Edukacja dorosłych w Europie: Włochy
ok. 8 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!
Włochy należą do tych krajów europejskich, w których wskaźnik udziału dorosłych w uczeniu się jest niski. Jak podaje „Monitor kształcenia i szkolenia 2020”, w 2019 r. wynosił on 8,1%, przy średniej w UE – 10,8%. I nadal jest dużo niższy od wartości docelowej wynoszącej 15%, którą osiągnęło tylko siedem państw członkowskich. Wyzwaniem jest też wysoki wskaźnik dotyczący osób przedwcześnie kończących kształcenie i szkolenie – 13,5% w 2019 r. (średnia w UE – 10,2%). Jak Włochy sobie radzą z tymi problemami?
Struktura i organizacja uczenia dorosłych
System edukacji dorosłych podlega Ministerstwu Edukacji, Szkolnictwa Wyższego i Badań. Kilka lat temu przeprowadzono we Włoszech reformę, która zakończyła się w roku szkolnym 2015/2016. W jej ramach m.in. zwiększono decentralizację systemu i utworzono sieć regionalnych ośrodków edukacji dorosłych (Centri provinciali per l’istruzione degli adulti – CPIA). W 2018 r. działało ich na terenie całego kraju 130. Stanowią one jeden z dwóch filarów edukacji formalnej. Drugim są szkoły dla dorosłych (istruzione degli adulti).
Wspomniane dwa typy instytucji oferują następujące możliwości bezpłatnego kształcenia:
- Programy organizowane przez CPIA, na poziomie pierwszym, prowadzące do uzyskania umiejętności podstawowych uwzględnionych w ramach kształcenia obowiązkowego;
- Programy na poziomie drugim, organizowane przez szkoły średnie, prowadzące do uzyskania świadectwa ukończenia szkoły (zawodowej, technicznej lub artystycznej);
- Kursy czytania i języka włoskiego dla dorosłych cudzoziemców organizowane przez CPIA, prowadzące do uzyskania kompetencji przynajmniej na poziomie A2.
Ww. możliwości kształcenia są również dostępne w zakładach karnych.
Nauczyciele osób dorosłych prowadzący zajęcia w systemie formalnym podlegają takim samym procedurom kształcenia wstępnego oraz doskonalenia zawodowego, co nauczyciele młodzieży. Z myślą o rozwoju zawodowym nauczycieli CPIA, instytucji powołanych po ostatniej reformie edukacji dorosłych, uruchomiono w 2014 r. program Paideia.
Oferta edukacji dorosłych
Wspomniane programy pierwszego stopnia obejmują kształcenie w następujących obszarach: językowym, historyczno-społecznym, matematycznym oraz naukowo-technicznym. Są otwarte dla osób, które ukończyły 18 r. ż., także niebędących obywatelami Włoch, które nie posiadają świadectwa ukończenia szkoły podstawowej. W wyjątkowych przypadkach z nauki mogą korzystać również osoby młodsze, począwszy od 15 r. ż.
Pierwszy okres nauczania na kursie pierwszego stopnia obejmuje łącznie 400 godzin. W przypadku osób, które nie posiadają świadectwa ukończenia szkoły podstawowej, całkowity czas nauki można zwiększyć maksymalnie o dodatkowych 200 godzin. Drugi cykl dydaktyczny umożliwia zrealizowanie podstawowego programu nauczania ogólnego, wspólnego dla średnich szkół technicznych, zawodowych i artystycznych. Łączny wymiar zajęć wynosi 825 godzin.
Programy na poziomie drugim umożliwiają słuchaczom zdobycie świadectwa ukończenia szkoły średniej II stopnia o profilu technicznym, zawodowym lub artystycznym. Są one dostępne dla osób pełnoletnich, w tym osób niebędących obywatelami Włoch, posiadających świadectwo ukończenia pierwszego stopnia edukacji. W wyjątkowych przypadkach z nauki mogą korzystać osoby, które ukończyły 16 r. ż., posiadające świadectwo ukończenia pierwszego stopnia edukacji, jeśli nie mogą uczestniczyć w kursach dziennych.
Kursy służące poprawie umiejętności czytania i pisania oraz nauki języka włoskiego dla dorosłych obcokrajowców dają możliwość opanowania co najmniej poziomu A2. Są przewidziane na 200 godzin.
Edukację dorosłych we Włoszech cechuje indywidualne podejście do słuchaczy. Programy nauczania są zorganizowane w sposób elastyczny, umożliwiają duże dopasowanie do indywidualnych potrzeb słuchaczy. Funkcjonuje rozwiązanie w postaci tzw. indywidualnej ścieżki kształcenia (Patto Formativo Individuale). Jest to rodzaj umowy zawarty pomiędzy uczniem, komisją edukatorów dorosłych i dyrektorem CPIA, która określa indywidualny tok nauczania i cele do osiągnięcia przez ucznia.
Słuchacze mogą liczyć na następujące wsparcie w procesie uczenia się:
-
działania doradcze mające na celu zdefiniowanie indywidualnej ścieżki kształcenia (do 10% ogólnej liczby godzin);
-
uznanie kompetencji nabytych w toku wcześniejszej edukacji formalnej, pozaformalnej i nieformalnej;
-
personalizacja toku uczenia się – naukę można ukończyć również w kolejnym roku szkolnym, zgodnie z indywidualną ścieżką kształcenia;
-
nauczanie zdalne, odpowiadające maksymalnie 20% ogólnej liczby godzin nauki.
Wraz z reformą wprowadzono także system „jednostek uczenia się”, rozumianych jako jednostki miary do planowania programów edukacyjnych. Odnoszą się one do efektów uczenia się (wiedza, umiejętności i kompetencje), zamiast do treści nauczania.
Priorytety edukacji dorosłych
W 2020 r. Włochy ogłosiły narodowy plan strategiczny dotyczący rozwijania kompetencji osób dorosłych. Jego założeniem jest rozwiązanie problemu wysokiego odsetka osób o niskich umiejętnościach. Realizacja planu ma na celu poprawę współpracy różnych podmiotów na rzecz uczenia się przez całe życie i wypracowanie krajowej strategii szkoleniowej na lata 2020–2022.
W tym samym roku przyjęto także pierwszą krajową strategię rozwoju umiejętności cyfrowych. W 2020 r. Włochy zajęły 25. miejsce wśród państw członkowskich UE wg Indeksu Gospodarki Cyfrowej i Społeczeństwa Cyfrowego (Digital Economy and Society Index – DESI). W 2019 r. 41,5% Włochów miało przynajmniej podstawowe umiejętności cyfrowe (poniżej średniej UE wynoszącej 58,3%), a tylko 22% miało bardziej zaawansowane, tj. powyżej podstawowych (średnia UE – 33,3%). Program jest koordynowany przez kilka ministerstw.
Materiał opracowany na podstawie publikacji Eurydice w j. polskim i j. angielskim oraz „Education and Training Monitor 2020”
Zobacz także:
Edukacja dorosłych w Europie: Niemcy
