ok. 5 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Media społecznościowe stały się nieodłącznym elementem współczesnego świata. Internet to medium, które dostarcza nie tylko wiedzy, ale także rozrywki, możliwości nawiązywania i utrzymywania wirtualnych kontaktów ponad połowie ludzkości na świecie. ^[1]

Znaczenie Internetu wzrosło na tyle, że staje się on często niezbędny w funkcjonowaniu w dzisiejszym świecie. Jak zatem radzi sobie pokolenie sprzed ery komputerów? Z jakich powodów seniorzy decydują się na korzystanie z mediów społecznościowych, a z jakich pokolenie BC (before computers) rezygnuje z wirtualnego świata? ^[2]

Spośród wielu argumentów opisywanych w literaturze, przedstawię sześć przemawiających „za i przeciw”, o których najczęściej mówią seniorzy w trakcie wspólnych konsultacji cyfrowych.

1. „Mój ulubiony vloger podpowiedział mi jak…”

Za korzystaniem z mediów społecznościowych przemawia według seniorów możliwość rozwijania swoich zainteresowań i pasji. ^[3] Jak zaznacza Piotr Maczuga w swoim tekście dotyczącym zmian technologicznych w edukacji on-line dorosłych ^[4] - współczesna technologia umożliwia dzielenie się wiedzą za pomocą atrakcyjnych form przekazu jak webinaria czy kursy on-line. Ci seniorzy, którzy odważyli się przezwyciężyć obawy związane z wejściem w wirtualny świat, chętnie korzystają z możliwości uczestnictwa w kursach gotowania czy malowania, obserwowania specjalistów, pasjonatów zamieszczających interesujące ich treści np. na serwisie YouTube. Media społecznościowe umożliwiają seniorom nie tylko obserwowanie, ale także ich komentowanie, wchodzenie w interakcję, tworzenie własnych treści i dzielenie się wiedzą.

2. „Facebook umożliwia mi kontakt z wnukami”

Aż 73% użytkowników Internetu w Polsce codziennie korzysta z Facebooka. Mimo że seniorzy (po 65 roku życia) stanowią najmniejszą – 4% grupę użytkowników tego medium ^[5], to możliwość zwiększenia kontaktu z rodziną (w szczególności z wnukami), która nierzadko przebywa za granicą, jest wysoko ceniona przez seniorów. [6] Rodzaj komunikatora wskazywany jest najczęściej przez użytkujących go członków rodziny, dla seniora różnice pomiędzy poszczególnymi programami czy aplikacjami jak Viber, Facebook Messenger, Skype czy WhatsApp nie są do końca zrozumiałe. Dużą zaletą jest natomiast możliwość bezpłatnego i elastycznego z nich korzystania.

3. „Jestem na czasie!”

Wzrost poczucia własnej skuteczności, satysfakcji z życia, umiejętność nawiązywania kontaktów, zmniejszenie poczucia osamotnienia to tylko kilka zachowań i postaw, które według naukowców, przejawiają seniorzy-użytkownicy Internetu i mediów społecznościowych. ^[7] Przezwyciężenie barier związanych z obsługą nowych technologii ma wpływ na jakość ich życia, w tym na zwiększenie pewności siebie – szczególnie wtedy, gdy mogą aktywnie i samodzielnie uczestniczyć w życiu społecznym, które rozgrywa się także w wirtualnym świecie.

4. „Oszuści są wszędzie”

Seniorzy odczuwają strach nie tylko przed wykluczeniem społecznym związanym z nieumiejętnością obsługi czy nieobecnością w sieci, boją się także zagrożeń związanych z jego używaniem. Osoby po 65 roku życia są najmniej ufną grupą wiekową wobec treści znalezionych w sieci. [8.] Nie powinny nas zatem dziwić ich obawy związane z wyłudzaniem danych osobowych czy pieniędzy. Seniorzy często obawiają się także wirusa, który trudny do zdefiniowania i wykrycia – czaić się może na każdym kroku (w spamie, SMS-ach czy po otwarciu maila lub linku przesłanego z fałszywego konta). Początkujący użytkownicy srebrnego pokolenia mają trudność w realnej ocenie zagrożeń, czego efektem jest rezygnacja z korzystania z mediów społecznościowych i Internetu. ^[9]

5. „Gdzie są te lajki? Co to jest ta wtyczka? Czym się różni login od hasła?”

Media donoszą, że ukazał się raport o przystępności języka tekstów urzędowych w Internecie. Jego wyniki wskazują, że język ten w dużej mierze jest niezrozumiały i trudny do przyswojenia przez internautów. Jak zauważył autor badań dr T. Piekot - na przystępność tekstu ma wpływ stosowane w nim także słownictwo specjalistyczne. ^[10] Tego w Internecie i mediach społecznościowych nie brakuje. Nowe technologie przepełnione są anglicyzmami - począwszy od napisów na klawiaturze, po „lajki” i „selfie”, które pojawiają się także w telewizyjnych reklamach i rozmowach. Nie brak w nich także neologizmów, a także symboli, które zostaną właściwie odczytane jedynie przez tych, którzy wiedzą, że należy przechylić głowę o 90 stopni, by je zrozumieć. Dla części seniorów język ten stanowi blokadę i barierę w korzystaniu z mediów społecznościowych.

6. „To nie dla mnie”

Niedostosowanie kontrastu, za małe litery, za szybko zmieniające się treści czy brak zrozumienia zasad działania poszczególnych portali i komunikatorów to tylko kilka przyczyn niechęci korzystania z Internetu i mediów społecznościowych przez seniorów ^[11]. Kolejnym powodem, do którego nie zawsze i nie od razu się przyznają, to brak osoby z najbliższej rodziny czy otoczenia, która znalazłaby czas i cierpliwość na wprowadzenie seniora w skomplikowany z początku wirtualny świat. Brak możliwości ćwiczeń i prób przy czyimś wsparciu powoduje, że senior zapomina często złożonych procedur np. odnalezienia i zalogowania się na skrzynkę pocztową/profil. Bojąc się przyznać do trudności z przypomnieniem sobie odpowiednich kroków, rezygnuje z korzystania z Internetu i mediów społecznościowych.

Podsumowując – świat mediów społecznościowych i Internetu jest dla seniorów źródłem wielu satysfakcji, ale także i obaw. Seniorzy zdają sobie sprawę z tego, że świat i społeczeństwo wraz z chwilą pojawienia się Internetu zmieniły się diametralnie i by móc za nimi nadążyć trzeba poznać i nauczyć się nowych - wirtualnych zasad. Do poznania tego świata potrzebują jednak wsparcia ze strony osób, dla których nie jest on tajemnicą.

dr Nina Woderska – z wykształcenia pedagog, wykładowca w Wyższej Szkole Nauk o Zdrowiu i Studium Kształcenia Kadr, pracownik Centrum Inicjatyw Senioralnych w Poznaniu oraz trener w Stowarzyszeniu Centrum Rozwoju Edukacji Obywatelskiej CREO. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także:

Jak wykorzystywać MEDIA SPOŁECZNOŚCIOWE W EDUKACJI JĘZYKOWEJ DOROSŁYCH. Motywacja, komunikacja, inspiracja i praktyka

Zoom na innowacje społeczne w Domach pomocy społecznej

Potencjał i wyzwania klubów seniora jako miejsc aktywizacji osób starszych

Miasto przyjazne starzeniu, czyli jakie?

Być czy nie być … wolontariuszem na starość? Oto jest pytanie. O znaczeniu wolontariatu w życiu seniorów

#Zdrowie – kampanie prozdrowotne w edukacji pozaformalnej dorosłych

Edukacja (d)o starości. Dlaczego i dla kogo nawiązywanie relacji międzypokoleniowych jest ważne

Źródła:

^{[1], [5]} Dane pochodzą z raportu „Digital in 2017 Global Overview” przygotowanego przez We Are Social i Hootsuite, www.wearesocial.com (dostęp: 25.02.2018).

^{[2], [3],[6], [7], [8], [11]} B. Szmigielska, A. Bąk, M. Hołda, Seniorzy jako użytkownicy Internetu, Nauka, 2012 nr 2, s. 141-155.

^[4] P. Maczuga, 3 zmiany technologiczne w edukacji on-line dorosłych, których wciąż nie doceniamy, www.ec.europa.eu/pl/blog (dostęp: 26.02.2018).

^[9] D. Wieprzkowicz, Komputer i Internet dla seniorów, Edgard, Warszawa, 2011.

^[10] P. Doczekalski, Ukazał się raport o przystępności języka tekstów urzędowych w internecie, http://naukawpolsce.pap.pl (dostęp: 25.02.2018).