Job shadowing oftewel on-the-job learning is een effectief instrument voor loopbaanontwikkeling: het opdoen van kennis en ervaringen om te leren. Job shadowing is een van de mogelijke activiteiten binnen het Europese subsidieprogramma Erasmus+. 

 

Miryam de Hoo en Riet Thijssen, beiden consultants van het Nationaal Agentschap Erasmus+ in Nederland hebben in juni 2019 een bezoek gebracht aan Estland in het kader van job shadowing. De verworven inzichten werden bevestigd en/of genuanceerd tijdens de aansluitende EBSN-conferentie (https://basicskills.eu/ebsn-general-assembly-and-annual-conference-2019/). Met de opgedane ervaringen hopen zij projectaanvragers beter te kunnen ondersteunen. De vraag die tijdens de job shadowing centraal stond was: ‘Hoe is de volwasseneneducatie in Estland georganiseerd en wat kunnen wij als consultants voor de volwasseneneducatie in Nederland leren van Estland?’ 

Lees ook de verslagen op EPALE:

• Verslag jaarlijkse conferentie basic skills network
• Blog Practice what you preach 

Na terugkomst van de job shadowing bleek het niet eenvoudig om de ervaringen op een constructieve manier te delen met anderen. Miryam en Riet: “We realiseerden ons dat het van cruciaal belang is om disseminatie (delen van ervaringen met anderen) voorafgaand aan het bezoek concreet in te plannen. Iedereen had het druk en het alledaagse werk dat tijdens onze reis was blijven liggen, vroeg al snel onze aandacht..... We hebben uiteindelijk een uitgebreid verslag geschreven en deze themapagina verzorgd als eerste stap. We willen onze ideeën delen met jullie en we hopen dat we daar op termijn daadwerkelijk iets van kunnen realiseren. Want hoewel de volwasseneducatie in Estland een andere achtergrond heeft als de onze, denken we toch dat de Estse aanpak een inspiratie kan zijn voor ons.”

 

Literacy versus literatuur 

Om een idee te krijgen van de Estse benadering geven we hier een korte samenvatting van de openingsspeech die dr. Maarja Vaino van het Tallin Literature Centre hield op de EBSN-confer

entie in Tallinn. Een spreker van een literature centre op een conferentie over basisvaardigheden? Het verschil tussen literacy en literature is een paar letters, maar het zegt veel over de interpretatie van basisvaardigheden in Estland. 

 

Verschraling van cultuur 

Maarja Vaino houdt een pleidooi voor de herwaardering van sprookjes. Met sprookjes wil zij de Estse cultuur verrijken. In sprookjes komen alle aspecten van het leven voorbij in een esthetische en morele context: goed en kwaad zijn helder onderscheiden.
Ze stelt dat, door de snelle verstedelijking in Estland (30% van de bevolking woont in Tallinn), veel waarden van het platteland verloren zijn gegaan. 

 

De verbinding met een grote familie waar je op terug kunt vallen, de sociale verbanden waardoor de waarden en normen voor iedereen helder zijn, de spirituele verdieping die de natuur biedt, zijn in de stad niet te vinden. Daar wonen de mensen met hun kleine familie in een krappe flat. Ze moeten het alleen zien te rooien en ze zijn het gevoel van moraliteit kwijt: het is ieder voor zich en men spreekt elkaar niet aan op verkeerd gedrag.
Ze gaat verder in op het belang van taal voor zowel kinderen als volwassenen: taal stimuleert creativiteit en abstractievermogen en dat is wat ons onderscheidt van dieren. Taal is voor Vaino vooral fictie: over de technische aspecten van taal heeft ze het niet.

 

De Estse ziel

Vaino houdt een pleidooi voor het behouden en soms terugwinnen van de Estse ziel. Tenslotte is het verschil tussen stad en platteland in de Baltische staten groter dan in andere landen, omdat de verstedelijking de oriëntatie op de Europese cultuur impliceert. 

 

 

Russisch bewind

Estland is pas vanaf 1918 een zelfstandige staat. Het onafhankelijke Estland werd in 1940 door Sovjettroepen en daarna in 1941 door Duitse troepen bezet. Na verdrijving van de Duitse troepen werd Estland eind 1944 opnieuw door de Sovjet-Unie ingelijfd. De Sovjetrepubliek Estland herkreeg in 1991 zijn onafhankelijkheid als soevereine democratische republiek. Hoewel de Estse taal bleef bestaan, werd op scholen veel meer aandacht geschonken aan het Russisch. De volwassenen maken nu een inhaalslag met taal- en rekenonderwijs.

 

Historie bepalend voor hedendaagse volwasseneneducatie

Focus in Estland
Door de onafhankelijkheid in 1991 ligt de nadruk van Estse volwasseneneducatie grotendeels op vorming. Dit in tegenstelling tot Nederland waar de focus ligt op taal en rekenen. Het werken aan zelfvertrouwen en de eigen identiteit komen op de eerste plaats. Het gaat hierbij deels om de aanpak van problemen²  en het ontwikkelen van een sterkere persoonlijkheid door kunstzinnige vorming.

De focus in Nederland

In Nederland is de exclusieve aandacht voor vormende vaardigheden bijna geheel verdwenen uit de volwasseneneducatie. Met de economische groei sinds de jaren ’80 en de toename van technische ontwikkelingen, automatisering en digitalisering ligt de focus op cognitieve basisvaardigheden. Iedereen moet taal, rekenen en digitale vaardigheden beheersen om mee te kunnen doen in onze maatschappij. 

 

Estland versus Nederland

Werving is in Nederland een actueel thema. Mede gezien het feit dat Nederland enige druk legt op mensen voor het volgen van scholing. In Estland is dit geen issue. Er zijn wel campagnes maar een probleem is werving zeker niet. De cursussen zitten nagenoeg altijd vol.
In Nederland constateren wij nu ook dat het succes van KLASSE! gelegen is in de ingang naar een cursus die aansluit bij wat mensen leuk vinden: fotograferen, dansen, schilderen…

 

Context volwasseneneducatie

Als we kijken naar de volwasseneneducatie in beide landen, dan kunnen we stellen dat een oordeel over de verschillende aanpakken niet op zijn plaats is. Het zijn twee totaal verschillende contexten waarbinnen de stelsels voor de volwasseneducatie naar behoefte ontwikkeld zijn. Toch vragen we ons een aantal dingen af:

• Moet de focus zo sterk op taal en rekenen blijven liggen? 
  In onze maatschappij zijn er toch ook slachtoffers van huiselijk geweld, demente bejaarden en risicojongeren.
• Waarom richten we ons niet meer op een aanpak van deze problematieken? 
  
  
  Een aanpak die niet alleen is gericht op het verbeteren van cognitieve vaardigheden. In Estland worden deze doelgroepen naar de musea gehaald. 
• Waarom richten wij ons niet meer op de ontwikkeling van creatieve en spirituele aspecten?
  In Nederland is er ook sprake van problemen met moraliteit, normen en waarden. 

 

 

Oproep voor vormende en/of creatieve cursussen voor volwassenen

We zijn op zoek naar organisaties die vormende en/of creatieve cursussen verzorgen voor volwassenen. Wie voelt zich geïnspireerd om dit aspect meer te betrekken bij de volwasseneneducatie? 

EPALE
Verzorg je vormende en/of creatieve cursussen voor volwassenen. Deel je activiteiten aan een breed publiek op EPALE. Maak hiervoor eerst een profiel aan. We doen een oproep aan iedereen die de vormende dimensie in zijn/haar aanpak heeft verwerkt of wil verwerken, dit hier met elkaar te delen.

Subsidieaanvraag Erasmus+
Ga op EPALE op zoek naar Europese samenwerkingspartners. Ook andere landen dan Estland rekenen creatieve en vormende activiteiten tot de volwasseneneducatie. Vraag een project aan bij Erasmus+! 

 

1 Michaël Zeeman Klaar voor Europa De Volkskrant, 2003

2 “Hoe kunnen mensen leren als ze met huiselijk geweld te maken hebben?” Mai Timmi, Afdeling Volwasseneneducatie van het ministerie van Educatie.

 

Dit blog hoort bij het Dossier Basisvaardig in de breedte