Kontekst

Minęło ponad sześć lat od spotkania w Göteborgu, kiedy przyjęcie Europejskiego filaru praw socjalnych stało się formalnym krokiem w kierunku uznania znaczącego społecznego wymiaru Unii Europejskiej oraz jej gotowości do pielęgnowania i wzmacniania praw socjalnych na całym kontynencie. Pierwsza zasada tego dokumentu stanowi, że:

Każdy ma prawo do edukacji włączającej, charakteryzującej się dobrą jakością, szkoleń i uczenia się przez całe życie w celu utrzymania i nabywania umiejętności, które pozwolą mu w pełni uczestniczyć w życiu społecznym i skutecznie radzić sobie ze zmianami na rynku pracy.

Konferencja

W dniach 15–16 kwietnia 2024 r. w ramach belgijskiej prezydencji w Radzie UE odbyła się konferencja wysokiego szczebla w sprawie Europejskiego filaru praw socjalnych.  Jej celem było podsumowanie postępów poczynionych w ramach planu działania, jak również podkreślenie jego kluczowego wymiaru w świetle transformacji ekologicznej i cyfrowej. Decydenci najwyższego szczebla zgodzili się, że filar będzie nadal odnosił się do wyzwań związanych z zatrudnieniem, umiejętnościami i sprawami społecznymi na poziomie krajowym i unijnym. Na zakończenie konferencji przyjęto deklarację w sprawie przyszłości Europejskiego filaru praw socjalnych – nazwaną „deklaracją z La Hulpe”, od nazwy miasta niedaleko Brukseli, w którym odbyła się konferencja.

Oświadczenie

Jeśli chodzi o kwestie edukacji i szkoleń, w deklaracji podkreślono społeczne znaczenie uczenia się przez całe życie i potwierdzono, że „konieczne są dalsze działania promujące podejście oparte na uczeniu się przez całe życie”, zwłaszcza w świetle obecnego niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej. W szczególności podkreślono, że „prawo do edukacji włączającej, charakteryzującej się dobrą jakością, szkoleń i uczenia się przez całe życie, co określono w 1. zasadzie Europejskiego filaru praw socjalnych, ma zasadnicze znaczenie dla pomocy wszystkim osobom pracującym, bezrobotnym i biernym zawodowo, a przestrzeganie tego prawa wymaga podjęcia działań”. Wskazuje to na nieocenione korzyści, jakie uczenie się przez całe życie, w tym edukacja dorosłych, przynosi szczególnie grupom zagrożonym marginalizacją, umożliwiając im aktywny udział w życiu społecznym. 

Sygnatariusze deklaracji podkreślili również „znaczenie innowacyjnej, wysokiej jakości edukacji i szkoleń dla wszystkich. Z zadowoleniem przyjmujemy impuls, jakim był Europejski Rok Umiejętności, i zobowiązujemy się do utrzymania umiejętności jako priorytetu politycznego oraz do aktualizacji programu na rzecz umiejętności”. 

Ponadto w deklaracji wezwano do wzmocnienia pozycji partnerów społecznych i negocjacji zbiorowych, uznając jednocześnie istotną rolę społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza w kwestii przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i nierównościom. 

Przyszłość

Kluczowym wnioskiem z konferencji jest to, że w 2025 r. nastąpi przegląd planu działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych. Umożliwi to podjęcie dalszych działań, zgodnie z wezwaniem zawartym w deklaracji, w celu osiągnięcia unijnych i krajowych celów na 2030 r. w zakresie zatrudnienia, umiejętności i ograniczania ubóstwa. Wdrażanie filaru jest ogólnie dobrze odbierane w państwach członkowskich UE, a konferencja ta, i związana z nią deklaracja, stanowią dobre przypomnienie, że dla Europy niezbędny jest model społeczny, który zapewnia dbałość o obywateli i zaspokaja ich potrzeby również poprzez uczenie się przez całe życie.