ok. 8 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

---

Holandia należy do tych krajów europejskich, w których odnotowuje się jeden z najwyższych wskaźników uczestnictwa osób dorosłych w edukacji. I nadal zwiększenie tej aktywności stanowi istotny cel krajowych i regionalnych strategii edukacyjnych. W 2019 roku rząd holenderski, we współpracy m.in. z partnerami społecznymi i instytucjami edukacyjnymi, przyjął nowy program polityczny, który ma na celu wzmocnienie uczenia się przez całe życie w kraju. Główne cele nowej inicjatywy to:

1. Zapoznanie społeczeństwa z dostępnymi możliwościami szkolenia i uczenia się, tak aby każdy mógł być bardziej niezależny w swoich wyborach edukacyjnych.

2. Zachęcanie obywateli do uczenia się przez całe życie oraz promowanie zindywidualizowanego podejścia w edukacji, a także rozwijanie systemu dotacji.

3. Zapewnienie dorosłym uczestnictwa w edukacji poprzez tworzenie struktur wsparcia i elastycznej oferty edukacyjnej.

Struktura i organizacja uczenia dorosłych

Holenderski system edukacji dorosłych jest w dużej mierze zdecentralizowany. Ministerstwo Edukacji, Kultury i Nauki sprawuje m.in. ogólny nadzór nad ogólnokształcącymi szkołami średnimi dla dorosłych (VAVO). Minister Edukacji ustanawia regulacje prawne i inne zasady dotyczące funkcjonowania poszczególnych szkół. Brak jest jednak krajowej podstawy programowej, choć obowiązują określone cele dotyczące planowanych wyników w nauce w szkolnictwie ogólnokształcącym. Edukacja dorosłych, w tym ustawiczne kształcenie i szkolenie zawodowe (CVET), jest regulowana Ustawą o edukacji dorosłych i kształceniu zawodowym z 1996 r.

Jednocześnie wiele programów z zakresu edukacji dorosłych jest kierowanych przez gminy do realizacji przez ogólnokrajową sieć Regionalnych Centrów Szkoleniowych (ROC). Poza tym dostępna jest oferta dostawców komercyjnych.

Edukacja dorosłych obejmuje szereg programów i szkoleń w następujących obszarach:

• Kształcenie dorosłych na poziomie szkoły średniej ogólnokształcącej (VAVO);
• Język niderlandzki i matematyka – podstawowe umiejętności czytania, pisania i liczenia oraz poziom początkowy szkolnictwa zawodowego;
• Język niderlandzki jako drugi język (NT2) I i II stopnia, co prowadzi do uzyskania świadectwa znajomości tego języka jako drugiego;
• Język niderlandzki jako drugi język nastawiony na zdobycie podstawowej znajomości tego języka;
• Język niderlandzki jako drugi język nastawiony na zdobycie podstawowej umiejętności czytania i pisania.

Instytucje edukacji dorosłych

Ogólnokształcące szkoły średnie dla dorosłych (VAVO) są generalnie przeznaczone dla osób, które ukończyły 18. rok życia. Jednak pod pewnymi warunkami uprawnione do korzystania z nich są również osoby w wieku 16-17 lat. Zwykle są to młodzi ludzie, którzy z różnych powodów mają trudności z radzeniem sobie w głównym nurcie edukacji.

Istotnym elementem systemu są wspomniane wcześniej Regionalne Centra Szkoleniowe, które oferują szeroką gamę kursów zawodowych, jak również prowadzą kursy niderlandzkiego jako drugiego języka oraz szkolenia w zakresie umiejętności podstawowych. W całym kraju działa ponad 40 takich placówek.

W prowadzenie działań edukacyjnych dla dorosłych zaangażowane są także biblioteki, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i organizacje wolontariackie, które mogą korzystać z dofinansowania na prowadzenie takiej działalności.

W Holandii działa również dobrze rozwinięta sieć uniwersytetów ludowych. Ich programy są otwarte dla wszystkich, niezależnie od wykształcenia czy wieku. Uniwersytety ludowe oferują szeroką gamę kursów, które służą głównie rozwijaniu zainteresowań osób dorosłych. Wg danych za rok 2018 w Holandii działało prawie 100 podmiotów tego typu, z których 85 należało do BNVU (Holenderskiego Stowarzyszenia Uniwersytetów Ludowych). Z oferty uniwersytetów zrzeszonych w BNVU co roku korzysta około 180 000 słuchaczy. Wszyscy członkowie Stowarzyszenia są niezależnymi fundacjami prowadzącymi politykę „non-profit”. Wiele z nich korzysta ze wsparcia finansowego z samorządów.

W Holandii podejmowane są również działania na rzecz uruchamiania bardziej elastycznych programów studiów umożliwiających dostosowanie ich do potrzeb osób pracujących. Rząd zachęca uczelnie publiczne i prywatne, aby wprowadzały bardziej różnorodne ścieżki uczenia się, w tym nauczanie w trybie online.

Priorytety edukacji dorosłych

Chociaż Holandia odnotowuje bardzo wysokie wyniki dotyczące aktywności edukacyjnej osób dorosłych (blisko 60% dorosłych według Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych PIAAC), około 2,5 miliona osób w wieku od 15 do 65 lat nie posiada umiejętności niezbędnych do pomyślnego uczestniczenia w życiu społecznym oraz na zmieniającym się rynku pracy.

Dlatego w ostatnich latach opracowano szereg krajowych programów na rzecz tej grupy. Należą do nich „Plan działania dotyczący niskich umiejętności czytania i pisania na lata 2012–2015” (Actieplan Laaggeletterdheid 2012–2015) i „Licz na umiejętności” (Tel Mee met Taal), w zakresie doskonalenie umiejętności językowych, matematycznych i cyfrowych. Ten ostatni został uruchomiony w 2016 r. i zakończył się w 2019 r., a następnie został przedłużony na lata 2020–2024.

Program „Licz na umiejętności” jest wspólną inicjatywą Ministerstw Edukacji, Kultury i Nauki, Spraw Społecznych i Zatrudnienia, Zdrowia, Opieki Społecznej i Sportu oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W latach 2020–2024 rząd planuje przeznaczyć 425 mln euro na zwiększenie wysiłków na rzecz zwalczania problemu niskich umiejętności czytania i pisania. Jednym z celów programu jest dotarcie do większej liczby osób, zwłaszcza tych, dla których językiem ojczystym jest holenderski. Ma to zostać osiągnięte dzięki wzmocnieniu roli gmin w tym zakresie i zapewnieniu lepszego wglądu w jakość dostępnych kursów.

Program „Licz na umiejętności” angażuje m.in. gminy, pracodawców, biblioteki, przedstawicieli grupy docelowej oraz liczne organizacje społeczne. Rząd finansuje szereg projektów mających na celu poprawę umiejętności podstawowych, na przykład poprzez Fundację Czytania i Pisania, Bibliotekę Królewską i Fundację ABC (ta ostatnia jest organizacją prowadzoną przez osoby, które same zmagały się z funkcjonalnym analfabetyzmem). Również pracodawcy i inne organizacje mogą ubiegać się o dofinansowanie z programu na prowadzenie zajęć podnoszących umiejętności podstawowe.

Rząd Holandii podejmuje również działania na rzecz zwiększenie niezależności ekonomicznej kobiet o niskich umiejętnościach, jednym z nich jest projekt EVA („Edukacja dla kobiet z ambicjami”).

Ciekawym rozwiązaniem jest system zachęt szkoleniowych dla osób pracujących. Rząd, mając na uwadze, że obecna sytuacja na rynku pracy wymusza konieczność kształcenia w trakcie kariery zawodowej, podjął działania zachęcające osoby aktywne zawodowo do zdobywania dodatkowych kwalifikacji. Program punktowy „Uczenie się przez całe życie” umożliwia osobom uczącym się, które nie są już uprawnione do stypendiów, zaciąganie pożyczek w celu sfinansowania czesnego (zarówno w przypadku szkolnictwa wyższego, jak i zawodowych szkół średnich). Taki system umożliwia przekwalifikowywanie się i powrót na rynek pracy m.in. kobietom po urlopach wychowawczych.

Materiał opracowany na podstawie publikacji Eurydice w j. polskim i j. angielskim oraz Country Report EAEA.

---

Zobacz także:

Udane rozwiązania dotyczące wolontariatu i edukacji liberalnej w Lelystad w Holandii

Edukacja dorosłych w Europie: Niemcy

Edukacja dorosłych w Europie: Finlandia

Narzędzie do analizy polityki w zakresie uczenia się dorosłych