Zadawanie pytań, googlowanie i promptowanie, czyli o kompetencjach i możliwościach edukacji ery AI
ok. 5 minut czytania – polub, linkuj, komentuj!
Zadawanie pytań
Czy skuteczne zadawanie pytań to umiejętność, której można się nauczyć i którą można udoskonalić? Jestem przekonana, że tak, w końcu „Kto pyta, nie błądzi”, a przysłowiowe „Koniec języka za przewodnika” daje często więcej informacji, niż znajdziemy w książkach i Internecie. Pytania uczą myśleć, rozwiązywać problemy, pozwalają na poszukiwania, dochodzenie do prawdy. Uczą, rozwijają, są kluczem do wiedzy, rozwoju i zaspakajania ciekawości.
Pytania poprawiają komunikację między ludźmi. Można doskonalić umiejętność aktywnego słuchania, parafrazowania, aby lepiej rozumieć innych i być rozumianym. W czasach rozwoju technologii nie pytamy tylko ludzi, wchodzimy również w interakcję z maszynami. Dlatego chcę się pochylić nad zadawaniem pytań technologii. Wykorzystywanie rozwiązań technologicznych, takich jak wyszukiwarka internetowa oraz ChatGPT, daje pole do rozwijania umiejętności w zakresie zadawania pytań. Trochę innych pytań niż te znane ze szkoleń o komunikacji interpersonalnej. Dla wielu edukatorów to nowe umiejętności, pytamy w końcu technologię, maszynę, musimy poznać jej specyfikę, zaznajomić się z jej zwyczajami, poznać, aby lepiej wykorzystać.
Googlowanie
Internet to nieograniczone pokłady informacji. Jak dotrzeć do tej właściwej, wiarygodnej, tej której szukamy?
Kiedyś szukaliśmy odpowiedzi w książkach, encyklopediach teraz wystarczy wpisać odpowiednie zapytanie w Google. Wiele razy zdarzyło mi się wyszukiwać prostą informację w sieci, np. ile kto ma lat, kiedy coś się zdarzyło, jak nazywał się ten aktor, czy w jakim filmie grał. Wpisywałam prostą frazę, a wynik wyskakiwał niemal natychmiast.
Proste informacje w sieci potrafi wyszukać niemal każdy z podstawową umiejętnością wykorzystywania technologii w życiu. Schody zaczynają się, kiedy szukamy mniej oczywistych rzeczy. Wyszukiwanie wiadomości w sieci, robienie tzw. reaserchu to stosunkowo nowa umiejętność, ponieważ to sztuka znaleźć przysłowiową igłę w stogu siana, gdzie igła to informacja, która nas interesuje, a siano to Internet. Znajdziemy wiele artykułów, które nauczą nas, jak szukać w Google. Dowiemy się z nich o wyszukiwaniu zaawansowanym, filtrach, komendach. Wystarczy wpisać „zawężanie wyników wyszukiwania w Google”. Zatem tę umiejętność można kształtować, doskonalić i wraz z postępem technologii dostosowywać do możliwości, które błyskawicznie się rozwijają.
Na stronie https://about.google/intl/ALL_pl/our-story/ przeczytamy: „Wytrwałe poszukiwanie lepszych odpowiedzi wciąż jest podstawą wszystkiego, co robimy”. Poszukują tych odpowiedzi od 1998 r. i mało kto pamięta, jak wyglądała edukacja przed erą Google'a.
Google zdecydowanie zrewolucjonizowało edukację dzięki możliwości wyszukiwania w przeglądarce. Dla edukacji oznacza to:
- błyskawiczny dostęp do wiedzy poprzez znajdowanie i weryfikowanie informacji,
- nieograniczone zasoby wiedzy zgromadzone w Internecie (artykuły naukowe, publikacje książki, materiały edukacyjne i wyniki badań,
- wsparcie w nauce i badaniach,
- personalizację nauki poprzez możliwość samodzielnego zdobywania wiedzy,
- samodzielne kształcenie,
- kształtowanie kompetencji cyfrowych,
- Dostępność i równość szans poprzez zmniejszenie bariery w dostępie do edukacji,
- tłumaczenie i multijęzyczność poprzez dostęp do materiałów w różnych językach.
Wpiszcie w wyszukiwarkę „Google in 1998”, a zobaczycie, jak wtedy wyglądała strona z wynikami wyszukiwania. Wtedy to była magia.
Promptowanie
Teraz ta magia ma nowego kolegę – ChatGPT. Czas pomiędzy kolejnymi rewolucjami w edukacji drastycznie się skraca. To również czas na nowe umiejętności w zakresie zadawania pytań. Pora nauczyć się promtowania, czyli zadawania pytań sztucznej inteligencji.
Jak edukator może wykorzystać umiejętność promtowania i dlaczego nie można ignorować rozwoju AI?
Biorąc pod uwagę zdolność ChatGPT do odpowiadania na pytania, szybko został on zidentyfikowany jako potencjalny wróg (a może jednak kolega?) wyszukiwarki Google. Na prostym przykładzie postaram się pokazać różnice między tymi rozwiązaniami.
Poprosiłam te dwa rozwiązania o odpowiedź na pytanie co to jest prompt? oraz podanie 20 synonimów słowa „prompt”.
ChatGPT zapytałam o to samo dwukrotnie, nadając inny kontekst. Co uzyskałam, zobaczcie poniżej:
W tych dwóch zapytaniach o synonimy okazało się, że tylko 6 z nich się zdublowało. Pisząc dwa różne prompty w podobnym temacie, uzyskałam 34 unikatowe odpowiedzi. Korzystając z wyszukiwarki, sama musiałabym z różnych źródeł zbierać odpowiedź na moje zapytanie.
Tak możesz również Ty pracować z ChatGPT. Sprawdzasz, które odpowiedzi są bliższe Twojej intencji, uczysz się konwersacji z maszyną. Czyż nie tak samo komunikujemy się z ludźmi? Wiemy czasem, o co kogoś nie pytać, kto nas nigdy nie rozumie. Docieramy się komunikacyjne, a prompty pomagają maszynom rozumieć nasze intencje.
ChatGPT ma dostęp do ogromnej ilości wiedzy, podobnie jak wyszukiwarka, ale może również zastosować tę wiedzę z niezwykłą zwinnością i odpowiadać wprost na zadane pytania. Tego typu modele językowe to sztuczne inteligentne systemy zaprojektowane do generowania odpowiedzi podobnych do ludzkich na dane wejściowe użytkownika. Tymi danymi użytkownika są właśnie prompty, nadany kontekst, ograniczenie, które ma zastosować model.
Porównanie
Poniżej znajdziesz porównanie tych rozwiązań w kontekście kilku aspektów:
Pojawienie się technologii, takich jak wyszukiwarki internetowe czy modele językowe stworzyło nowe możliwości zarówno dla edukatorów, jak i samych uczących się. Zostali oni wyposażeni w nowe sposoby wykonywania swoich zadań.
Pojawia się wiele pytań co do sposobów weryfikacji wiedzy. System oświaty czeka wielkie wyzwanie. To właśnie dlatego edukator nie może ignorować rozwoju AI. Może pokazywać, jak wykorzystywać te możliwości. Zanim je jednak wykorzysta, sam się musi nauczyć, w jaki sposób teraz jego polecenia mogą być wykonywane przy wsparciu technologii. To nie czas na oczekiwanie, że sztuczna inteligencja nie będzie wykorzystywana. To czas na naukę, jak połączyć siły, aby efekty były jeszcze lepsze.
Edukacja bez AI okazać się może rękodziełem artystycznym, z którego nieliczni będą w stanie się utrzymać. Może zatem warto poznać wroga i trzymać go blisko, może pomoże, coś ułatwi, zaszkodzić może ignorancja jego siły. Pamiętaj, że ten wróg czasem ma omamy i nie może być wyrocznią. Dalej kompetencją przyszłości jest krytyczne myślenie, również w kontekście wykorzystywania AI.
W używaniu tych rozwiązań kieruj się zasadą Stanisława Lema: „Nie ma dobrej odpowiedzi na źle postawione pytanie".
Potrzeba czasu i treningu, aby dobrze zadać pytanie technologii. W końcu to tylko i aż technologia. Na pytania do mnie zapraszam do sekcji komentarzy. Będę odpowiadać samodzielnie, bez AI o AI.
Lidia Mirowska - szkoleniowiec, wykładowczyni akademicka, nauczycielka, ekspertka e-learningu. Certyfikowana przez Stowarzyszenie E-learningu Akademickiego e-nauczycielka i e-metodyczka. Trenerka kompetencji cyfrowych. Metodyczka zdalnego nauczania na Polskim Uniwersytecie Wirtualnym. Wykorzystuje technologię w edukacji, pracuje w projektach międzynarodowych, wdraża innowacje dydaktyczne, pracuje projektowo. Ambasadorka EPALE.
Interesują Cię nowe technologie w edukacji osób dorosłych? Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod prowadzenia szkoleń, narzędzi trenerskich i niestandardowych form? Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE! |
|---|
Zobacz także:
MoodleMoot Polska 2024, czyli Jedz (Pij), MOODLE się i kochaj!
Wszystko, co chcecie wiedzieć o kodach QR i jak wykorzystać je w edukacji
5 kroków cyfrowego rachunku sumienia, czyli ćwiczenia świadomości cyfrowej
Komentarz
Bardzo użyteczna grafika…
Bardzo użyteczna grafika. Będę ją polecać nauczycielom, z którymi prowadzę szkolenia. Wielu z nich jeszcze nie korzysta, a nawet nie spróbowało ani razu skorzystać z Chatu GPT.
Dla mnie dalej frajdą jest tworzenie treści samodzielnie (jak np. szydełkowanie mimo dostępnych gotowych wyrobów). Jednak Chat GPT może poprawiać moje oryginalne treści, tak aby nie zawierały błędów, były dostępniejsze, pełniejsze. A co najważniejsze może za mnie wykonać czynności mechaniczne, odtwórcze i takie, których nie lubię :)
- Zaloguj lub zarejestruj się aby dodawać komentarze
Korzystaj i dziel się,…
Korzystaj i dziel się, bardzo się cieszę, że się przyda :) Faktycznie jeszcze bardzo dużo edukatorów, nauczycieli nie próbuje. Samemu z siebie czasami trudno się zmotywować do działania. W sieci znajdziemy wiele kursów, poradników, artykułów typu "jak zacząć swoją przygodę z AI". A może zacząć właśnie od tego co znamy-czyli googlowania i na zasadzie drugiego wspomagacza posiłkować się czatem, od razu sami zobaczymy różnicę, doświadczymy narzędzia na zasadzie punktu odniesienia.
- Zaloguj lub zarejestruj się aby dodawać komentarze
Fajna grafika! Chwilę mi to…
Fajna grafika! Chwilę mi to zajęło, ale nauczyłam się częściowo korzystać z chata GPT i coraz bardziej widzę, jak nardzo ułatwia mi pracę. Ot, prosta rzecz. Czasem mam na końcu języka jakieś słowo. Pach. ChatGPT Ci przypomni. Szukam lepszego określenia po angielsku na coś. Pach. Mam kilka pomysłów na tłumaczenie od AI. Jednak to, na co warto zwrócić uwagę, że odpowiedzi mogą być nieprawidłowe. Wyszukując w wyszukiwarce, jestem w stanie zweryfikować źródło informacji. Tutaj nie. Więc korzystam bardziej do inspiracji, przypomnienia sobie, podpowiedzi, jak szukać, niż, aby zdobyć konkretne informacje.