Potencjał i wyzwania klubów seniora jako miejsc aktywizacji osób starszych
ok. 5 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!
Kluby seniora
Kluby Seniora, ogólnie ujmując, to miejsca spotkań osób starszych. Jest to związek zrzeszający osoby starszej generacji, który działa niezależnie i samodzielnie i jest prowadzony przez samych seniorów. Kluby Seniora nie posiadają osobowości prawnej. Z tego i innych względów często funkcjonują przy takich jednostkach jak organizacje pozarządowe, ośrodki/domy kultury, spółdzielnie mieszkaniowe lub Rady Osiedli czy parafie. [3] Przy trudnościach lokalowych – to kawiarnie czy prywatne mieszkania stają się miejscami takich spotkań.
Kluby seniora stanowią najbardziej rozpowszechnioną formę aktywizacji seniorów. [1,2] Do ich głównych zadań należy integracja i aktywizacja seniorów, tworzenie nowych więzi społecznych (często lokalnych) czy poprawienie kondycji psychofizycznej za sprawą oferowanych zajęć. [1,3]
Ze względu na pełnioną funkcję oraz ich różnorodność warto bliżej przyjrzeć się działalności tych miejsc. Znalezienia odpowiedzi na pytania, z jakimi wyzwaniami muszą radzić sobie kluby na co dzień oraz jakie dobre praktyki warto rozpowszechniać na szerszą skalę, podjęło się w 2017 Miasto Przyjazne Starzeniu – Poznań. Na podstawie przeprowadzonych badań w ramach projektu „Animator senioralny” stworzono diagnozę oraz raport, którego elementy zostaną przytoczone w poniższym artykule.
Badanie potrzeb klubów i ich uczestników
Zebranie informacji na temat potrzeb i oczekiwań klubów seniora i ich członków zrealizowano za pomocą badań sondażowych, które przeprowadzono dwuetapowo.
Pierwszy etap został zrealizowany podczas umówionych spotkań w tych klubach seniora, które wyraziły chęć udziału. Podczas spotkania przeprowadzone zostały indywidualne badania ankietowe (anonimowe) oraz wywiad grupowy. Do tej części badań przystąpiło 25 klubów seniora z Poznania oraz 240 ich członków. Szacuje się, że klubów seniora w Poznaniu jest około 50.
Aby pogłębić interpretacje uzyskanych wyników z badań ilościowych i wywiadów grupowych, zrealizowany został wywiad fokusowy z przedstawicielami klubów seniora. Badanie to miało miejsce podczas Poznańskiego Forum Liderów Klubów Seniora 6 września 2017 roku. W tej części badań uczestniczyło 39 seniorów z 19 klubów seniora w Poznaniu.
Zebrane dane z każdej części badań umożliwiły wskazanie z jednej strony na słabe strony działalności klubów seniora, z drugiej natomiast na dobre praktyki i konkretne działania, dzięki którym kluby są w stanie poradzić sobie z przeciwnościami. [4]
Wyzwania klubów seniora
Mimo chęci i potrzeby uczestnictwa w tego typu zrzeszeniach, seniorzy są świadomi problemów i wyzwań, przed którymi stoją ich kluby. W raporcie wyróżniono pięć najważniejszych wyzwań, z którymi borykają się Kluby. Należą do nich:
1. Wyzwania lokalowe
„Małe pomieszczenie”, „za małe lokum”, „brak własnej siedziby”, „po pierwsze lokal, bo bez lokalu nie można nic zrobić” - takie wypowiedzi pojawiały się wśród seniorów-klubowiczów, przed którymi stało problemy związane z lokalem (a właściwie jego brakiem).
2. Wyzwania finansowe
Dla zdecydowanej większości seniorów biorących udział w badaniu wyzwanie związane z finansami było stawiane na pierwszej, najważniejszej pozycji. „Brak środków finansowych”, „brak dotacji”, „brak środków na działania”, „kasa!!” – to kilka cytatów, które zawarte zostały w raporcie.
Część klubów w Poznaniu jest dofinansowana ze spółdzielni, dotowana z grantów (m.in. miejskich), dzięki czemu uczestnicy są częściowo lub całkowicie zwolnieni z opłat za uczestnictwo w wydarzeniach klubu i bogatej oferty (wycieczki, materiały na zajęcia, i inne.); w opozycji są kluby, które nie posiadają żadnego finansowania ani dotacji (nie potrafią lub nie chcą jej pozyskać).
3. Wyzwania związane z ofertą
Wachlarz ofert, z których klubowicze mogą korzystać jest różny w każdym klubie. Seniorzy często deklarowali, że brakuje im zajęć i możliwości skorzystania z różnych form aktywności. W ankietach pojawiały się takie wypowiedzi, jak: „w klubie brakuje spotkań z ciekawymi ludźmi – podróżnikami”, „więcej wieczorków tanecznych”, „brakuje kursów komputerowych”, „brak skutecznej informacji”.
4. Wyzwanie związane z liderowaniem i zarządzaniem klubem
„Czasami czuje się zmęczona i przydałaby mi się pomoc”, „Ja jestem liderem, więc robię wszystko to, co jest potrzebne, żeby klub działał jak najlepiej”. Te anonimowe wypowiedzi uwidaczniają kolejny problem i wyzwanie, przed którymi stoją niektóre kluby - problem związany z zarządzaniem klubem często tylko przez jedną osobę (nadmiernie obciążoną obowiązkami).
5. Wyzwanie związane z aktywnością klubowiczów i atmosferą w klubie
„W klubie panuje postawa konsumpcji, brak zaangażowania i uczestnictwa po chwilowej euforii”, „więcej zaangażowania klubowiczów”, „ludzie się zmieniają, jest coraz więcej wykształconych, co zadzierają głowę, przez to atmosfera nie zawsze jest przyjemna”. [4]
Dobre praktyki zaobserwowane w wybranych klubach seniora
Raport opisuje także dobre praktyki - konkretne działania, które zaobserwowano w poszczególnych klubach, dzięki czemu jego uczestnicy są w stanie w pewnym stopniu poradzić sobie z przeciwnościami. Zgodnie z wcześniejszym rozróżnieniem zostały one podzielone na pięć obszarów. Warto, moim zdaniem, przedstawić kilka z nich.
1. Wyzwanie lokalowe
„Pomimo niewielkiego lokalu klub seniora przyjmuje więcej klubowiczów na zajęcia, niż może pomieścić sala. Dokonuje tego przez powtarzanie zajęć w różnych godzinach i dniach dla różnych grup”.[4]
2. Wyzwanie finansowe
„Lider jednego z poznańskich klubów seniora pomimo braków środków finansowych na tworzenie oferty, co tydzień proponuje klubowiczom tematyczne spotkania. Zajęcia odbywają się na zasadzie wolontariatu. Lider zaprasza ciekawe osoby, które dzielą się swoją wiedzą i czasem”.[4]
3. Wyzwanie związane z ofertą
„Jeden z klubów seniora aktywizuje seniorów, wykorzystując nowoczesne technologie, jak konsole do gier ruchowych; inny wprowadził zajęcia jogi czy wspólnego chodzenia "na kijki". Wielu członków klubu angażuje się w nowe pomysły i zajęcia”.[4]
4. Wyzwanie związane z liderowaniem i zarządzaniem klubem
„Klub seniora informuje swoich członków (i potencjalnie nowych członków) o wydarzeniach za pomocą strony internetowej i profilu na Facebooku. Prowadzenie strony i profilu zostało przekazane w ręce klubowiczów”.[4]
5. Wyzwanie związane z aktywnością klubowiczów i atmosferą w klubie
„W jednym z klubów seniora przyjęto zasadę, że gdy dołącza nowa osoba do klubu, otrzymuje swojego ,przewodnika’, który wprowadza go w tajniki działania klubu. Nowa osoba czuje się zaopiekowana i chętniej zostaje w klubie”. [4]
Zakończenie
Badania miały na celu zdobycie informacji o tym, co wiedzą i myślą reprezentanci (liderzy) i uczestnicy poznańskich klubów seniora na temat działalności własnego klubu (jego oferty, potrzeb i możliwości), jak i klubów seniora na poziomie ogólnym. Uważam, że rezultaty przeprowadzonych badań są pomocne nie tylko samym badanym, lecz mogą posłużyć także i społeczności lokalnej działającej na rzecz aktywizacji seniorów. Wsparcie kierowane w stronę klubów może być bardziej dopasowane i będzie zaspakajać realne potrzeby ich członków.
dr Nina Woderska – z wykształcenia pedagog, wykładowca w Wyższej Szkole Nauk o Zdrowiu i Studium Kształcenia Kadr, pracownik Centrum Inicjatyw Senioralnych w Poznaniu oraz trener w Stowarzyszeniu Centrum Rozwoju Edukacji Obywatelskiej CREO. Ambasadorka EPALE.
|
Jesteś zainteresowany edukacją seniorów? Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod prowadzenia szkoleń i niestandardowych form aktywizacji seniorów? Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE! |
|---|
Zobacz także:
Zoom na innowacje społeczne w Domach pomocy społecznej
Potencjał i wyzwania klubów seniora jako miejsc aktywizacji osób starszych
Miasto przyjazne starzeniu, czyli jakie?
6 powodów, dla których seniorzy (nie) korzystają z mediów społecznościowych
#Zdrowie – kampanie prozdrowotne w edukacji pozaformalnej dorosłych
Edukacja (d)o starości. Dlaczego i dla kogo nawiązywanie relacji międzypokoleniowych jest ważne
Źródła:
[1] Posłuszna M., Aktywność rodzinna i społeczna osób starszych, Nowiny Lekarskie 2012, 81, 1, 75–79 , http://www.jms.ump.edu.pl/uploads/2012/1/75_1_81_2012.pdf (28.04.2018)
[2] Pędziwiatr K., 2015, Aktywizacja społeczna osób starszych w Polsce, [w:] Janiszewska A. (red.), Jakość życia ludzi starych – wybrane problemy, „Space – Society – Economy”, 14, Department of Population and Services Studies, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 123–136.
[3] Strona internetowa Centrum Inicjatyw Senioralnych w Poznaniu, www.centrumis.pl (28.04.2018)
[4] Animator senioralny. Raport z badań opinii seniorów dotyczących działalności i funkcjonowania poznańskich klubów seniora oraz możliwości ich wsparcia, Centrum Inicjatyw Senioralnych, Poznań 2017.
Diagnoza