Zapraszamy do zapoznania się z drugim już projektem językowo-kulturowym Muzeum Warszawy, pt. „Warszawa dla początkujących”. Jego celem jest przyswajanie wiedzy językowej i varsavianistycznej, aktywna integracja obcokrajowców oraz wypracowanie oferty edukacyjnej odpowiadającej ich potrzebom. Stanowi on także kontynuację pracy nad tym, by Muzeum Warszawy było przyjaznym i otwartym miejscem, które będzie mieć swój udział w tworzeniu pozytywnych doświadczeń w obcowaniu z kulturą i historią naszej stolicy oraz językiem polskim.

"Każdy dialog zakłada istnienie wspólnego języka, albo lepiej kształtuje go."

^{(H.G. Gadamer)}

Powyższy cytat znajduje się na polskiej stronie Komitetu ds. UNESCO w zakładce „Dialog międzykulturowy”. Przytaczam go, gdyż wydaje mi się kwintesencją obecnej językowej działalności edukacyjnej Muzeum Warszawy, której podstawą jest przede wszystkim dialog we wszystkich możliwych aspektach – w tym wypadku dialog międzykulturowy (uczestnicy-edukatorzy) oraz międzypokoleniowy (dzieci-rodzice).

Dzięki ponad dwuletniemu już doświadczeniu nauczania dorosłych obcokrajowców kultury i języka polskiego jako obcego metodą przedmiotowo-językową, zdecydowaliśmy się pójść o krok dalej i od 2020 roku wprowadzić nową propozycję językową dla kolejnej grupy odbiorców, którymi są obcokrajowcy w wieku szkolnym oraz ich rodzice.

Zapraszamy do zapoznania się z drugim już projektem językowo-kulturowym Muzeum Warszawy, pt. „Warszawa dla początkujących”, którego celem jest nie tylko przyswajanie wiedzy językowej i varsavianistycznej, ale także aktywna integracja obcokrajowców oraz wypracowanie oferty edukacyjnej odpowiadającej ich potrzebom, a także, last but not least, kontynuacja pracy nad tym, by Muzeum Warszawy było przyjaznym i otwartym miejscem, które będzie mieć swój udział w tworzeniu pozytywnych doświadczeń w obcowaniu z kulturą i historią naszej stolicy oraz językiem polskim.

GRUPA DOCELOWA

Projekt „Warszawa dla początkujących” skierowany jest do dzieci i młodzieży (10-18 lat) z imigranckich rodzin, uczących się w warszawskich i podwarszawskich szkołach (m.in. Ukraińców, Białorusinów, Tadżyków i Czeczenów), a także ich rodziców. Trudności w komunikacji, różnice kulturowe oraz konieczność szybkiej adaptacji w środowisku szkolnym naraża tę grupę na dotkliwe wykluczenie społeczne. Wsparcie językowe i kulturowe młodych ludzi jest ważne, gdyż minimalizuje problemy, związane z ewentualnym niedostosowaniem.

W równie trudnej sytuacji znajdują się ich  rodzice, którzy, będąc w trudnej sytuacji życiowej i nie rozumiejąc otaczającego ich środowiska i jego kultury, stopniowo izolują się od niego. Budowanie tego muru wzmacnia barierę językową i przynosi swego rodzaju poczucie wstydu, gdyż ich chodzące do szkoły i regularnie obcujące z językiem dzieci, lepiej komunikują się i radzą sobie w życiu codziennym od nich. Powoduje to niechęć do instytucji takich, jak biblioteka czy muzeum, które jednoznacznie kojarzą się z koniecznością dobrej znajomości obcego im języka.

Dlatego też poprzez dużo śmielsze i aktywniejsze dzieci pragniemy dotrzeć do dorosłych, którzy sami nie zawitaliby w naszych progach. Mamy nadzieję, że zachęta w postaci uśmiechu dziecka i możliwości wspólnie i wesoło spędzonego czasu będzie ich motywować do regularniejszych wizyt nie tylko w Muzeum Warszawy, ale i w innych instytucjach kultury.

CZAS ZAKŁADANEJ REALIZACJI: styczeń - lipiec 2020 r.

REALIZATORZY PROJEKTU: Biblioteka Muzeum Warszawy i Muzeum Drukarstwa (oddział Muzeum Warszawy)

PARTERZY PROJEKTU:

Głównym partnerem projektu jest warszawska Fundacja Ocalenie, która działa od 2000 roku na rzecz dialogu międzykulturowego i wzmacniania społeczeństwa obywatelskiego. W ramach aktywności statutowych m.in. prowadzi Centrum Pomocy Cudzoziemcom w Warszawie i w Łomży oraz świetlicę dla dzieci uchodźczych, które wspiera również w nauce języka polskiego jako obcego.

Zadaniem naszego partnera było nie tylko pozyskanie uczestników projektu, lecz również podzielenie się z edukatorami muzealnymi własnymi doświadczeniami na polu działań międzykulturowych i pracy z młodymi obcokrajowcami.

Stałym partnerem Muzeum Warszawy w zakresie glottodydaktyki oraz zasad ewaluacji projektów językowych jest Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców POLONICUM Uniwersytetu Warszawskiego.

CO W TYM NOWEGO

W projekcie „Warszawa dla początkujących” postawiliśmy na podejście wielometodyczne i wielopłaszczyznowe. Łączymy nie tylko nauczanie języków obcych z poznawaniem kultury i historii stolicy, ale integrujemy również elementy trzech popularnych metod edukacyjnych:

1) opartego na sztuce uczenia się przez działanie, czyli dzieci uczą rodziców (często dzieci obcojęzyczne w wieku szkolnym znają język kraju, w którym mieszkają dużo lepiej niż rodzice. Czasami rodzice muszą uczyć się od dzieci, co wiąże się ze stresem z ich strony. W ramach zajęć odbywa się to w sposób kreatywny i niewymuszony przez wykonywanie wspólnych aktywności manualnych w przyjaznym otoczeniu),

2) metody przedmiotowo-językowej CLIL (za pomocą której uczymy przede wszystkich zagadnień związanych z historią, kulturą, pojęciami związanymi z Warszawą i ich wieloznacznością – jest to integracja przez poznawanie i wymianę doświadczeń kulturowych, budowanie pozytywnych konotacji oraz spontaniczne poznawanie słownictwa związanego z Warszawą i książką jako wartością uniwersalną, łączącą wszystkie kultury),

3) metod ludycznych, a w tym grywalizacji na rzecz integracji kulturowej i wymiany doświadczeń  (budzenie pozytywnych emocji i poczucia satysfakcji z obcowania z kulturą i współpracy w grupie wielokulturowej).

Muzeum Warszawy aktywnie realizuje założenia muzeum partycypacyjnego (czyli włączającego, gotowego na dyskusję i otwartego na inność), a prowadząca projekt biblioteka muzealna i Muzeum Drukarstwa pragną, by dzięki ich działaniom postrzegano je jako niewywierające presji miejsca, w których użytkownicy w przyjaznej atmosferze spędzają czas wolny (zgodnie z teorią Ray’a Oldenburga). Z powyższych powodów u podstaw programu naszego projektu znalazły się przede wszystkim dialog międzykulturowy oraz międzypokoleniowy jako nośniki treści językowych i kulturowych.

                      
ZAŁOŻENIA I REALIZACJA PROJEKTU

Działania projektowe rozpoczęły się od opracowania całości programu, który na każdym kroku konsultowany był z pracownikami Fundacji Ocalenie, odpowiedzialnymi za edukację oraz integrację dzieci i młodzieży. W rezultacie współpracy powstał plan zajęć, odbywających się dwa razy w miesiącu w Bibliotece Muzeum Warszawy oraz Muzeum Drukarstwa.

Zajęcia w Bibliotece Muzeum Warszawy, przeznaczone dla dzieci i młodzieży, przeprowadzane są metodą przedmiotowo-językową z elementami opartego na sztuce uczenia się przez działanie. Lekcja trwa 90-120 minut i składa się zawsze z trzech części: 1) warsztatów CLIL w czytelni, czyli wprowadzenia do tematyki varsavianistycznej z elementami quizu i zadań językowych, 2) gry muzealnej przeprowadzanej bezpośrednio na wystawie „Rzeczy warszawskie” 3) krótkiej, podsumowującej aktywności plastycznej, związanej z tematyką zajęć.

Natomiast warsztaty organizowane w Muzeum Drukarstwa dedykowane są całym rodzinom. Są one praktycznym uzupełnieniem lekcji prowadzonych w Bibliotece. W celu stworzenia nici porozumienia wykorzystują książkę jako uniwersalne medium, leżące u podstawy większości kultur. Na każdym warsztacie rodziny poznają nową technikę tworzenia i zdobienia książek, dzięki czemu mogą zilustrować nowo poznanych zagadnień varsavianistycznych.

Zajęcia te odwracają proporcje metodyczne i koncentrują się na aktywnej nauce przez działanie, będącej pretekstem do powtórek leksyki i tematyki, z którą młodzi obcokrajowcy zapoznali się już na lekcjach bibliotecznych. Wartością dodaną tak skonstruowanych aktywności jest to, że dzieci i młodzież przekształcają się w nauczycieli i sami uczą rodziców i rodzeństwo. Zapoznają ich z wiadomościami, które już wcześniej nabyli, a teraz wykorzystują wspólnie w praktyce.

W ramach cyklu odbyło lub odbędzie się łącznie 10 spotkań, z czego ostatnie przyjmie postać gry muzealno-miejskiej. Każdemu tematowi poświęcono dwa zajęcia – jedno w Bibliotece Muzeum Warszawy, a drugie w Muzeum Drukarstwa.

Tematy zajęć:

1) KOLOROWA Warszawa (czyli oficjalnie żółto-czerwona, zielona i pełna parków, kolorowa, bo różnorodna)

… czyli kolorujemy stolicę (Biblioteka Muzeum Warszawy)

1. Gra muzealna: Piwnice, Gabinety Pocztówek i Widoków;
2. Warsztaty CLIL: flaga, herb Warszawy, legenda o Warsie i Sawie, kamienice Starego Miasta,
3. Aktywność plastyczna: kolorowanie kamienic, w których mieści się nasze Muzeum.

… czyli w różnych kolorach pocztówki warszawskie (Muzeum Drukarstwa)

Warsztaty rodzinne: projekt i wykonanie pocztówki:

1. Czym jest pocztówka? – wykład połączony z dyskusją.
2. Rysowanie na brystolu piórkiem z czarnym tuszem techniką „żywej kreski”;

„Lawowanie” akwarelami, czyli kolorowanie pocztówek.

2) MODNA Warszawa (podążająca za modą, popularna i wykwintna– cieszące się wzięciem miejsca w Warszawie)

… czyli to trzeba zobaczyć (Biblioteka Muzeum Warszawy)

1. Gra w Gabinetach Ubiorów i Syren;
2. Warsztaty: Syrena jako najmodniejsza warszawianka (dom mody, kreator, projekt); modne miejsca w Warszawie (budowla, pomnik);
3. Aktywność: wykonanie mapy Warszawy z modnymi miejscami; sesja zdjęciowa z Syreną.

… czyli piękna książka zawsze w modzie (Muzeum Drukarstwa)

Warsztaty rodzinne: Ponadczasowy urok książki rękopiśmiennej

1. Jak powstawała książka w średniowieczu (prezentacja multimedialna – czym są scriptoria, iluminowanie, inicjały, bordiury, miniatury);
2. Wspólne oglądanie Kodeksu Boehema.
3. Rodzinne zdobienie karty rękopisu (kolorowanie kredkami inicjałów i farbami bordiur).

3) SŁODKA Warszawa (smaczna, śliczna i apetyczna)

… czyli tego trzeba spróbować (Biblioteka Muzeum Warszawy)

1. Gra: Gabinet Opakowań;
2. Warsztaty: quiz Czy wiesz, że..; słodycze od Wedla, nazwy słynnych deserów warszawskich: zygmuntówka, wuzetka, pączki Bliklego i ich receptury; mapa słodkich miejsc w Warszawie;
3. Aktywność: projekty okładki przepiśnikaSłodka Warszawa i receptur słodkich przysmaków warszawianek i warszawiaków.

… czyli receptura na małą książkę (Muzeum Drukarstwa)

Warsztaty rodzinne: książka od arkusza do oprawy;

1. Proces tworzenia małej książki;
2. Szycie na szywnicy, czyli introligatorstwo rzemieślnicze;

Rodzinne wykonanie książki: zrobienie składek, szycie igłą z kordonkiem, ozdobienie okładki przygotowanym linorytem.

4) STRASZNA Warszawa (groźna, wielka, nieoswojona)

… czyli oswajamy Warszawę (Biblioteka Muzeum Warszawy)

1. Gra muzealna: Piwnice;
2. Warsztaty: straszna bo przerażająca: legenda o bazyliszku; straszna bo ogromna: PKiN jako najwyższy budynek w Polsce, quiz Warszawa naj…; konkurs: Kto szybciej „pokona” PKiN;

Aktywność: wykonanie portretu/maski bazyliszka, selfie z bazyliszkiem.

… czyli marmoryzacja oswojona (Muzeum Drukarstwa)

Warsztaty rodzinne: wykonanie papieru ozdobnego

1. Czym jest „marmoryzacja”?

Tworzenie własnych marmurków, czyli wzorów powstających dzięki nakrapianiu farby drukarskiej rozcieńczonej terpentyną na wodę i przenoszeniu jej na papier poprzez zanurzenie.

5) LEGENDARNA Warszawa (pełna legend, znana, kultowa)

… czyli „Legendy Starego Miasta w Warszawie” (Biblioteka Muzeum Warszawy)

Gra miejska „Legendarna Starówka”: zwiedzanie Starego Miasta poprzez rozwiązywanie zadań dot. legend w grupach polsko-obcojęzycznych.

Podsumowanie: wręczenie dyplomów i nagród.

W grze wykorzystane są zagadnienia ze wszystkich poprzednich zajęć – stanowi ona ewaluację projektu.

… czyli legendy dłutem pisane (Muzeum Drukarstwa)

Warsztaty rodzinne: projekt i wykonanie ilustracji książkowej

1. Czym jest linoryt?
2. Projektowanie własnych ilustracji;

Wycinanie dłutkiem w płytce linoleum projektu i wykonanie pamiątkowej odbitki na zabytkowej prasie.

EWALUACJA PROJEKTU

Klasyczna ewaluacja projektu skierowanego do dzieci i młodzieży jest trudna do przeprowadzenia, gdyż od razu kojarzy im się ze szkołą czy klasówkami. Ponieważ zależało nam na zachowaniu wizerunku muzeum i biblioteki jako instytucji, w których nie tylko wartościowe, ale też przyjemnie i wesoło spędza się wolny czas, nie mogliśmy więc zastosować ani kwestionariuszy ewaluacyjnych ani testów sprawdzających. Tego typu materiały mogą również wykazać pewną barierę językową, szczególnie u osób dorosłych. Bardzo chcieliśmy tego uniknąć, stąd pomysł  zakończenia projektu podsumowującą wiadomości grą muzealną, składającą się z językowych i kulturowych zadań, nawiązujących do legend i historii Starego Miasta.

TRWAŁOŚĆ REZULTATÓW PROJEKTU

Podstawowym trwałym rezultatem projektu, na którym najbardziej zależy Muzeum Warszawy,  będzie wypracowanie optymalnej metody pracy z młodymi obcokrajowcami oraz stworzenie programu edukacyjnego, odpowiadającego ich potrzebom. Opracowana formuła wejdzie na stałe do oferty naszego muzeum i będzie punktem wyjścia do dalszej pracy nad jej systematycznym udoskonalaniem.

Z edukacyjnych doświadczeń Muzeum Warszawy wynika, że jednym z efektywniejszych sposobów utrwalania rezultatów językowych projektów jest publikowanie ich w postaci zeszytu ćwiczeń lub tutorialu dla nauczycieli. Materiały wypracowane w ramach tego typu projektów mają dużą wartość, gdyż są wielokrotnie testowane na uczestnikach i konsultowane z lektorami, którzy sami nierzadko włączają się w proces tworzenia scenariuszy dla ich grup oraz chętnie biorą udział w zajęciach praktycznych.

Również w przypadku projektu „Warszawa dla początkujących” pragniemy skorzystać z tej wypracowanej ścieżki i na podstawie scenariuszy poszczególnych zajęć przygotować publikację dla dzieci i młodzieży przede wszystkim w formie PDF, a potem także książkowej. Dzięki publikacji, nawet bez pobytu fizycznego w muzeum, młodzi obcokrajowcy będą mogli poznawać różne aspekty fenomenu Warszawy oraz ćwiczyć zakresy słownictwa, związane z miastem, kulturą oraz sztuką.            

PODSUMOWANIE

Chociaż w obecnej, bardzo trudnej sytuacji Muzeum Warszawy zmuszone jest do odłożenia na pewien czas niezrealizowanych jeszcze aktywności, już teraz widzimy, że nasze działania przynoszą oczekiwane efekty. Młodzież licznie i z chęcią przychodzi na zajęcia muzealne, aktywnie w nich uczestniczy i wyraża swoje opinie.

Bardzo nas to cieszy, gdyż systematyczna integracja kulturowa i językowa jest równie ważna co ekonomiczna i polityczna, gdyż sprzyja znajdywaniu płaszczyzny porozumienia i interakcji między nimi a heterogenicznym społeczeństwem. Pozwala na złagodzenie stresu akulturacyjnego, a także wpływa na podniesienie poziomu aspiracji edukacyjnych dzieci oraz zawodowych i społecznych ich rodziców.Wsparcie lingwistyczne powinno wychodzić daleko poza progi szkoły, sprawiać przyjemność i satysfakcję, odbywać się poprzez zanurzenie w bogatym i naturalnym środowisku językowym. Nie ma chyba lepszych miejsc do realizacji tych wysoko postawionych celów niż muzeum czy biblioteka.   

 Zobacz także:

Projekt Muzeum Warszawy "Warszawa dla średnio zaawansowanych", czyli edukacja muzealna w służbie nauczaniu języków obcych i wymiany doświadczeń kulturowych