ok. 7 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

W 2018 roku zespół naukowców z Uniwersytetu w Lyonie przeprowadził serię eksperymentów z wykorzystaniem popularnej gry „Zgadnij kto?”. Celem eksperymentów było określenie, na jakiej podstawie wybieramy narzędzia wspierające nasze procesy poznawcze [1].

Nie chodzi tu o najnowsze technologie, lecz o proste mechanizmy, które ułatwiają nam funkcjonowanie w przesyconym informacjami świecie. Narzędzia te służą:

• odciążaniu naszej pamięci roboczej przez przechowanie zdobytych informacji,

• ułatwianiu skupienia wzroku przez ograniczenie ilości opcji,

• wspieraniu podejmowania decyzji, np. przez wskazywanie istotnych kryteriów.

W trakcie eksperymentu uczestnicy mieli za zadanie ukończyć grę, w której spośród 64 postaci mieli znaleźć jedną na podstawie jej wyglądu. Przez odpowiednie zadawanie pytań, m.in. o kolor skóry, kształt twarzy czy ekspresję, mogli dojść do tego, jaka osoba została wylosowana w danej rundzie.

W pierwszym etapie uczestnicy byli przydzielani kolejno do każdej z czterech opcji rozgrywki: brak podpowiedzi, automatyczne notatki, wizualne wykluczanie opcji i sugestie dotyczące najważniejszych pytań do zadania. Dzięki temu poznali swoją efektywność przy różnych formach wsparcia. W drugim etapie mogli sami wybrać tę formę.

^{Rys. 1. Schemat gry wykorzystanej do prowadzenia badań w wersji bez żadnych narzędzi [1].}

Jak można się domyśleć – najlepszymi wynikami wykazały się osoby, które otrzymały podpowiedzi, o co warto pytać w grze. Kolejno w kwestii efektywności uplasowały się osoby wspomagające się notatkami lub rysunkami. Najgorzej wypadły osoby, które nie stosowały żadnego wsparcia.

Te wyniki nie wpływały jednak na wybór formy wsparcia w drugim etapie eksperymentu. Uczestnicy nie wybierali w nim narzędzi, które dawały im największą efektywność. Więc jakie?

Najchętniej wybieraną formą wsparcia były notatki. Autorzy eskperymentu tłumaczą to między innymi wynikami wcześniejszych badań, np. Risko i Gilberta [2], dowodzącymi podatności ludzi na korzystanie z narzędzi odciążających ich pamięć roboczą.

Uczestników badano również pod kątem ich zdolności poznawczych i weryfikowano zależność posiadanych zdolności z preferencjami dotyczącymi wyboru narzędzia, z którego wynika zależność między brakiem zdolności w danym obszarze a preferencją do wyboru narzędzia wspierającego ten obszar. Notatki więc wybierały najchętniej osoby, które miały trudności z zapamiętywaniem.

Choć eksperymenty były prowadzone na grupie 90 osób, wyniki okazały się statystycznie istotne, dlatego z pewną dozą ostrożności można próbować przełożyć najważniejsze wnioski na praktykę. Wiemy zatem, że ludzie:

• chętnie korzystają z narzędzi wspierających procesy poznawcze,

• wybierają najchętniej wsparcie w obszarze odciążenia pamięci roboczej,

• wybierają wsparcie narzędzi w obszarach, w których czują się najmniej pewnie, bez względu na swoją rzeczywistą efektywność.

Co z tego wynika dla edukatorów?

Wybrałem do opracowania artykuł z ostatniego wydania czasopisma Cognition, bo od razu przyszło mi do głowy kilka rzeczy z niego wynikających. To swego rodzaju insighty- rzeczy na pozór oczywiste, ale takie, na które nie zawsze wpadamy od razu.

Po pierwsze, skoro wiemy, że narzędzia ułatwiające podejmowanie decyzji wpływają pozytywnie na efektywność, warto mieć to na uwadze w trakcie projektowania naszych szkoleń i warsztatów, a w szczególności ich transferu. Mam na myśli listy kontrolne, konkretne praktyki do wdrożenia w życie, które uczestnicy dostaną na koniec warsztatu, bez potrzeby wymyślania własnych. Z pewnością wielu trenerów to robi, warto jednak wprowadzić to jako stałą praktykę w branży.

Po drugie, skoro wiemy, że niektórzy ludzie mają szczególne trudności w obszarze podejmowania decyzji, powinno to również wpływać na sposób, w jaki projektujemy nasz warsztat. Oczywiście nie wpływa to na takie decyzje, jak co kto zje na lunch (choć zachęcam ograniczanie wyboru do pełnowartościowych, smacznych opcji wegańskich :D). Warto się jednak nad tym zastanowić przy ważnych decyzjach, np. dotyczących obszaru, jakim dana osoba będzie zajmować się w trakcie warsztatu. Wystarczy prosty test wiedzy i umiejętności lub wykorzystanie analizy 360, by pomóc uczestnikom określić ich własne cele szkoleniowe.

Po trzecie, skoro wiemy, że ludzie lubią notować, upewnijmy się, że każdy ma dostęp do narzędzi lub technologii pozwalającej na notowanie w trakcie naszych warsztatów. To także drobna zmiana, ale niezwykle ważna. W badaniach zespołu z Lyonu dostęp do notatek zwiększał skuteczność dwukrotnie!  

Jakie Wy wyciągacie wnioski z tego badania? Zachęcam do dyskusji w komentarzach! Będę również wdzięczny za opinie dotyczące artykułu i propozycje obszarów, tematów lub pytań związanych z edukacją dorosłych zasługujących na kolejne opracowania! 

Radosław Czahajda – trener, naukowiec, aktywista. Koordynator europejskiej społeczności Trainers' Forum, współfundator inkubatora innowacji społecznych Impossible. Przeprowadził ponad 1500 godzin warsztatów, szkoleń i wystąpień dla trenerów, korporacji i organizacji pozarządowych w kilkunastu krajach Europy. W działalności naukowej szuka odpowiedzi na to, jak organizować najbardziej skuteczne szkolenia, a w trakcie warsztatów i wystąpień konferencyjnych promuje ważne odkrycia naukowe w obszarach edukacji, zasobów ludzkich, przedsiębiorczości i marketingu. Ambasador EPALE.

Źródła:

[1] Alexandre, B., Navarro, J., Reynaud, E. i Osiurak, F. (2019). Which cognitive tools do we prefer to use, and is that preference rational ? Cognition, 186, 108–114. https://doi.org/10.1016/j.cognition.2019.02.005

[2] Risko, E. F. i Gilbert, S. J. (2016). Cognitive offloading. Trends in Cognitive Sciences, 20, 676–688.