ok. 6 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

---

Pierwszy tutoring rodzinny poprowadziłam na studiach licencjackich, zupełnie nie wiedząc, że forma pracy jaką wybrałam, tak właśnie może być określana. W programie moich studiów – pedagogiki rodzinnej – nic na temat tutoringu rodzinnego nie było...

Na temat mojej pracy dyplomowej wybrałam „Wspieranie rozwoju emocjonalnego dziecka w wieku przedszkolnym”. Praca miała aspekt praktyczny, jakim było napisanie i przeprowadzenie programu rozwojowego. Oczywistym było dla mnie, że praca w tym zakresie musi koncentrować się na rodzicach, współpracy z nimi, zaproponowaniu im zabaw i metod pracy z dzieckiem.

Dziś wiem, że program, który wówczas przygotowałam i przeprowadziłam śmiało można nazwać tutoringiem rodzinnym.

O tutoringu akademickim na Epale można przeczytać już kilka artykułów, w tym tekst Edyty Długoń, w którym znajdziemy dobre wprowadzenie do tematu: https://epale.ec.europa.eu/pl/blog/tutoring-relikt-przeszlosci-czy-nowy-wymiar-edukacji

Polecam ten artykuł wszystkim, dla których hasło tutoring brzmi zagadkowo.

Czym różni się tutoring rodzinny (wczesnoszkolny, przedszkolny) od tutoringu akademickiego?

Tutoring rodzinny to proces rozwojowy angażujący  tutora, rodziców i dziecko. Tutor rodzinny jest najczęściej nauczycielem dziecka i jednocześnie pracuje bezpośrednio z rodzicami, których wspiera w jego wychowywaniu. Jako ekspert z wiedzą pedagogiczną obserwuje rozwój dziecka na tle norm wyznaczonych przez psychologię rozwojową, widzi sposób funkcjonowania dziecka w grupie przedszkolnej lub szkolnej, dostrzega jego potencjał lub ograniczenia w środowisku rówieśniczym. Jest także wyposażony w wiedzę i narzędzia ułatwiające dostrzeżenie i rozwijanie talentów, wyznaczenie celów.

^{Photo by Jessica Rockowitz on Unsplash}

Rodzice z kolei są najlepszymi „ekspertami” od swojego dziecka. Znają je od urodzenia, wiedzą jak funkcjonuje w domu, w bezpiecznym otoczeniu, jakie ma potrzeby, potencjał. Są też odpowiedzialni za wychowanie dziecka, wdrożenie go w świat wartości.

Dzięki współpracy rodziny i nauczyciela możliwe jest wypracowanie, uwspólnianie celów i stworzenie indywidualnego planu rozwoju talentów i potencjału dziecka.

Tutoring rodzinny nie stroni od rozmowy o wartościach, rozwoju charakteru, wypracowywania dobrych nawyków, czyli kształtowania człowieka. Dzięki temu rodzice mają okazję podjąć (niekiedy po raz pierwszy) dyskusję na te kluczowe tematy, a także nazwać swoje wartości, potrzeby i rozwinąć swoje kompetencje.

Pedagogizacja czy wspieranie w rozwoju kompetencji rodzicielskich?

W pedagogice istnieje termin „pedagogizacji” rodziców. Nie lubię tego terminu. Zgadzam się ze zdaniem Anny Gulczyńskiej^[i]: „Pedagogizowanie mówi o relacji zależności: mądry nauczyciel i potrzebujący owej mądrości rodzic. Słowo pedagogizacja niesie ze sobą konkretny ładunek, zarówno semantyczny, praktyczny, jak i historyczny. Ma określone znaczenie, które nie jest neutralne. Wyznacza kierunek, określa zależność. Zatem, użycie słowa pedagogizacja oznacza narzucanie wiedzy, wchodzi w dyskurs władzy, dzieli na mądrzejszych i głupszych”.

Tutoring niczego nie narzuca. To oparta o zasadę dobrowolności relacja, partnerstwo i współpraca. Tutor pyta o potrzeby rodziny i oferuje wsparcie, pokazuje swój punkt widzenia, dzieli się swoimi obserwacjami na temat potencjału dziecka, proponuje kierunki działania, pomaga korzystać z narzędzi rozwojowych.

„Tutor ma być przyjacielem rodziny, osobą, która z czystą intencją, mając na względzie jedynie korzyść danej rodziny, wnosi swój wkład w ukierunkowanie wychowania danego dziecka”^[ii]

Kto może zostać tutorem?

Tutor rodzinny korzysta z wiedzy pedagogicznej i andragogicznej.

„Musi to (…) być osoba o predyspozycjach i zdolnościach do pracy zarówno z dziećmi, jak i z dorosłymi. Tutor ma być równorzędnym partnerem do rozmowy z rodzicami, nie powinien się tego obawiać, powinien umieć słuchać, ale też argumentować i motywować”^[iii].

Tutoring rodzinny jako forma wspierania umiejętności budowania poczucia własnej wartości u rodziców i dzieci

Tematem, z którym dość często mierzą się rodzice i w zakresie którego szukają pomocy jest budowanie poczucia własnej wartości u dziecka.

Nathaniel Branden^[iv] definiuje zdrowe poczucie własnej wartości jako „dyspozycję  do doświadczania siebie jako osoby kompetentnej w radzeniu sobie z podstawowymi wymaganiami, jakie stawia życie i zasługującej na doświadczanie szczęścia”.

Biorąc tę definicję  jako punkt odniesienia, wydaje się, że tutoring rodzinny to proces, który może wspierać budowanie poczucia własnej wartości, a mówiąc prościej: pomaga rodzicom tworzyć dobre i szczęśliwe rodziny.

Zasadnym jest więc, aby rodzice w tym procesie mogli przyjrzeć się zarówno swoim metodom pracy z dziećmi, jak i własnemu poczuciu wartości.

W ujęciu Brandena poczucie własnej wartości to konstrukt, na który składa się szereg umiejętności, kompetencji które można rozwijać.

Jak tutor rodzinny wspiera ten rozwój? Przyjrzyjmy się „składowym”, czyli tytułowym sześciu filarom poczucia własnej wartości, działaniom tutora i korzyściom dla rodziny:

 

1. ODPOWIEDZIALNOŚĆ za swoje czyny, przekonania, za wizję świata i idee; za dążenie do szczęścia

Tutor: Stosuje narzędzia tutorskie i założenia psychologii pozytywnej

Rodzic: Rozwija kompetencje rodzicielskie, poczucie odpowiedzialności za rozwój dziecka

Dziecko: Buduje poczucie  sprawczości, wewnętrznego umiejscowienia kontroli

 

2. SAMOŚWIADOMOŚĆ budowana w  oparciu o to, co jest niezależne od czynników zewnętrznych i nie da się tego odebrać

Tutor: Stosuje narzędzia rozpoznawania, nazywania potencjału dziecka i pomaga rodzicom kreować okazje do jego rozwoju

Rodzic: Otrzymuje wsparcie i szerszą perspektywę  w dostrzeganiu i rozwijaniu talentów dziecka oraz stosowanych metod pracy z dzieckiem

Dziecko: Aktywnie rozwija talenty w domu i placówce

 

3. SAMODZIELNOŚĆ w decydowaniu o sobie, swoim miejscu w życiu, aktywnościach, poglądach, ideach, wartościach

Tutor: Tworzy rodzinie przestrzeń do dokonywania wyboru celu procesu i sposobu pracy z dzieckiem

Rodzic: Z propozycji tutora wybiera,  kreuje i podejmuje aktywności sprzyjające budowaniu więzi z dzieckiem, zgodnie ze swoimi możliwościami i potrzebami

Dziecko: Otrzymuje okazje doświadczania sukcesów działając w oparciu o talenty, co buduje przekonanie o własnej sprawczości

 

4. ASERTYWNOŚĆ w komunikowaniu granic, potrzeb, wartości

Tutor: Udziela informacji zwrotnej, buduje relację z poszanowaniem granic

Rodzic: Rozwija umiejętność asertywnej komunikacji z nauczycielem i dzieckiem

Dziecko: Uczy się  asertywności poprzez obserwację nauczycieli i rodziców

 

5. CELOWOŚĆ  - zamiana myśli w czyny; ustalanie i osiąganie ważnych celów

Tutor: Stosuje narzędzia wyznaczania celów, motywowania do ich osiągania

Rodzic: Ustala cele, otrzymuje wsparcie w ich realizacji

Dziecko: Rozwija umiejętność skupiania się na celu, wytrwałości w jego osiąganiu

 

6. SPÓJNOŚĆ  ideałów, wartości, przekonań z zachowaniami

Tutor: Inspiruje do rozmowy o wartościach i wdrażania ich w życie dziecka

Rodzic: Otrzymuje przestrzeń do określenia swoich wartości i rozmów na ten temat z dzieckiem oraz z tutorem

Dziecko: Poznaje wartości, wchodzi na ścieżkę stawania się dobrym człowiekiem

 

Tutoring rodzinny to wciąż jeszcze mało popularna forma wspierania rodzin.  

Przekonaliśmy się już do szkół rodzenia, jako formy przygotowania się do porodu i opieki nad noworodkiem. Jednak najpiękniejsza przygoda zaczyna się po okresie noworodkowym, kiedy możemy obserwować indywidualność i wspierać rozwój dziecka.

Rodzicielstwo może być doskonałą okazją do rozwoju osób dorosłych. Warto sięgnąć po pomoc zarówno uczestnicząc w warsztatach grupowych, jak i korzystając z formy spersonalizowanej, jaką jest tutoring rodzinny.