Project

Het project "Cultuur op Recept" is een Europees Erasmus+ gefinancierd project dat in januari 2022 van start ging en tot april 2024 loopt.

In het Verenigd Koninkrijk en Ierland blijkt dat het 'op recept’ voorschrijven van sociale en culturele activiteiten werkt bij het verminderen van eenzaamheid. Het Erasmus+ project 'Cultuur op Recept' (januari 2022-april 2024) is van plan een training te ontwikkelen om problemen van eenzaamheid bij volwassenen aan te pakken. Wat te doen en hoe 'cultuur op recept' toe te passen zal verder worden uitgezocht en beschreven.

Context

Door de vergrijzing van de bevolking en de individualisering van de samenleving neemt het aantal alleenwonende volwassenen toe. Ook het verlies van familie-, groeps- en werkrelaties versterkt gevoelens van eenzaamheid. Op basis van gegevens van de Europese Sociale Enquête (ESS) verklaarde het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek van de Europese Commissie in 2019 dat meer dan 75 miljoen Europese volwassenen ten hoogste één keer per maand met familie of vrienden samenkomen, en dat ongeveer 30 miljoen Europese volwassenen zich regelmatig eenzaam voelen. De afgelopen twee jaar werden deze gevoelens van eenzaamheid nog versterkt door de Covid-19 pandemie, waardoor vooral ouderen maandenlang geen contact meer konden hebben met vrienden of familieleden. Een slechte gezondheid, ongunstige economische omstandigheden en alleen wonen worden allemaal in verband gebracht met hogere percentages eenzaamheid. 

Eenzaamheid treft alle leeftijdsgroepen. De invloed van eenzaamheid op het individuele welzijn en de sociale samenhang mag niet onderschat worden. Het sterfterisico van eenzaamheid is vergelijkbaar met dat van zwaarlijvigheid en roken. Aanhoudende eenzaamheid wordt verder in verband gebracht met ongezond gedrag, psychische problemen en slechtere cognitieve prestaties. Eenzame mensen oordelen ook pessimistischer en voelen zich meer bedreigd door levenssituaties dan mensen die niet eenzaam zijn.

Bovendien worden eenzame en sociaal geïsoleerde mensen in een steeds meer verbonden wereld vaak dubbel gestraft: ze lijden aan een slechtere gezond en kunnen gestigmatiseerd worden als sociaal onbekwaam.

Het cultuur op Recept project

Het project 'Cultuur op Recept' wil culturele activiteiten invoeren die worden gefaciliteerd door een informeel leer- en vormingsaanbod voor volwassenen. Het zal geen recept voor traditionele geneesmiddelen zijn, maar een 'recept' dat mensen toegang geeft tot een gratis educatief aanbod dat voortbouwt op en de nadruk legt op hun talenten, interesses en sterke punten. Dit zal ook het gevoel van saamhorigheid en verbondenheid met de andere deelnemers vergroten.

Op die manier zal het project Cultuur op Recept bijdragen tot een betere gezondheid en meer welzijn voor deze mensen. De nadruk ligt op bevordering van de gezondheid in plaats van op ziekte.

Het project Cultuur op recept bevordert gezamenlijk leren. Een goede gezondheid wordt ook bepaald door de plaats waar men woont, de omgeving, het werk en de mogelijkheden om met de gemeenschap in contact te komen. Voor deze groep is het van cruciaal belang om in contact te komen met andere volwassenen in hun buurt of woonplaats. Door gezamenlijk leren en door het ontwikkelen van sociale contacten zou hun lichamelijke en geestelijke gezondheid moeten verbeteren, zodat ze veerkrachtiger zullen worden bij het aangaan van dagelijkse uitdagingen.

Hoofddoel van het project

Vermindering van sociale uitsluiting en eenzaamheid, vooral bij mensen die in een meer kwetsbare situatie verkeren (dat kunnen ouderen zijn, alleenstaanden, mensen met psychische problemen). We willen dit bereiken door deze mensen te interesseren voor allerlei culturele activiteiten. De nadruk ligt op wat mensen kunnen in plaats van wat ze niet (meer) kunnen. We bouwen voort op de talenten, interesses en sterke punten van de deelnemers. We streven naar een combinatie van culturele activiteiten en gezondheid bevorderend  aanbod op het gebied van volwasseneneducatie.

In het kort werken we aan de volgende doelen:

• Verspreid kennis over veelbelovende projecten.
• Geef praktische steun aan maatschappelijk werkers en verzorgers om gemakkelijk toegankelijk leeraanbod aan te bieden.
• Versterk de sociale interactie van de deelnemers door contacten te leggen met de plaatselijke gemeenschap om een netwerkbenadering op te bouwen.
• Leer de deelnemers om veerkrachtiger te zijn bij alledaagse uitdagingen.

Doelgroepen

Doelgroepen van Cultuur op Recept zijn volwassenen die zich eenzaam voelen, volwassenen die het risico lopen op sociale uitsluiting, volwassenen met geestelijke gezondheidsproblemen en ouderen die geïnteresseerd zijn in samen leren en/of deelnemen aan culturele activiteiten om hun situatie te helpen veranderen/verbeteren. We zullen ook begeleiders ondersteunen die informele leerervaringen van Cultuur op Recept aanbieden of bereid zijn dat te doen.

Bovendien zullen we:

• Leg contacten met personeel in de gezondheidszorg en de sociale zorg. Creëer een vlotte uitwisseling tussen organisaties, die met de doelgroep vertrouwd zijn.
• Contact onderhouden met beleidsmakers
• Contact onderhouden met de plaatselijke gemeenschap

Resultaten

Om uitwisseling en steun te bevorderen zullen we verschillende concrete resultaten ontwikkelen, testen en evalueren. Deze zullen worden verzameld in een toolkit en gepubliceerd op een interactief leerplatform voor facilitators en vrijwilligers.

• We bieden 'Cultuur op Maat' aan. Dit is een voucher voor een gratis educatief aanbod, gericht op de ontwikkeling van de culturele sterke kanten en talenten van de deelnemers.
• We bieden opleidingen aan die vijf tot zes maanden duren.
• Methoden en instrumenten worden ontwikkeld, getest en geëvalueerd door facilitators en deelnemers.
• Deze zullen worden verzameld in een 'toolkit' en gepubliceerd op een interactief leerplatform, dat ook bedoeld is voor uitwisseling en ondersteuning.
• We zullen het compendium "Gezondheidsbevordering door culturele leerervaringen - Feiten, cijfers en goede praktijken" uitwerken, evenals aanbevelingen voor beleidsmakers in gemeenten en verenigingen.

Partners

Europese coördinatie

• ISIS Institut für Soziale Infrastruktur gGmbH (Duitsland)

Bij het project zijn zes partnerorganisaties in zes andere Europese landen betrokken:

• Gesundheitsamt Frankfurt am Main (Duitsland)
• Universiteit van Dublin (Ierland)
• EAEA, Europese Vereniging voor Volwassenenonderwijs (België)
• SHINE2Europe, LDA (Portugal)
• Asociatia Grupul de Educatie si Actiune pentru Cetatenie (Roemenië)
• AFEdemy, Academie voor leeftijdsvriendelijke omgevingen in Europa BV (Nederland)