Dorośli o niskich kwalifikacjach są bardziej zagrożeni bezrobociem, ich udział w szkoleniach jest mniej prawdopodobny oraz stanowią zbyt duży odsetek w grupie osób długotrwale bezrobotnych.

Dane Eurostatu pokazują, że od 2008 r. do 2013 r. stopa bezrobocia w UE-27 zasadniczo wydawała się stabilizować. Dotyczy to zarówno starszych pracowników, kobiet, jak i do pewnego stopnia młodych ludzi. Jednak stopa bezrobocia osób nisko wykształconych nadal rosła, osiągając niemal 20%.

W 2011 r. odnotowano w UE około 25 milionów bezrobotnych wśród dorosłych w przedziale wiekowym 25-64 lata. W tej grupie około 10 milionów to osoby o niskich kwalifikacjach, 11 milionów – o średnich kwalifikacjach i około 4 milionów – o wysokich kwalifikacjach. Co więcej, bezrobotni o niskich umiejętnościach stanowią zbyt duży odsetek pośród osób długotrwale bezrobotnych, z których wiele zatrudnionych jest w podupadających zawodach i sektorach.

Mając na względzie tę sytuację DG ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego zleciła Europejskiemu Obserwatorium Polityki Zatrudnienia zbadanie sytuacji pod kątem oferowanych tej grupie możliwości uczenia się. Przedstawiono następujące zalecenia:

• Utrzymanie stabilnej polityki krajowej, wspierającej szkolenia ze stabilnym finansowaniem.
• Jeśli chodzi o sprawowanie rządów, zapewnienie ściślejszej współpracy i koordynacji na szczeblu politycznym ma wciąż kluczowe znaczenie, gdyż polityki krajowe nadal wydają się niekompletne i niewystarczająco powiązane z właściwymi ministerstwami i instytucjami krajowymi, odpowiedzialnymi za politykę zatrudnienia oraz edukację i szkolenia. Krajowi koordynatorzy ds. uczenia się dorosłych mają tutaj być może swoją rolę do odegrania w ramach wdrażania europejskiej agendy w zakresie uczenia się dorosłych.
• Zindywidualizowane działania są najskuteczniejsze, a zatem należy dalej kłaść nacisk na zindywidualizowane podejścia i samoselekcję. Szkolenia z zakresu samozatrudnienia również należy, tam gdzie to zasadne, włączyć do oferowanych opcji.
• Szkolenie osób bezrobotnych powinno dążyć do maksymalnego wykorzystania oferty przygotowanej przez pracodawców.
• Nacisk na działania szkoleniowe powinien być nadal ukierunkowany na zawody borykające się z niedoborami na rynku pracy, zwłaszcza w przypadku osób najbardziej oddalonych od rynku pracy, które mają najwięcej do zyskania na praktycznych umiejętnościach potrzebnych do zatrudnienia.
• Prognozowanie zapotrzebowania na umiejętności ma kluczowe znaczenie dla poprawy skuteczności szkoleń.
• Zadbanie o walidację uczenia się pozaformalnego i nieformalnego oraz certyfikację efektów uczenia się ma ogromne znaczenie w przypadku nisko wykwalifikowanych dorosłych, ponieważ uczenie się często odbywa się poza ramami kształcenia formalnego.
• Działania szkoleniowe są rzadko poddawane ocenie w rygorystyczny sposób, który obejmowałby badania longitudinalne na przestrzeni rozsądnego okresu i analizę efektów netto różnych typów działań w rozmaitych grupach, które są często docelowe w ramach tego samego działania.
• Należy zwiększyć uwagę poświęcaną monitorowaniu i ewaluacji efektów w różnych grupach docelowych. Bardziej systematyczny monitoring oraz ewaluacja efektów polityki i działań na rzecz zatrudnienia i dochodów rozmaitych grup docelowych (o niskich umiejętnościach, długotrwale bezrobotnych, osób starszych itp.) są nieodzowne w kontekście dostosowywania treści i formy programów szkoleniowych oraz podnoszenia ich skuteczności.

Dnia 25 czerwca 2015 r. odbyło się w Brukseli seminarium w celu zaprezentowania i upowszechnienia wyników przeglądu EEPO. Seminarium zgromadziło zróżnicowaną grupę interesariuszy z sektora zatrudnienia, edukacji i szkoleń, którzy podkreślili że:

• Zaangażowanie pracodawcy ma zasadnicze znaczenie – najbardziej udane programy łączą szkolenie instytucjonalne z praktycznym.
• Oferta spersonalizowanego szkolenia to klucz do zapewnienia skutecznego szkolenia, zwłaszcza kiedy dana osoba jest zaangażowana w wybór własnej ścieżki szkolenia.
• Badania oparte na trendach panujących na rynku pracy i kształtowaniu się stanowisk pracy wskazują na większe niż dotychczas zapotrzebowanie na umiejętności wyższej jakości i na wyższym poziomie. Obserwuje się wzrost zapotrzebowania nawet na tak zwanych pracowników „o niskich umiejętnościach lub kwalifikacjach”.
• Wśród bezrobotnych są grupy osób, które ze względu na swoje oddalenie od rynku pracy są szczególnie narażone na długotrwałe bezrobocie i bierność zawodową. W ich przypadku szczególnym wyzwaniem jest wypełnienie luki, która oddziela ich od rynku pracy.

Jakie jest wasze zdanie? Czy w waszych krajach podejmowane są takie działania czy może lepsze? Podzielcie się komentarzami w polu poniżej.

Martina Ni Cheallaigh pracuje w DG ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego Komisji Europejskiej, w Dziale Kształcenia Zawodowego i Edukacji Dorosłych. Od 2011 r. jest odpowiedzialna za wdrażanie europejskiej agendy w zakresie uczenia się dorosłych. Zdobyła bogate doświadczenie na szczeblu europejskim, zwłaszcza w dziedzinie kształcenia zawodowego i uczenia się przez całe życie.