ok. 4 minuty czytania – polub, linkuj, komentuj!

Z grubsza biorąc prace nad strategią rozwoju organizacji dzielą się na dwie fazy. Pierwsza z nich, to pozyskiwanie informacji, analizowanie jej, wysnuwanie wniosków co do stanu istniejącego – to faza diagnozy, druga to faza planowania – w oparciu o zgromadzoną wiedzę, o diagnozę sytuacji, w oparciu o naszą mądrość i podpowiedzi ekspertów - określenie gdzie zmierzamy, co chcemy osiągnąć w przyszłości. Obydwie fazy wymagają wysiłku intelektualnego, zapoznania się z materiałami, zaangażowania emocjonalnego i czasowego. Wtedy jak w życiu – zadziała: stworzymy mądrą strategię. 

Całość można zdroworozsądkowo tak przedstawić:

• Kim jesteśmy – określenie czym jest nasza wieś tematyczna
• Co do tej pory zrobiliśmy – dotychczasowa działalność w ramach wsi tematycznej
• Czym dysponujemy – zasoby ludzkie, materialne, finansowe itp.
• Gdzie jesteśmy – otoczenie zewnętrzne (okoliczne miejscowości, powiat, region)
• Na rzecz kogo pracujemy – analiza odbiorców naszej działalności 
• Do czego zmierzamy – wizja
• Po co jesteśmy – misja
• Co chcemy zmienić – cele (główne, szczegółowe)
• Jak to zrobimy – konkretne działania
• Kiedy to zrobimy – harmonogram działań
• Kto to zrobi – osoby odpowiedzialne za realizację działań
• Za ile to zrobimy – koszty realizacji zadań (budżet)
• Skąd na to weźmiemy pieniądze – określenie źródeł finansowania
• Skąd będziemy wiedzieli, że to zostało zrobione – wskaźniki realizacji (ilościowe i jakościowe)
• Kto i jak będzie oceniał czy wszystko dobrze zrobiono – monitoring i ewaluacja
• Kto to wszystko zrobi – sposób zarządzania programem, wdrażanie
• Kto to wszystko wymyślił – twórcy programu, zespół

Faza diagnozy

W tej fazie dokonujemy szeregu analiz, aby zebrać jak najwięcej istotnych informacji na dziś i teraz, aby wykorzystać je planując przyszłość.
Bardzo przydatną metodą analizy jest analiza SWOT, która zmusza nas do rozeznania słabych stron, silnych stron, szans i zagrożeń rozpatrywanego zagadnienia. 
Wyniki analizy SWOT to kopalnia wiedzy, co dalej. Czy rozwijać się w oparciu o własne silne strony, czy wykorzystać przede wszystkim szanse zewnętrzne, czy najpierw zabrać się za swoje słabości. Tu już potrzebna jest mądrość zespołu i rada ekspertów. W zależności od analizy musimy określić strategię działań. Bardzo często będzie to wykorzystywanie swoich silnych stron i szans zewnętrznych. 
Oczywiście nie powinniśmy poprzestać na analizie SWOT, warto w procesie planowania skorzystać z innych narzędzie badawczych i diagnostycznych, przykłady wielu z nich możecie znaleźć na stronie: https://partycypacjaobywatelska.pl/strefa-wiedzy/techniki/ 

Wizja i misja

Z fazy diagnostycznej przechodzimy do fazy planistycznej. Określamy wizję i misję.
Wizja to ostateczny cel, do którego dąży grupa tworząca wieś tematyczną, docelowa, pożądana sytuacja. Zastanówmy się, jak będzie wyglądała nasza organizacja za 5-10 lat? Zapiszmy to i opracujmy odważny, trochę marzycielski, ale oparty o diagnozę obraz przyszłości naszej organizacji. Tak może być, do tego musicie dążyć. Na wizji opieramy całe dalsze planowanie.
Misja to określenie dlaczego właśnie ta organizacja została powołana do życia?, po co?, dla kogo?, jakie wartości przyświecają w jej działalności?  
Misja powinna być krótka – dwa, trzy zdania, czasami wystarczy trafne hasło. Powinna być czytelna – wyrażona prostym, jednoznacznym językiem i specyficzna - odróżniająca organizację od innych. Misja powinna być strażnikiem w działaniach – A czy to jest zgodne z naszą misją? – ważne pytanie. Misja jest też marką, wizytówką na zewnątrz – to my, to nasza organizacja. Przy wypracowywaniu misji pomogą poniższe pytania:

• Kto tworzy organizację?
• Po co to robimy? 
• W jaki sposób, jakimi metodami? 
• Jakie wartości są dla nas najważniejsze?

^{fot. shutterstock}

Cele 

Cele to są pozytywne zmiany, które chcemy wprowadzić poprzez konkretne działania. Wynikają z potrzeb, problemów lub szans rozwojowych zidentyfikowanych w fazie diagnostycznej. 
Warto określić jeden czy dwa cele główne, strategiczne, które chcemy osiągnąć w ciągu np. 3 lat, i szereg mniejszych, szczegółowych, które korespondują z głównymi. Należy zwrócić uwagę, aby cele nie formułować jako zadania. Dobrze sformułowany cel powinien być zgodny z zasadą SMART.
Przykładowym celem może być: Zwiększenie kompetencji i wsparcie zatrudnienia 50 uczestników CIS lub Zwiększenie dostępu do opieki wytchnieniowej dla 20 mieszkańców. 
Ale jeżeli cele nie będą tak sformułowane, trudno, bylebyście wiedzieli co chcecie osiągnąć.

Działania

Celom przyporządkowane są zadania/działania. Do każdego z celów należy określić:

• działania, które trzeba wykonać, aby osiągnąć cel (np. organizacja festynów)
• wskaźniki realizacji tych działań (np. 2 festyny w roku dla co najmniej 100 osób każdy)
• okres realizacji zadań (np. festyny odbędą się w maju i wrześniu)
• koszt realizacji zadania i źródło finansowania (np. koszt festynu ok. 7.000 zł, finansowany z projektu finansowanego przez Urząd Gminy)
• osobę odpowiedzialny za wykonanie zadań (np. Jan Kowalski i agroturystyka)
   

Dokonując na samym początku analizy, wiemy czym dysponujemy. Określając cele, wiemy jaką zmianę chcemy wprowadzić, teraz, w formie burzy mózgów, musimy dokonać wyboru działań, które doprowadzą do realizacji celów. Tu przydadzą się eksperci i podpatrzone “dobre praktyki” z kraju i zagranicy. Przy określaniu działań bądźmy szczegółowi i konkretni, co ma być zrobione, kiedy, kto i za ile. Festyn? Zgoda: w maju, dla co najmniej 100 osób, gdzie będzie co najmniej 10 stoisk z co najmniej 10 produktami, rozstrzygnie się konkurs plastyczny, w którym weźmie udział ok. 15 osób, za realizację odpowiedzialne konkretne osoby itp. Działania muszą być adekwatne do naszych zasobów ludzkich, materialnych i finansowych. Ważna jest ilość, ale ważniejsza jakość, lepiej zrobić mniej, a solidnie.
Uwaga - lepiej zaplanować mniej działań lub przewidzieć te działania w dłuższym okresie – gdy zrealizujemy więcej lub szybciej, tym większa chwała dla nas. Papier wszystko przyjmie, ale mierzmy siły na zamiary.

Monitoring i ewaluacja

Monitoring to systematyczna obserwacja zgodności działań z zapisami strategii. Należy opisać kto, w jakim czasie i w jakiej formie będzie to robił. Np. zarząd stowarzyszenia podczas swoich posiedzeń. 
Ewaluacja to ocena jakościowa realizacji strategii. Monitoring mówi – zadanie zostało zrobione, ewaluacja natomiast – czy jakościowo dobrze. Ewaluacja to umiejętność oceny jakości działań w oparciu o narzędzia ewaluacyjne: ankiety, rozmowy, obserwacje, rozmowy zogniskowane itp. Z badania ewaluacyjnego tworzony jest raport zawierający wnioski i rekomendacje zmian. W strategii należy opisać, jak ewaluacja powinna przebiegać.   

Maciej Bielawski - ekspert w obszarze włączenia społecznego oraz ekonomii społecznej. Wiceprezes Stowarzyszenia ESWIP, które od 25 lat wspiera aktywność społeczną i obywatelską. Jeden z inicjatorów utworzenia pierwszego w Polsce Forum Animatorów Społecznych. Animator wielu inicjatyw, rozwiązań, partnerstw lokalnych. Członek grup roboczych tworzących polityki publiczne i planujących wykorzystanie funduszy europejskich w obszarze włączenia społecznego. Ambasador EPALE.

Zajmujesz się animacją społeczną? A może koordynujesz działania wolontariuszy? 

Planujesz działania na rzecz osób o niskich kwalifikacjach? 

Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod i niestandardowych form? 

Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE! 

Zobacz także:

Wspólnie możemy więcej! Refleksje o tworzeniu i rozwoju partnerstw lokalnych

Drugie życie rzeczy

Aktywne społeczności

Tworzenie wioski tematycznej - część 1

Wioski tematyczne pomysłem dla wsi

Jak wspierać w rozwoju grupy i społeczności lokalne? Część 1