Cyfryzacja w Bibliotekach - dobre praktyki
ok. 5 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!
Biblioteki to niezwykle zróżnicowane instytucje. Choć wszystkie realizują misję związaną z ułatwianiem dostępu do wiedzy i edukacji to ich standard i oferowane usługi są zależne od wielu czynników, m.in. od warunków lokalowych, budżetu, czy otwartości na wprowadzanie zmian. Stąd też mamy w Polsce z jednej piękne centra biblioteczne wyposażone w wiele udogodnień, a z drugiej książnice starego typu gdzie wypożyczanie wciąż odbywa się z pomocą kopertek i katalogów kartkowych.
O redefinicji roli bibliotek i ich transformacji pisałam już na EPALE kilkakrotnie. Jednak dziś chciałabym zwrócić uwagę na dobre praktyki związane z zakresu transformacji cyfrowej, które pomagają bibliotekarzom podnosić jakość usług, i przede wszystkim być jeszcze bardziej dostępnymi dla użytkowników. Wprowadzanie części z tych usług uzależnione jest oczywiście od dostępu do środków finansowych, inne jednak wymagają jedynie dobrej woli osób zarządzających i znalezienia sposobu na ich zastosowanie.
Zapisy online
Możliwość zapisania się online do swojej biblioteki to jedno z usprawnień, które rozpowszechniło się w okresie pandemii. Biblioteki wychodząc naprzeciw użytkownikom, którzy z różnych względów nie mogli lub nie chcieli osobiście pojawić się w siedzibie opracowały różnorodne sposoby zapisów przez internet. Wiele z nich korzysta z zamieszczonych na stronach www formularzy, które krok po kroku prowadzą nowego użytkownika przez proces rejestracji. Na taką formę zdecydowało się wiele zarówno małych jak i dużych placówek m.in. Biblioteka w Świdniku, Biblioteka w Zabrzu, czy Biblioteka Kraków.
Inną formę zapisu online wprowadziły niektóre z Warszawskich książnic m.in. Biblioteka w dzielnicach Bemowo i Mokotów. Aby móc z nich skorzystać użytkownicy mają możliwość wideo zapisu. Należy najpierw wypełnić, krótki formularz z akceptacją regulaminu. Następnie użytkownik czeka na połączenie wideo z bibliotekarzem, podczas którego legitymuje się swoim dowodem osobistym.
Karta do Kultury
Karta do Kultury to doskonały przykład partnerskiego działania pomorskich bibliotek z innymi instytucjami kultury, edukacji ale też… biznesem. Wprowadzona w 2017 roku zamiast karty bibliotecznej pozwala użytkownikom wielu pomorskich bibliotek korzystać ze zniżek na koncerty, spektakle i wystawy odbywające się w całym Trójmieście i miastach sąsiadujących. Lista bibliotek, które wydają Kartę do Kultury jest długa, a lista partnerów jeszcze dłuższa.
Aplikacje Mobilne
W dobie urządzeń mobilnych coraz wyraźniej akcentowana jest potrzeba dostępu do kont bibliotecznych użytkowników z wykorzystaniem aplikacji na smartfony. Dlatego też coraz więcej instytucji umożliwia również tę usługę. Biblioteki korzystające z systemu “Mateusz” mogą zaproponować swoim użytkownikom dostęp do mobilny “E-biblioteki”. Aplikacja działa na razie tylko na urządzeniach z androidem i pozwala przechowywać karty biblioteczne w formacje QRCode. Umożliwia również szybki dostęp do kont bibliotecznych (prolongowanie pozycji, informacje o terminach zwrotu itp.). Nie ma przy tym limitu ilości obsługiwanych kart, kont - można przechowywać karty całej rodziny i łatwo je wybierać będąc przy ladzie (wypożyczając pozycje). Jak to działa? Na na początku użytkownik wybiera swoją bibliotekę a potem wystarczy zeskanować aparatem w telefonie kod kreskowy książki, aby uzyskać pełną informację o tomach serii, czy też innych pozycjach napisanych przez autora. W przypadku cyklu dodatkowo dowiadujemy się czy poszczególne tomy trzeba czytać w odpowiedniej kolejności, czy nie jest to konieczne - czytamy dowolnie. Aplikacja działa zarówno na kod biblioteki jak również na kod ISBN nadrukowany na książce. Skan kodu z książki (nowość) w księgarni podpowie nam, która placówka ma ją już w swoich zbiorach. Informacja uzupełniona jest o mapkę z zaznaczoną placówką i jej godzinami otwarcia.
Autorską propozycję przygotowała i rozwija Biblioteka Miejska w Łodzi. Jej aplikacja pozwala czytelnikom korzystać z katalogu oraz wypożyczać pozycje dostępne w samoobsługowym książkomacie "Szuflandia". Zalogowany czytelnik może dołączyć do grywalizacji i zdobywać kolejne odznaki dodając recenzje, oceny, uczestnicząc w spotkaniach bądź wypożyczając zasoby Biblioteki.
Cyfrowe Zbiory
Wiele osób obawia się, że w erze cyfrowego czytania biblioteki przestaną być potrzebne. Nic bardziej mylnego. Od wielu lat można w nich znaleźć, obok książek papierowych, również audiobooki, muzykę, filmy, gry edukacyjne, czy różnego rodzaju kursy. E-booki to kolejny rodzaj zbiorów, które znalazły się w ofercie i cieszą się coraz większą popularnością wśród użytkowników. Coraz więcej bibliotek powiększa swoje zbiory elektroniczne oraz oferuje bezpłatne kody dostępu do najpopularniejszych platform tj:
Dodatkowo stare książnice digitalizują swoje najcenniejsze zbiory i udostępniają je w formie skanów online. Można też korzystać z coraz bogatszej bazy dokumentów w bibliotekach cyfrowych.
Wrzutnie i Książkomaty
Współczesny świat charakteryzuje się tym, że wszystko mamy właściwie na wyciągnięcie ręki, i to o dowolnej porze dnia i nocy. Zakupy przez internet, filmy na Netflixie, muzykę, więc dlaczego nie książki? Odpowiadając na ten trend coraz więcej bibliotek uruchamia wrzutnie i książkomaty, dzięki którym można zwracać (wrzutnie) i wypożyczać książki (książkomaty), w dogodnym dla użytkownika czasie, niezależnym od godzin otwarcia biblioteki. Inwestycja nie jest tania, ale na pewno opłacalna ze względu na udogodnienia dla czytelników. Dlatego też biblioteki kupują książkomaty, nie tylko z własnych środków ale np. w ramach budżetów obywatelskich, czy projektów grantowych.
Monika Schmeichel-Zarzeczna – historyk sztuki, trenerka, bibliotekarka. Obecnie Training Program Manager w Sektor 3.0, wcześniej przez wiele lat zawodowo związana z MBP w Lublinie. Zajmuje się prowadzeniem działań wykorzystujących nowe technologie w edukacji, pisaniem projektów oraz wspieraniem rozwoju osób z różnych grup wiekowych i społecznych. Członkini Stowarzyszenia LABiB, ambasadorka EPALE, stypendystka Ministra KiDN. Prowadzi portal bibliotekaaplikacji.com
|
Interesujesz się edukacją osób dorosłych w bibliotekach? Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod prowadzenia szkoleń i niestandardowych form? Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE! |
Zobacz także:
Cyfrowy obywatel w bibliotece czyli dlaczego warto poznać portale e-administracji
“Biblioteka dostępna” - rozmowa z Martą Piasecką
Trendy w bibliotece - jak odpowiadamy na zmieniającą się rzeczywistość?
Mam często wrażenie, iż…
Mam często wrażenie, iż opinie, że cyfryzacja zagraża bibliotekom, formułowane są chyba przez osoby, które bardzo przywiązane są do modelu biblioteki wyposażonej wyłącznie w katalog kartkowy i do tego bibliotek w typie prezentacyjnym zajmującej się tylko upowszechnianiem czytelnictwa. I chociaż jak piszesz są jeszcze biblioteki tego starego porządku, to jednak cyfryzacja jest kluczowa dla rozwoju bibliotek i uzasadnienia ich istnienia. Paradoks polega na tym, że na cyfryzacji powinno zależeć przede wszystkim tym, którzy widzą w niej zagrożenie, bo to ona ma współcześnie ogromny wpływ na rozwój czytelnictwa w nowoczesnych formach i formatach: ebook i audiobook.