ok. 4 minuty czytania – polub, linkuj, komentuj!

Grywalizacja dla dorosłych osób w spektrum autyzmu

Wykorzystanie grywalizacji przeznaczonej dla dorosłych będących w spektrum autyzmu może być zachętą do odwiedzenia przez te osoby muzeum czy innej instytucji kultury. Podczas gier edukacyjnych można bowiem nabyć umiejętności komunikacyjnych czy rozpoznawania emocji, a także poszerzyć swoje zainteresowania, np. historią czy sztuką.

Tworząc grywalizację dla osób w spektrum, należy zwrócić uwagę na kilka kluczowych rzeczy.

^{Photo by J Shim on Unsplash}

Przy formułowaniu poleceń należy używać jasnego, prostego i konkretnego języka. Informacja zwrotna o postępach gry/nauki powinna być spójna, konkretna i w miarę możliwości jak najszybsza. Bardzo przydatne do zrozumienia celów edukacyjnych i zawartości materiału będą pomoce wizualne.

Zaleca się używanie konkretnych przykładów, abstrakcyjne pomysły mogą być trudne do wychwycenia. Trzeba również zapewnić pewnego rodzaju indywidualizm czasowy, część osób wykona grę szybciej, część wolniej. Ważne, żeby w miarę możliwości dać swobodę czasową. Określić przedział czasowy, ale bez nadmiernej presji na osiągnięcie konkretnego czasu/celu, ponieważ może to spowodować stres/przebodźcowanie lub blokadę czy nawet zrezygnowanie z udziału w wydarzeniu.[1]

Wyzwaniami dla osób będących w spektrum autyzmu są interakcje społeczne i komunikacja werbalna (szczególnie grywalizacja z elementami opartymi na równej informacji zwrotnej lub rywalizacji). Przetwarzanie skomplikowanych albo abstrakcyjnych informacji może być trudne w zrozumieniu, dlatego należy ich unikać. Wiele osób w spektrum autyzmu ma wyczulone zmysły wzroku, słuchu, zapachu, więc przy tworzeniu grywalizacji ważne jest, aby zwrócić uwagę na wizualne i dźwiękowe efekty.

Dużym wyzwaniem dla osoby w spektrum może być długotrwałe skupienie na jednej rzeczy, w szczególności jeśli uzna coś za nudne i nieinteresujące. Część osób może mieć problem z dostępem do smartfonów, tabletów czy Internetu, narzędzi niezbędnych do uczestniczenia w mobilnej grywalizacji. Kolejnym wyzwaniem mogą być różnice kulturowe i językowe.[2] I o tym wszystkim należy pamiętać przy tworzeniu mobilnej grywalizacji dla dorosłych osób w spektrum autyzmu.

Elementem grywalizacji, który niewątpliwie zachęci osoby w spektrum do skorzystania z oferty, jest zbieranie podczas gry punktów/odznak.

Angażującym bodźcem będzie też aplikacja/narzędzie z obrazami lub obiektami w formie puzzli oraz rozwiązywanie zagadek. Dla mnie, jako osoby w spektrum autyzmu, interesującą i angażującą formą zwiedzania muzeum jest np. wykonywanie misji, ale jestem świadomy, że dla innych równie atrakcyjną formą poznawania może być chęć rysowania, kolorowania czy quizy.

Istnieją darmowe narzędzia, które mogą zachęcić osoby w spektrum do uczestniczenia w kulturze. Niewątpliwie należą do nich  gooschase - wykonywanie konkretnych misji, takich jak np. znalezienie odpowiednich rzeczy na wystawie lub w przestrzeni miejskiej i zrobienie im zdjęcia lub pisemna odpowiedź na pytanie oraz escape room.

Escape room stworzony np. na „Genially”, posłużyć może do poznania legend warszawskich. Dodatkowym narzędziem, które może być wykorzystane przez dorosłych w spektrum jest gra „Lets Face It” służąca do rozpoznawania twarzy postaci, np. osób historycznych czy artystów.

Można również wykorzystać narzędzia z gier typu „Tabletop role playing games”, gdzie tworzy się scenariusz oparty na realiach konkretnego muzeum. Dorośli będą odgrywać rolę przygotowanych na kartach postaci i podejmować decyzję, co robić, a rzut kostką będzie decydował o sukcesie lub porażce. Podobną grą jest „LARPing” (Live action role-laying game), gdzie bohaterowie przebierają się za wybrane postacie i odgrywają rolę.[3]

Niestety, w Polsce niewiele jest dedykowanych narzędzi zachęcających i ułatwiających zwiedzanie instytucji kultury przez osoby dorosłych będących w spektrum. Zaczęło się to trochę zmieniać w ostatnim czasie. W niektórych placówkach zaczynają już powstawać przedprzewodniki, czyli krótkie instrukcje o tym, jak dojechać do muzeum i czego się można tam spodziewać (jak wyglądają poszczególne pomieszczenia, eksponaty itp.).

Wprowadza się również ciche godziny, możliwość skorzystania z pokoju wyciszenia czy ze słuchawek. Natomiast, jeśli chodzi o wydarzenia długofalowe zachęcające do odwiedzenia instytucji kultury przez osoby dorosłe, jest ich niewiele; np. w Stacji Muzeum raz w tygodniu organizowane są oprowadzania po wystawie (po godzinach zamknięcia Muzeum), w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w okresie jesienno-wiosennym organizuje się warsztaty, a Muzeum Narodowe przygotowuje się do cyklicznego oprowadzania po swojej wystawie stałej.

Poniżej kilka przykładów dobrych praktyk z zagranicy.

The Dallas Museum of Art (DMA), Montreal Musuem of Fine Arts (MMFA) i Palais des Beaux-Arts de Lille (PBALille) stworzyły darmowy przewodnik dla muzeów dotyczący przyjmowania osób w spektrum w instytucji kultury – FRAMEwork Guide for welcoming Museum Visitors with Autism Spectrum Disorder.

Na Indiana University Bloomington powstała aplikacja „Puzzle Walk” zachęcająca dorosłe osoby w spektrum do większej aktywności fizycznej. Gra polega na układaniu puzzli z przedstawieniami znanych zabytków architektury. Od powstania aplikacji w październiku 2018 roku, do dnia dzisiejszego skorzystało z niej 1015 osób.

Firma Infiniteach z Chicago stworzyło darmową aplikację do poprawienia edukacji osób w spektrum i podniesienia ich udziału w społeczeństwie „Free Autism Resources”. Aplikacja jest dostępna w The Chicago Children’s Museum, The Field Museum i The Shedd Aquarium.[4]