Gdy młody człowiek lub osoba dorosła odwiedza muzeum (park lub miejsce pamięci), to coraz częściej oczekuje, że nie tylko po to, by oglądać, słuchać, odgrywać role, angażować się, ale i… uczyć się. Jeśli to się umożliwi i zaplanuje aktywność kulturową w sposób zorientowany na zdobywanie nowych kompetencji, to z pewnością będzie to coś, co większość ekspertów edukacyjnych uzna za element uczenia się przez całe życie. Taki program edukacyjny jest bardzo praktyczny: rozbudza ciekawość, rozwija nie tylko wiedzę, ale i umiejętności, uświadamia nowe możliwości, a nawet emocje, wartości i postawy. Jest także ściśle związany z kontekstem wystawy – umożliwia jej zgłębienie, zachęca do dzielenia się własnymi wrażeniami i doświadczeniami z innymi.

A teraz wyobraź sobie, że taki gość pod koniec wizyty dostaje możliwość potwierdzenia, czego się nauczył i dostaje w zamian… cyfrową odznakę. Myślisz, że wydarzenie kulturowe to odpowiednie miejsce do „walidacji” nieformalnie nabytych kompetencji?

Zazwyczaj uczenie się w miejscach związanych z dziedzictwem kulturowym rzadko jest potwierdzane – prawdopodobnie dlatego, że termin „walidacja” oznacza coś bardzo formalnego i unormowanego. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że nie pasuje do „doświadczeń kulturowych”, które zdobywa się w czasie wolnym.

Jeśli jednak spojrzymy na walidację kompetencji nabywanych w ramach uczenia się nieformalnego jako na sposób promowania uczenia się indywidualnego i uczenia się przez całe życie, to może się okazać, że dobrze się sprawdzi jako element promowania idei uczenia się, skłaniając odwiedzających instytucje kultury do zastanowienia się nad tym, czego się nauczyli, a ostatecznie także do rozwijania portfolio kompetencji.

Mając to na uwadze, europejskie konsorcjum, koordynowane przez władze niemieckiego powiatu Kassel, wdrożyło projekt Erasmus+: „BADGES na rzecz wysokiej jakości metod uczenia się i walidacji uczenia się pozaformalnego w kontekście kultury i dziedzictwa” (“BADGES for quality learning approaches and validation of non-formal learning in cultural/heritage contexts”). Jego celem jest zaprojektowanie ogólnoeuropejskiego systemu walidacji i uznawania nabytego doświadczenia, który polegałby na przyznawaniu cyfrowych odznak (tzw. badges), wzorowanych na tych, jakie są nadawane w wyniku potwierdzania nabytych osiągnięć w ramach walidacji opartej na zasadach zapewniania jakości procesu uczenia się pozaformalnego.

Do tej pory cyfrowe odznaki w obszarze kultury w dość swobodny sposób potwierdzały osiągnięcia nabywane w ramach różnych aktywności. Wartość i znaczenie tych „kulturowych odznak” są niestabilne, ponieważ brakuje ujednoliconych zasad odnoszących się do metod walidacji, certyfikowania czy zapewniania jakości procesu walidacji uczenia się w kontekście kulturowym.

Projekt BADGES nie dąży jednak do zestandaryzowania efektów uczenia się na wzór uczenia się formalnego, ale ma na celu zestandaryzowanie procedur, które zapewniałyby trwałe kryteria jakości niezbędne do przyznawania odznak. Zamiast plakietki (wydanej na podstawie samej tylko obecności na wydarzeniu), która jedynie wysyła komunikat „Tu byłem”, zostanie opracowany system odznak, który będzie informował o jakości nabytych przez uczestnika kompetencji. Innymi słowy, odznaka będzie komunikowała o tym, co dana osoba wie, co jest w stanie zrobić po wizycie i jak zmieniły się jej postawy. W przeciwieństwie do edukacji formalnej, walidacja w sektorze dziedzictwa kulturowego powinna mieć charakter formatywny i informować raczej o efektach procesu uczenia się, a nie o „osiągnięciach” osób odwiedzających instytucje kultury.

Projekt BADGES rozpoczął się jesienią 2017 r.

Rezultaty ogólnoeuropejskiego przeglądu przeprowadzonego w pierwszej fazie projektu ujawniły duże zainteresowanie instytucji kultury tym tematem. Odznaki są postrzegane jako nowatorski sposób nawiązywania relacji z odwiedzającymi i innowacyjne rozwiązanie wykorzystujące elektroniczne środki komunikacji. Potencjalnie mogą one również ułatwiać nawiązanie kontaktu z innymi, organizacjami życia kulturowego, co jest silnym argumentem marketingowym w sektorze dziedzictwa kulturowego.

Z drugiej strony, prawie wszyscy respondenci zwrócili uwagę, że procesy uczenia się i walidacji w instytucjach kultury nie powinny przypominać tych, jakie funkcjonują w ramach edukacji „formalnej” – niektórzy całkowicie świadomie unikali terminu „uczenie się”, aby nie zniechęcać odbiorców i nie wzbudzać podejrzeń o bycie kolejną „placówką edukacyjną”.

Na podstawie tych ustaleń zespół projektu BADGES doszedł do wniosku, że walidacja i certyfikowanie w obszarze kultury musi być uwzględniać innowacyjne i angażujące podejścia dydaktyczne oraz uczenie się zorientowane na nabywanie kompetencji.

W ramach opracowywania takich rozwiązań konsorcjum projektowe zostało zaproszone do udziału w Monumenti Aperti 2018 – dużym festiwalu organizowanym przez włoskiego partnera projektu – organizację Imago Mundi.

Dla partnerów udział w tym wydarzeniu był niezapomnianym doświadczeniem. W ciągu 20 lat Monumenti Aperti zaangażowało blisko 100 tys. mieszkańców stolicy regionu Cagliari w aktywne uczestnictwo w festiwalu. Zainicjowany przez garstkę studentów w 1997 roku festiwal Monumenti Aperti stał się ruchem na dużą skalę, obejmującym większość wiosek na Sardynii, goszczącym 350 tys. odwiedzających i angażującym 6 tys. wolontariuszy oraz większość szkół i studentów, którzy na czas festiwalu stają się przewodnikami i patronami okolicznych zabytków.

Dzięki temu wyjątkowemu podejściu festiwal Monumenti Aperti zdobył nagrodę Europa Nostra – najważniejsze europejskie wyróżnienie w dziedzinie dziedzictwa kulturowego. Jesteśmy dumni, że Imago Mundi jest częścią konsorcjum i odgrywa aktywną rolę w projekcie BADGES.

Co dalej?

Obecnie partnerstwo opracowuje scenariusze uczenia się w obszarze kultury, do czego wykorzystuje bogate doświadczenia swoich członków – wieloletnich ekspertów w projektowaniu wydarzeń kulturalnych, wystaw, festiwali i rozrywki turystycznej. Na podstawie tych scenariuszy konsorcjum opracuje zorientowany na kompetencje system uczenia się i walidacji, oparty na systemie odznak. W kolejnym kroku, podczas wybranego wydarzenia edukacyjnego, odbędzie się pilotaż, umożliwiający ocenę, modyfikację i docelowo uruchomienie systemu odznak w drugiej fazie projektu.

Serdecznie zapraszamy do kontaktu z nami oraz do odwiedzania strony projektu BADGES.

Interesuje Cię walidacja, zintegrowany systemem kwalifikacji i formy kształcenia dorosłych? A może szukasz możliwości podnoszenia kwalifikacji zawodowych?

Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat opublikowane na polskim EPALE!

Interesujesz się edukacją kulturową dorosłych? Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod i niestandardowych form w obszarze edukacji muzealnej?

Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE!