. Zacksa i jego zespół wykazały, że przerywanie sesji nauki pozwala na tzw. „konsolidację pamięci”, czyli proces, w którym mózg przenosi informacje z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej. W trakcie przerw nasz mózg reorganizuje informacje tak, aby mogły zostać lepiej wbudowane w naszą dotychczasową wiedzę, co ułatwia ich późniejsze przypomnienie sobie. 

Bo zmęczenie blokuje przyswajanie

Długotrwała koncentracja na jednym zadaniu prowadzi do zmęczenia poznawczego, które obniża naszą zdolność przyswojenia kolejnych informacji niemal do zera. Mamy wiele przykładów eksperymentów porównujących zdolność koncentracji, przyswajania informacji, zapamiętywania czy wnioskowania w zależności od schematu pracy. Niemal wszystkie z nich pokazują, że schemat ok. 30 min pracy, na 5-10 min przerwy daje wyższą efektywność całkowitą niż najbardziej przez nas lubiane 90 min pracy na 10-15 min przerwy (por. n. Kałużny, 2014, Helton, 2005, Araki, 2006). 

Bo odpamiętanie nie oznacza jeszcze możliwości zastosowania w praktyce

Warto pamiętać, że nauka to proces. Niekoniecznie liniowy, ale na pewno rozłożony w czasie. Samo zanotowanie lub zapamiętanie informacji, nie oznacza jeszcze, że uczestnik ma możliwość zastosowania nowej umiejętności w praktyce (por. genialny model Blooma). Celem wielu, jak nie większości naszych szkoleń jest ułatwienie uczestnikom zastosowania określonych czynności w praktyce. W konkretnym momencie, w konkretnej sytuacji, w określony sposób. Zwykle zadanie to jest niebanalne i wymaga chwili skupienia. Przerwa pozwalająca na swobodną refleksję, to właśnie ten moment. Ciekawym potwierdzeniem tego jest fakt, że wielokrotnie zdarzyło mi się, że bardzo trafne i konkretne pytania z zakresu właśnie zastosowania nowej wiedzy, pojawiają się po przerwie, a nie bezpośrednio w trakcie dyskusji, czy ćwiczenia. 

Bo zaangażowanie i uwaga "falują"

Kevin Werbach, jeden z najbardziej znanych ekspertów grywalizacji, wielokrotnie podkreślał, że elementem budowania trwałego zaangażowania są fazy tzw. „hanging out”, czyli w pewnym uproszczeniu przyjemnego nic-nie-robienia wspólnie. Okresy dużej intensywności powinny przeplatać się z okresami „odpuszczenia”, które spełniają także inną ważną funkcje w procesie zaangażowania. Dają czas na doświadczenie stanu satysfakcji po podjętym wysiłku, które podnoszą naszą gotowość do podjęcia kolejnego zadania. 

Bo kreatywność to ważny element nauki

Dan Ariely wykonał serię ciekawych eksperymentów, w których udowodnił, że krótkie przerwy, zwane czasem inkubacyjnymi, znacznie podnoszą poziom kreatywności generowanych rozwiązań, i to zarówno w obszarze płynności, elastyczności, jak i oryginalności podawanych rozwiązań. 

Czy to oznacza, że powinniśmy robić przerwy kawowe co 15 minut?

Oczywiście, że nie. Analizując zarówno badania, jak i doświadczenia trenerskie moje rekomendacje to: 

1. Schemat 90 min pracy, 15 min przerwy to absolutna granica. Nigdy nie wydłużaj czasu ciągłej pracy ponad 90 min. 
2. Zadbaj o to, aby w trakcie przerwy uczestnik miał czas spokojnie wziąć napój, skorzystać z toalety i chwilę się ponudzić. Weź pod uwagę wielkość grupy i warunki lokalowe. 15 minut to najkrótsza możliwa przerwa. 
3. Stosuj przerwy i spowolnienia w trakcie modułów co około 30 min. To są momenty, w których, np. uczestnicy zbierają się w grupy, pobierają materiały do kolejnego zadania, organizują sobie przestrzeń do kolejnego ćwiczenia. Sam fakt, że każda osoba musi wstać i się przemieścić jest bardzo dobrą przerwą dla naszych procesów poznawczych. 
4. Zmieniaj intensywność: gry, wyzwania, których zadaniem jest podniesienie poziomu pobudzenia, przeplataj zadaniami refleksyjnymi lub typu papier/ołówek. Interakcje społeczne, zadania w grupie lub na forum, przeplataj tymi indywidualnymi. 
5. Protestuj przeciwko wykorzystywaniu przerw na nadrobienie maili lub telefonów. Zachęcaj do wyjścia poza salę, najlepiej na powietrze. Inicjuj rozmowy lekkie, niekoniecznie związane z tematyką szkolenia.
6. Przerwy są także dla Ciebie. Unikaj wykorzystywania ich na reorganizację Sali, przygotowanie kolejnych materiałów. Lepiej przyjechać na salę 30 min wcześniej, rozłożyć materiały. W reorganizację sali (np. zmianę ustawienia stolików, zebranie materiałów po grze) zaangażuj grupę. Zajmie to mniej czasu, a wspólne działania porządkowe, to właśnie to „hanging-out”, o które postuluje Werbach.

Jaki jeszcze punkt warto dodać do tej listy?

Urszula Rudzka-Stankiewicz - pomagam ludziom w organizacjach zmieniać swoje zachowania. Łączę działania szkoleniowe z realnym wdrożeniem nowych umiejętności w codzienną praktykę. Jestem ekspertem ekonomii behawioralnej, praktykiem grywalizacji i facylitatorem. Projektuję scenariusze szkoleniowe z wykorzystaniem m.in. mikrolearningu i social-learningu. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także:

Jak zmienić zamiar w działanie? Model CREATE

Kryzys zaangażowania w zespołach? Jest na to sposób! Cz.1

Kultura feedbacku - tak chcę, ale… nie daję

Jak ogłaszać zmiany? Praktyczny 4mat

Z teorii w praktykę. Część 1. Mastermind