Vlaamse Trefdag rond Geletterdheid

Op 8 november jl. vond in Brussel de Vlaamse Trefdag rond Geletterdheid op het werk plaats. Een succesvolle dag met bijna 250 deelnemers. Georganiseerd door het Departement Onderwijs en Vorming en het Vlaamse Ondersteuningscentrum Volwassenenonderwijs (Vocvo).Tijdens deze dag werden er goede praktijkvoorbeelden en achtergrondinformatie gepresenteerd over het versterken van laaggeletterde volwassenen op de werkvloer of in een traject naar werk.

De benadering van geletterdheid op het werk is een elegante en ook inclusieve: er wordt geen onderscheid gemaakt tussen laaggeletterde anderstaligen en laaggeletterde Nederlandssprekenden. De dag haakte in op één van de vijf strategische doelstellingen van het Vlaamse Strategisch Plan Geletterdheid 2017-2024 (Strategisch-plan-geletterdheid-2017-2024) over de versterking van geletterdheidscompetenties van werkzoekenden en werkenden in het kader van hun beroepsopleiding, hun traject naar werk of binnen hun tewerkstelling, om de kans op het vinden en behouden van werk te verhogen en hen in staat te stellen bij te blijven met de evoluties op de arbeidsmarkt. In Vlaanderen is één op de zeven mensen tussen de 16 en 65 jaar onvoldoende geletterd om goed maatschappelijk te functioneren.

Het belang van geletterdheid en digitale competenties op de werkvloer werd belicht zowel vanuit Vlaams als vanuit Nederlands perspectief. Mieke Valcke van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) ging in op het advies 'De transitie naar een digitale samenleving van 4 juli 2018' (Aanbevelingen en Acties). Dat deed zij aan de hand van een aantal van de zeven deugden van het sociaal overleg die de SERV hanteert, zoals rechtvaardigheid en vertrouwen. Digitalisering gaat hard, ook in het werk waar veel laaggeschoolden werken. Veel banen gaan van inhoud veranderen en krijgen andere profielen. Zijn mensen daar klaar voor? Duidelijk is dat mensen daarvoor niet over de juiste digitale competenties beschikken. De cijfers laten zien hoe groot het probleem is. 18% van de werkzoekenden bij de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VBAB) heeft geen e-mailadres. Van de oudere werklozen die bij de VDAB op zoek zijn naar een baan is slechts 56% bereikbaar per e-mail.

Namens de Sociaal Economische Raad (SER) in Nederland sprak Arnold Devreese over het advies Samen werken aan taal: een advies over laaggeletterdheid (Samen werken aan taal) van april 2019. Hij gaf aan dat dit advies in het perspectief gezien moet worden van de activiteiten van de SER rond leren en ontwikkelen tijdens de loopbaan en hun aanjaagfunctie voor leven lang ontwikkelen, maar ook van het advies Gelijk goed van start over investeren in voorzieningen voor jonge kinderen als bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen en het verminderen van achterstanden als het gaat om preventie. Hij refereerde aan de doelen van de Vervolgaanpak laaggeletterdheid 2020-2024 Tel mee met Taal (Vervolgaanpak-laaggeletterdheid-2020–-024-tel-mee-met-taal): meer mensen bereiken, weten wat werkt en samenwerken. Hij noemde de € 84 miljoen per jaar ‘peanuts’ om goede resultaten te bereiken en in het advies wordt daarom ook een verdubbeling voorgesteld. Onze zuiderburen kijken hier echter jaloers naar. Daar moet het – je gelooft het of niet – budgettair neutraal!
Als het gaat om de betrokkenheid van werkgevers noemde hij dat er vanuit die kant wel welwillendheid is, maar dat het daadwerkelijk zetten van stappen nog wel iets anders is.

De dag was verder gevuld met diverse pitches rond onderwerpen als leren online solliciteren, het op maat geïntegreerd werken (integreren van taal, rekenen/wiskunde) en ict in het aanbod, een cursus op maat gericht op anderstalige, niet-, anders- of laaggeletterde werkzoekenden, een organisatie met een visvijver aan culturen en nationaliteiten die wil dat alle medewerkers zich een aantal basisbegrippen in het Nederlands eigen maken en geletterdheid binnen loopbaanbegeleiding en diversiteit. Een divers aanbod dus van praktische cursussen gericht op werkzoekenden en werkenden.

Het middagprogramma startte met de presentatie van de module ‘Omgaan met laaggeletterdheid’ voor iedereen die dit professioneel moet herkennen. Aan bod komen informatie en oefeningen over wat het is, worden handvatten gegeven om het te herkennen evenals manieren om het bespreekbaar te maken. De module is vooralsnog alleen beschikbaar voor mensen die bij de VDAB, de vocvo en centra voor basiseducatie werken. Het zou mooi zijn wanneer deze module op korte termijn beschikbaar komt voor iedereen. Vervolgens volgde nog een praktische presentatie over het belang van duidelijke taal op de werkvloer door Wablieft, het centrum voor duidelijke taal, de Vlaamse pendant van Uitgevrij Eenvoudig Communiceren in Nederland.

In de middag volgden nog diverse workshops. Zoals een assessment voor (anderstalige) kandidaten voor kort- en ongeschoolde arbeid waarbij veertien basiscompetenties gemeten worden die werkgevers belangrijk vinden om te functioneren op de werkvloer. Of over een methodiek om taaldrempels te meten en taalkansen in een bedrijf te creëren. En het project ‘Allemaal Digitaal’ van Stad Gent, een e-inclusieproject dat ervoor zorgt dat medewerkers van de gemeente zonder eigen werk-pc niet uit de boot vallen door digitalisering. Vanuit Nederland was er één workshop door Stichting Expertisecentrum Oefenen.nl over hoe online oefenmaterialen basisvaardigheden mensen op de werkplek of in een traject naar werk kunnen versterken.

Al met al een zinvolle dag waarbij het opvallend was dat er maar één of twee deelnemers uit Nederland waren. Dat lijkt toch een gemiste kans. Nederland en Vlaanderen kennen dezelfde problematiek, ervaren dezelfde knelpunten en zoeken dezelfde oplossingen. Meer uitwisseling van expertise, ervaringen, best practises en materialen kan zeker bijdragen aan een stevigere basis om bij te dragen aan vermindering van het probleem. Dat zou vanuit beide overheden gestimuleerd moeten worden.

Op dus naar de volgende dag op 17 maart 2020 in Gent. Met als thema ‘Geletterd, geïntegreerd, duaal, …? Klare taal!’, een inspiratiedag NT2 en geletterdheid in het volwassenenonderwijs.

Vanuit de Vlaamse EPALE-afdeling verschijnt nog een magazine op deze site over deze dag.

Ben Vaske
(Creative) director Stichting Expertisecentrum Oefenen.nl/Bestuurslid Learn for Life/Ambassadeur EPALE NL