ok. 4 minut czytania – polub, linkuj, komentuj!

Osoba dorosła jest dojrzała fizycznie i posiada pełnoletność prawną (Pietrasiński, 1990). Ma więc co najmniej 18 lat. Jaka jest granica? Oby jak najdalsza. :) Gałąź pedagogiki, która odpowiada za edukację dorosłych to andragogika. Jest bardzo ważną dyscyplina nauki, ponieważ pozwala spojrzeć na proces uczenia się z perspektywy potrzeb osób dorosłych. Są to aspekty powtarzające się w najróżniejszych konfiguracjach, takie jak:

• wiek,
• wychowanie,
• wykształcenie,
• wcześniejsze doświadczenia edukacyjne,
• sytuacja zawodowa,
• sytuacja rodzinna,
• sytuacja materialna,
• potrzeby życiowe,
• zasoby własne,
• obecne aspiracje,
• i wiele innych...

Wszystkie te czynniki mają wpływ na motywację do nauki, chęć podejmowania ryzyka, strategie uczenia się, sukcesy lub porażki...

Zaczynając od wieku, można wyróżnić trzy fazy rozwojowe człowieka:

• 18-35 lat, tzw. młody dorosły, czyli okres edukacji od matury do końca trzeciego etapu, 
• 36-60 lat, tzw. średni dorosły, czyli zazwyczaj osoba rozwijająca swoją karierę zawodową, 
• ponad 60 lat, tzw. późna dorosłość, a więc czas zmienności ról (Havighurst 1972).

W każdej z tych faz występują inne potrzeby. W pierwszej eksperymentujemy i szukamy swojego miejsca na ziemi. W drugiej analizujemy i zastanawiamy się, czy dobrze wybraliśmy, a w trzeciej uzupełniamy to, czego nam brakowało (albo o czym marzyliśmy).

W każdej z tych faz mamy zupełnie inne potrzeby edukacyjne. Jeżeli wiemy, czego chcemy, to jeszcze pół biedy. Często zdarza się jednak tak, że nie do końca mamy świadomość, czego nam potrzeba. Jak to zdiagnozować? 

Niedawno wpadłam na materiał opisujący zawód brokera edukacyjnego. Niech się uderzy w pierś ten, kto nie jest winny. Ja nie wiedziałam o istnieniu takiej profesji. Broker edukacyjny „dobiera kierunek, rodzaj i poziom szkolenia, kursu lub studiów oraz ustala indywidualną ścieżkę edukacyjną klienta, biorąc pod uwagę aktualne potrzeby rynku. Równocześnie broker musi uwzględniać kwalifikacje klienta oraz indywidualne możliwości psychologiczne i ekonomiczne” (Infor 2024). Ciekawa opcja, chociaż głównie w edukacji formalnej i pozaformalnej. Natomiast „w przypadku, gdy ustają wpływy edukacji formalnej (szkolnej), na człowieka oddziałuje głównie i kształtuje go rzeczywistość społeczna, w której uczestniczy” (Trempała 2011). I co wtedy? Czy ktoś komuś doradza? Czy w ogóle musi?

Według badań, które w roku 1972 przeprowadził Though, każda osoba dorosła realizuje (lub chociaż inicjuje) w ciągu roku kilka wyzwań w dziedzinie szeroko pojętej edukacji: nauka języka, zainteresowanie jakimś tematem, poznanie bliżej miejsca podróży, itp. Często łączy się to z ważnymi życiowymi wydarzeniami, jak narodziny dziecka, wyjazd, nowy pupil w domu. Naukowiec obliczył, że na nauce człowiek spędza około dziesięciu godzin tygodniowo. Obawiam się, że dzisiaj dane te mogą nie być aktualne. Z jednej strony, wcześniej nie było dostępu do Internetu, który odpowiednio wykorzystany, jest nieskończonym źródłem informacji i wiedzy. Z drugiej, poziom czytelnictwa wyglądał trochę inaczej, a dystraktorów coraz więcej. Nie zmienia to faktu, że dorośli uczą się z własnej inicjatywy.

Nowsze dane pochodzą z 2016 roku, kiedy Główny Urząd Statystyczny opublikował raport na temat nieformalnej edukacji w Polsce, według którego ponad 30% osób dorosłych do 69 roku życia deklaruje udział w różnych formach edukacji nieformalnej. 80% z nich korzysta w tym celu głównie z komputera oraz sieci lub książek i czasopism. Tylko 30% odwiedza placówki edukacyjne, a 22% muzea. Prawie połowa z deklarujących aktywność edukacyjną respondentów ma wykształcenie wyższe. Najmniej jest osób z wykształceniem zasadniczym, gimnazjalnym i podstawowym. 

Dlatego grupą, którą w szczególności polityka unijna obejmuje wsparciem edukacyjnym są właśnie osoby, które nie ukończyły szkoły średniej. Jednym z celów strategicznych UE jest zwiększenie do 2030 roku odsetka osób w wieku 25–34 lat z wykształceniem wyższym tak, by wynosił co najmniej 45%. 

Wdrażane są różne programy wspierające uczenie się przez całe życie, np. PO WER, czyli Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój finansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego, oraz Erasmus+, zwłaszcza w Akcji 2. Dzięki dofinansowaniom powstają projekty, których komponentem jest często diagnoza potrzeb przeprowadzana na różne sposoby:

• ankiety i wywiady z samymi uczestnikami projektu,
• ankiety i wywiady z potencjalnymi uczestnikami projektu,
• ankiety i rozmowy z przedstawicielami organizacji pozarządowych współpracujących z danymi grupami docelowymi,
• rozmowa z zaprzyjaźnionymi przedstawicielami danej grupy docelowej,
• rozmowa z innymi edukatorami, którzy realizowali projekty z daną grupą docelową.

Czasem wystarczy telefon na infolinię wybranej organizacji albo dobry research w sieci. Ważne, żeby nie celować na oślep. Jak widać, człowiek człowiekowi równy, lecz jeśli chodzi o potrzeby, to nie zawsze i nie do końca. Stawiajmy na indywidualizację.

Katarzyna Žák-Caplot – Kierowniczka Biblioteki Muzeum Warszawy, lektorka j. polskiego i czeskiego. Autorka językowych projektów bibliotecznych i muzealnych. Laureatka European Language Label. Bibliotekarz 2019 woj. mazowieckiego i laureatka III miejsca w Ogólnopolskim Konkursie Bibliotekarz Roku 2019. Mówi po polsku, czesku, francusku, angielsku i serbsku. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także: 

Edukacja kulturalna osób z doświadczeniem uchodźczym – na to zwróć uwagę!

„W muzeum uczymy się znajdować wspólny język z ludźmi”  

Kompetencjownik, czyli język w działaniu

Obiekt X, czyli test na przetrwanie początkującego edukatora muzealnego 

Odpowiednie dać rzeczy słowo, czyli o twórczości poetyckiej na lekcji języka obcego

Źródła:

https://erasmusplus.org.pl/sektory/edukacja-szkolna/akcja-2-wspolpraca-organizacji-i-instytucji [dostęp 20.06.2024].

Havighurst R. J. (1972), Developmental tasks and education. New York.

Kształcenie dorosłych 2016, Warszawa, GUS. https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5488/3/3/1/ksztalcenie_doroslych_2016.pdf [dostęp 19.06.2024].

Pietrasiński, Z. (1990) Rozwój człowieka dorosłego, Warszawa. 

https://www.power.gov.pl [dostęp 20.06.2024].

Szostakiewicz A. (2018), Aktywność edukacyjna osób dorosłych w obszarze edukacji nieformalnej, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” t. 21.

Trempała E. (2011), 

https://www.infor.pl/prawo/pomoc-spoleczna/bezrobotni/271854,Kim-jest-broker-edukacyjny.htm [dostęp 18.06.2024].