Achtergrond

Het is alweer ruim zes jaar geleden dat de top van Göteborg werd gehouden, waarbij de Europese Pijler van Sociale Rechten werd aangenomen. Dit was een formele erkenning van de grote waarde van het sociale karakter van Europa en een teken dat de EU sociale rechten steviger wil verankeren. Het eerste beginsel van de Pijler luidt als volgt:

Iedereen heeft recht op hoogwaardige en inclusieve voorzieningen voor opleiding, training en een leven lang leren om de vaardigheden te verwerven en te onderhouden die nodig zijn om ten volle aan het maatschappelijk leven te kunnen deelnemen en overgangen op de arbeidsmarkt met succes te kunnen opvangen.

De conferentie

Op 15 en 16 april 2024 organiseerde het Belgische voorzitterschap van de Raad van de EU een conferentie op hoog niveau over de Europese Pijler van Sociale Rechten. Tijdens deze conferentie werd de voortgang van het Actieplan geëvalueerd en werden de cruciale aspecten in het kader van de Groene en Digitale Transities nader belicht. Besluitvormers op het hoogste niveau kwamen overeen dat de Pijler zich zal blijven richten op werkgelegenheid, vaardigheden en maatschappelijke uitdagingen op landelijk en Europees niveau. Aan het einde van de conferentie werd een Verklaring over de toekomst van de Europese Pijler van Sociale Rechten aangenomen – ook wel “De verklaring van Terhulpen” genoemd, naar de naam van de gemeente nabij Brussel waar de conferentie werd gehouden.

De Verklaring

Wat betreft opleiding en training: in de Verklaring wordt de rol van een leven lang leren in de maatschappij vermeld en staat er vermeld dat “verdere acties om een leven lang leren te promoten nodig zijn”, met name gezien het huidige tekort aan geschoold personeel. In het bijzonder wordt benadrukt dat “het recht op hoogwaardige en inclusieve voorzieningen voor opleiding, training en een leven lang leren, zoals aangeduid in Beginsel 1 van de Europese Pijler van Sociale Rechten, essentieel is om alle werkende, werkzoekende en niet-actieve mensen te helpen en dat er actie vereist is om dit recht in stand te houden”. Hierbij wordt er gewezen op de onmiskenbare voordelen die een leven lang leren – en volwasseneneducatie – oplevert; ook voor gemarginaliseerde personen, aangezien zij daardoor de mogelijkheid hebben om actief deel te nemen aan de samenleving.  

De ondertekenaars benadrukten tevens “het belang van innovatieve en kwalitatief hoogwaardige opleiding en training voor iedereen. We zijn erg blij met het momentum dat gegenereerd is door het Europese Jaar van de Vaardigheden. Het verder ontwikkelen van vaardigheden blijft een prioriteit in ons beleid en het up-to-date houden van de Vaardighedenagenda is een integraal onderdeel van dit proces”.  

Daarnaast wordt in de Verklaring opgeroepen tot 'empowerment' van sociale partners en tot collectieve onderhandelingen. Tegelijkertijd wordt aangegeven dat de burgermaatschappij een belangrijke rol speelt, vooral wat betreft het aanpakken van sociale uitsluiting en ongelijkheid.  

De toekomst

Tijdens de conferentie is besloten dat er een evaluatie van de Europese Pijler van Sociale Rechten zal plaatsvinden in 2025. Dit zal leiden tot verdere acties (die expliciet in de Verklaring staan aangegeven) om de doelstellingen voor 2030 ten aanzien van werkgelegenheid, vaardigheden en armoedebestrijding te bereiken, zowel op landelijk als EU-niveau. De implementatie van de Pijler is over het algemeen goed ontvangen in de lidstaten. Deze conferentie en de daaruit voortvloeiende verklaring zijn een goede manier om Europa eraan te herinneren dat het cruciaal is om te blijven werken aan een sociaal model, waarbij de zorg voor burgers en aandacht voor hun behoeften (o.a. via een leven lang leren) voorop staan.