ok. 6 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Jestem tutorką, trenerką i superwizorką tutorów. Wspieranie edukatorów w rozwoju umiejętności tutorskich to moja codzienna praca, którą traktuję jako swoją misję: wprowadzenia zmian w polskiej edukacji, tak aby była przyjazna rozwojowi potencjału uczniów i studentów.

Jeśli termin tutoring jest dla Ciebie nowością, serdecznie polecam tekst Edyty Długoń „Tutoring – relikt przeszłości czy nowy wymiar edukacji?”, w którym autorka klarownie przedstawiła najważniejsze aspekty tej metody.

Dzięki lekturze tego artykułu dowiesz się, że tutoring to proces rozwojowy, którego celem jest „lepsze poznanie przez podopiecznego samego siebie, odkrycie własnych talentów, uzdolnień, mocnych stron i praca nad nimi, rozwijanie zainteresowań, kształtowanie umiejętności planowania własnego rozwoju czy nawiązywanie i pogłębianie relacji społecznych. Tutoring jest także pewnego rodzaju refleksją nad wartościami, kształtowaniem charakteru, nauką samodzielnego myślenia, argumentowania oraz podejmowania mądrych decyzji”[1].

^{Photo by LinkedIn Sales Solutions on Unsplash}

Często słyszę pytanie:

Czym różni się tutoring od mentoringu i coachingu?

W oparciu o analizę w książce „Tutoring. Teoria, praktyka, studia przypadków”[2] przygotowałam tabelę, która wskazuje na najważniejsze aspekty każdej z tych metod:

Myślę, że tutoring jest metodą szczególnie przydatną młodym dorosłym, którzy nie są gotowi na coaching, nie wiedzą jeszcze jak pokierować swoją drogą zawodową przy wsparciu mentora. Chcą jednak poszerzać wiedzę i w kontekście wybranej przez siebie dziedziny szukają odpowiedzi na pytania: kim jestem, kim mogę się stać, jakie mam  talenty i jak mogą one służyć innym? Chcą przy wsparciu tutora zwiększać samodzielność, uczyć się rozwiązywania problemów, odpowiedzialności i pracować nad zdrowym poczuciem własnej wartości.

Dość oczywistym jest, że proces tutorski służy rozwojowi tutee (podopiecznemu). Rzadko jednak przyglądamy się osobie tutora i jego rozwojowi w tym procesie.

Czy ktoś, kto w samej definicji tutoringu nazywany jest mistrzem, może korzystać rozwojowo na praktykowaniu tutoringu?

Tutor, czyli kto? Jakie kompetencje powinien posiadać tutor?

Marcin Szala[3] wskazuje cztery grupy kompetencji niezbędne każdemu, kto chce zostać tutorem:

1. Wielkość duszy (wg Arystotelesa megalopsychia) – na którą składa się: świadomość swoich mocnych i słabych stron, umiejętność stawiania sobie ambitnych, odważnych celów i bycie gotowym, by je realizować oraz szacunek dla wartości.

2. Uważność – ma dwa wymiary: jest jednocześnie umiejętnością  dostrzegania rzeczy, jak i pokazania podopiecznemu, że jest zauważony, kierowania uwagi na podopiecznego:

„Dzięki uważności tutor dostrzeże, że coś jest niejasne lub wymaga doprecyzowania. Spostrzeże, że coś jeszcze nie zostało wypowiedziane i stworzy przestrzeń do rozmowy”[4].

3. Eksperckość - wiedza, doświadczenie, umiejętności większe niż posiada podopieczny, tak by mógł poszerzyć jego horyzonty i zarażać swoją pasją.

4. Umiejętności interpersonalne: komunikatywność, umiejętność zadawania pytań i słuchania, planowania, rozwiązywania konfliktów, kompetencje liderskie.

Tyle model.

A co obserwują i co mówią praktycy?

Zapytałam o to uczestników szkoleń Akredytowany Praktyk Tutoringu, które współprowadzę w ramach współpracy z Collegium Wratislaviense. Szkolenia te dedykowane są praktykującym tutorom, czyli osobom, które przeprowadziły co najmniej dwa pełne procesy tutorskie i są gotowe do pogłębionej pracy, w tym superwizji grupowych i indywidualnych.

Kilkudziesięciu tutorom zadałam pytanie:

„Jaka zamiana zaszła w Tobie od kiedy praktykujesz tutoring?”

Otrzymałam blisko trzydzieści swobodnych wypowiedzi. Dokonałam analizy jakościowej, wyodrębniając kategorie, które nazwałam i poparłam cytatami.

Kategoria 1: Słuchanie i uważność

„Prowadzenie tutoringów pozwoliło mi być lepszym słuchaczem, bardziej świadomym tego co słyszę, ale też bardziej kierującym swoim słuchaniem drugiej osoby. Mniej się spieszę w rozmowie, częściej zadaję pytania”.

„Dzięki tutoringowi zaczęłam bardziej słuchać. I to tak bardzo, że zdarza mi się nic nie mówić. Kiedyś było to wręcz niewyobrażalne. Mówiłam na każdy temat i w każdym momencie. Teraz więcej słucham”.

„Tutoring uczy mnie odważnego zadawania pytań i uważnego słuchania odpowiedzi. Czasem, w myślach, nazywam to takim moim Tuteringiem, czyli byciem tu i teraz, co mocno wpływa na przyszłość. W przyszłości też będzie tu i teraz".

„Zwiększenie uważności na rozmówcę. Zwiększenie ilości zadawanych pytań, zamiast dawania gotowych rozwiązań”.

„Prowadzenie tutoriali pozwoliło mi być lepszym słuchaczem. Mniej się spieszę w rozmowie, częściej zadaję pytania. Mam też bardziej wyczulony hamulec na robienie wykładów. Częściej tworzę przestrzeń , żebym to ja mogła wysłuchać wykładu o tym, jak podopieczny rozumie siebie, życie, swoje cele czy bariery na ich drodze”.

Kategoria 2: Otwartość i wymiana energii

„Indywidualne spotkania pozwalają lepiej zrozumieć studentów, którzy prezentują zupełnie inne pokolenie, inne wartości, cele, priorytety”.

„Jeszcze bardziej chce pracować ze studentami, widzę w nich zapał i to mi się podoba”.

„Jestem bardziej otwarta na pomysły i problemy studentów, ale mniej naciskam na nich oddając im odpowiedzialność za ich pracę”.

Kategoria 3: Zaufanie do siebie

„Mam więcej zaufania do siebie, bo dzięki praktyce tutoringu zrobiłam więcej miejsca na proces, który przechodzi tutee oraz ja, towarzysząc w pielęgnowaniu własnej wolności, drogi, celu podopiecznego”.

Kategoria 4: Samoświadomość

„Spotkania dały mi możliwość poznania nie tylko innych, ale również i siebie, co jest kolejnym z plusów tego procesu".

„Tutoring to kolejny, dojrzały, ale i atrakcyjny etap w moim życiu. To fascynująca przygoda poznawania i rozwijania innych, a przez to i siebie”.

Kategoria 5: Indywidualizacja

„Każdy człowiek to osobna historia i warto ucząc wziąć to pod uwagę”.

„Kładę większy nacisk na spersonalizowaną  informację zwrotną”.

Kategoria 6: Kreatywność i  swoboda w stosowaniu narzędzi tutorskich

„Usystematyzowałam pracę ze studentami, używam do tego więcej narzędzi”.

„Przestałam być niewolnikiem narzędzi, zmieniam je, modyfikuję w zależności od celu i mam z tego dużo przyjemności”.

Bardzo dziękuję wszystkim uczestnikom szkoleń Akredytowany Praktyk Tutoringu, którzy zechcieli podzielić się ze mną swoją refleksją na temat uczenia się i rozwoju tutora w działaniu.

Ps. Materiały do napisania tego tekstu zbierałam przez kilka ostatnich tygodni. Publikuję tekst w momencie, kiedy od tygodnia trwa wojna w Ukrainie. Czy w jej obliczu warto zajmować się tutoringiem?

Uczestnicy szkolenia w dniach 26-27 lutego 2022 roku upewnili mnie, że tak.

Nie ma nic ważniejszego niż edukacja w zapobieganiu wojnom, konfliktom. A kiedy edukacja może przybierać formę spersonalizowaną, która dba nie tylko o rozwój wiedzy i umiejętności, ale pomaga zdefiniować i zrozumieć wartości, pracować nad charakterem, uczyć krytycznego myślenia i podejmowania decyzji – to staje się najlepszym sposobem na tworzenie społeczeństw, które będą mówić wojnie i przemocy: NIE!

Barbara Habrych – pedagożka, ekspertka HR, trenerka biznesu i edukacji. Specjalizuje się w tematyce rekrutacji i rynku pracy, procesów HR, uczenia się dorosłych, tutoringu  i rozwijania kompetencji przyszłości. Ambasadorka EPALE.