ok. 4 minuty czytania - polub, linkuj, komentuj!

Pamiętam czasy, gdy przy rekrutacji od dwudziestokilkuletnich absolwentów szkół wymagano bogatego doświadczenia zawodowego, uregulowanego stosunku do służby wojskowej i odchowanych dzieci. Szczęśliwie te czasy już minęły, chociaż mam wrażenie, że nadal doświadczeniu nadaje się niezwykłą moc i przecenia się jego znaczenie w profilu zawodowym kandydatów do pracy. Doświadczenie rozumiane jako zbiór wiedzy, umiejętności, przeżyć uzyskanych z przeszłych działań ma wartość neutralną. Znaczenie ma to, co z nim się zrobi. Konieczna jest tu refleksja i zdolność do uczenia się nie tylko na własnych błędach, ale także wyciąganie wniosków z własnych sukcesów. Sam zbiór doświadczeń nie wystarczy. Myślę, że wszyscy możemy podać przykłady osób, które ciągle popełniają te same błędy, dokonują nietrafionych wyborów lub oporują, gdy ktoś proponuje im zmianę lub nawet lekką korektę stylu realizowana zadań zawodowych.

^{Photo by Markus Winkler on Unsplash}

W pracy doradczej najczęściej spotykam dwie skrajne postawy wobec tematu doświadczenia zawodowego. Niektórzy twierdzą, że mają go za mało, inni natomiast, że za dużo. Obie sytuacje wymagają namysłu i uważniejszego przeanalizowania zasobów karierowych. Oceniając doświadczenie warto zwrócić uwagę na dwie sprawy – jego ilość, a także (a może przede wszystkim) jakość. Nie zawsze więcej oznacza lepiej. Warto tu, chociaż, odwołać się do zjawiska job hoppingu, o którym już kiedyś pisałam na blogu. Opisując doświadczenie zawodowe uwzględnia się nie tylko okresy i miejsca zatrudnienia na umowę o pracę, ale także staże, praktyki, działania podejmowane w ramach umów cywilno-prawnych, a także wolontariat. O ile praktyki, staże i wolontariaty mogą być krótkie i różnorodne, to zbyt częste zmiany pracy i krótkie okresy zatrudnienia mogą prowokować dodatkowe pytania, a nawet wątpliwości. Łatwiej jest uzasadnić doświadczenie ubogie. Jeśli jest spójne i okres zatrudnienia u jednego pracodawcy jest długi, można to wytłumaczyć lojalnością, zaangażowaniem, rozwijaniem kompetencji w jednej branży i w jednym kierunku. Dla osób z bardzo rozbudowanym doświadczeniem, korzystnym rozwiązaniem jest opracowanie CV funkcjonalnego, które ukazuje tylko te doświadczenia, które mają związek ze stanowiskiem, na które aplikujemy. Zwykłe, chronologiczne CV może rozproszyć te informacje, które w danej rekrutacji mają rzeczywiste znaczenie.

Oceniając jakość doświadczenia analizuje się jego spójność, zakres, ale też miejsca, w których świadczona była praca lub realizowane praktyki i staże. Ma znaczenie, od kogo i gdzie się uczymy. Lepiej w CV mieć takie sytuacje i adresy, które świadczą, że raczej nabywaliśmy dobrych nawyków i uczyliśmy się od najlepszych. Warto także pomyśleć, czy nasze doświadczenie ma „główny wątek”, charakterystyczny rys, coś, co je wyróżnia. Koniecznie trzeba też zadbać, o dowody potwierdzające doświadczenie. Mogą to być na przykład referencje lub różnego rodzaju dokumenty gromadzone w zawodowym portfolio.

Dokonując refleksji na temat własnego doświadczenia zawodowego można wykorzystać pewne strategie analizy.  Może to być prosta analiza SWOT, która nie tylko umożliwia ocenę mocnych i słabych stron, ale także stwarza warunki do uchwycenia szans i zagrożeń tkwiących w kontekście, w którym nasze cele i aspiracje zawodowe mają się urzeczywistniać. Pomocna może być dobrze znana trenerom i edukatorom logika cyklu Kolba. Refleksja nad doświadczeniem może prowadzić do propozycji zmian ukierunkowanych na optymalizację działań. Takie zastosowanie cyklu Kolba dobrze wpisuje się w logikę stałego ewaluowania własnych doświadczeń zawodowych. I nie chodzi tu tylko o ewaluację końcową, podsumowującą, ale także tę początkową (kiedy mierzymy siły na zamiary) i formatywną, która pozwala nam się na chwilę zatrzymać, zastanowić i zdecydować, w jakim kierunku i gdzie chcemy się rozwijać, oraz w jakie zasoby zainwestować, aby nasze zawodowe doświadczenia się nie tylko kumulowały, ale także wyzwalały efekt synergii.

W podejmowaniu refleksji nad doświadczeniem zawodowym pomocna może być także koncepcja refleksyjnego praktyka zaproponowana przez Donalda Schöna. Autor zaproponował dwie perspektywy refleksji. Pierwszą jest refleksja w działaniu. Druga to refleksja nad działaniem, która umożliwia dokonanie analiz, przemyśleń, ale także rekonstrukcji uprzednich doświadczeń w kontekście przyjętych kryteriów tej analizy. Ta analiza dokonywana jest z perspektywy czasu, umożliwia poprzyglądanie się z dystansu dokonaniom, wyborom, sukcesom i porażkom, decyzjom, schematom działania. Ten rodzaj refleksji daje szanse na pogłębione wnioski i opracowane na ich podstawie korekty ścieżki zawodowej lub plany dalszego rozwoju.

Na doświadczenie zawodowe można patrzeć w kategoriach przebytej drogi i punktów, które można wpisać do CV. Można na nie także spojrzeć jako na własny zasób karierowy. Ważne jest, aby je uczciwie i rzetelnie ocenić, a następnie poddać analizie i refleksji. Nie jest ważne, czy mamy go dużo czy mało.

Zdecydowanie bardziej istotne jest pytanie, czego nas ono nauczyło i jak chcemy je wykorzystać. To my nadajemy wartość doświadczeniu, a nie ono nam.

dr hab. Małgorzata Rosalska – pedagog, doradca zawodowy, adiunkt w Zakładzie Kształcenia Ustawicznego i Doradztwa Zawodowego na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Specjalizuje się w problematyce z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego, polityki rynku pracy, edukacji dorosłych i polityki oświatowej. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także:

Przewietrz swoje cele!

Planowanie to nie wszystko. Karierą można też zarządzać

Ghosting na rynku pracy

Praca po znajomości? Dlaczego nie?

Job hopping - jeszcze problem czy już norma rynku pracy?