Adam Lepa w książce pt. „Media w świecie słowa” przypomina o zasadach obowiązujących w posługiwaniu się odpowiednią terminologią w przestrzeni mediów. Pisze, że: „przyjęły się w języku polskim dwie nazwy: „media” (lub mass media) oraz „środki masowego komunikowania”^[1]. Następnie dodaje: „Inne nazwy są niepoprawne, np. „środki społecznego przekazu” (nieprecyzyjne), „środki masowego przekazu” (nie ma masowego przekazu, jest masowa publiczność), czy wreszcie publikatory (zbyt ogólne).

Niektóre z tych określeń świadczą o tym jak dalece świat mediów wpływa na nasze funkcjonowanie np.: „czwarta władza” czy: „piąta kolumna”^[2]. Wpływ mediów na kształtowanie człowieka  może być pozytywny lub negatywny. W ujęciu pozytywnym media posiadają wielki potencjał w podejmowaniu służby na rzecz człowieka i jego kultury^[3]. Co w przypadku, kiedy mówimy o edukacji człowieka dorosłego, ma wielkie znaczenie. Media zatem spełniają wieloraką funkcję, „jednak trzy pośród nich są najważniejsze, nazywa się je funkcjami podstawowymi. Są to: funkcja informacyjna, funkcja edukacyjna i funkcja rozrywkowa”^[4]. Nie ma zatem wątpliwości, że media spełniają ogromną funkcję w edukacji człowieka dorosłego.

Rozwój ilościowy i jakościowy mediów, szczególnie tych w przestrzeni Internetu, sprawia, że stają się one coraz bardziej dostępne. A Lepa pisze, że ta prawidłowość odnosi się do: „Internetu, radia i telewizji. Wystarczy tu wspomnieć, że statystyczny Polak ogląda telewizję przez 130 minut dziennie, a w niedzielę – 240 minut”^[5], zaś „z badań przeprowadzonych w 2006 r. przez Bibliotekę Narodową wynika, że niemal 30% internautów zdeklarowało czytanie internetowej wersji dzienników i czasopism tradycyjnych oraz tytułu prasy internetowej. Jednakże aż 95% dzieci w Polsce na pytanie: „Co robisz wspólnie z rodzicami?” odpowiada: „Oglądam telewizję!”^[6]. Czynnikiem przyspieszającym wpływ mediów na człowieka są zjawiska, których odbiorcy mediów doświadczają na co dzień: „są to: dominacja obrazu, kult banału, cywilizacja konsumpcji i luksusu itd.”^[7]. Podobną tezę stawia Z. Melosik: „Konsumpcja przyjęła więc rolę, która przez długo czas pełniła produkcja, stając się w ten sposób główną perspektywą postrzegania zjawisk społecznych”^[8].

A. Wuwer analizując społeczeństwo i kulturę naszych czasów stwierdza: „Jeśli więc mówimy o społeczeństwie naszych czasów to mamy na myśli cywilizację zabarwioną: indywidualizmem, dyferencjacją, racjonalnością, ekonomizmem oraz ekspansywnością”^[9]. Nie ulega wątpliwości, że wychowanie i edukacja są składową wielu zmiennych bezpośrednio lub pośrednio oddziaływujących na człowieka. Jedną z nich jest wpływ epoki, w której dokonuje się wychowanie i edukacja. Wszystkie te zależności wymagają obserwacji oraz pogłębionych badań^[10].

Jedną z kluczowych zmiennych wpływających na edukację i wychowanie jest szeroko rozumiana kultura oraz media działające w jej przestrzeni. K. Maliszewski stwierdza: „Tymczasem właściwym wychowawcą jest kultura. Myśl i uczucie są kształtowane przez język, formy gospodarki, prawo, obyczaj, sztukę, modę, politykę, religię, narodowość etc.”^[11]. Zaś Jan Fryderyk Herbert podkreśla, że wychowuje nie tylko pedagog^[12], ale „cała potęga wszystkiego tego, co ludzie kiedykolwiek odczuli, doświadczyli i przemyśleli”^[13]. Zatem i media wpływają na kształt wychowania człowieka, dostarczając bodźców kreujących dobre lub złe doświadczenia. Media nie są tylko odzwierciedleniem rzeczywistości, ale ją kreują i tworzą jej imitację^[14]. Z Melosik pisze: „media nie tylko reprezentują rzeczywistość, ile ją wytwarzają”^[15]. Media zatem kreują rzeczywistość, której wytworem jest: „kultura upozorowana, w której rzeczywistość społeczna miesza się z medialną do granic nierozróżnialnością”^[16]. Ciekawą tezę stawia A. Lepa, pisząc o iluzji mediów: „Iluzja jest domeną mediów. Nieprzypadkowo pierwsze kina nazywano iluzjonami, a wytwórnie filmów fabrykami iluzji”^[17].

Tak sformułowana diagnoza rodzi zagrożenia: „bezkarnego żonglowania iluzją”^[18] oznacza to: „bezkrytyczne korzystanie z mediów, przez które człowiek żyje w specyficznym świecie iluzji, w którym się dobrze czuje i z którego nie myśli rezygnować”^[19]. Do innych zagrożeń związanych z sferą medialną można zaliczyć uzależnienie od mediów czy też  wpływ na podświadomość^[20].

Nie ulega wątpliwości, że media mają ogromne znaczenie w przestrzeni edukacji człowieka dorosłego. Są istotnym czynnikiem kształtujących jego osobowość, zaś Internet staje się przestrzenią dominującą w kwestii zdobywania informacji, wymiany myśli, edukacji, kontaktów międzyludzkich czy też rozrywki. Tak wielki wpływ świata wirtualnego na wychowanie i edukację człowieka powinien budzić pogłębioną refleksje nad skutkami zmieniającej się rzeczywistości w perspektywie oddziaływania mediów. Refleksja ta powinna dotykać obszarów nauk humanistycznych i społecznych, szczególnie zaś etyki, pedagogiki, psychologii i socjologii.

Media mogą posłużyć jako narzędzie zdobywania wiedzy oraz jej rozpowszechniania. Tak rozumianą funkcję mediów wykorzystałem w pracy z ludźmi dorosłymi. Od kilku lat prowadzę spotkania grupy studentów. Po każdym spotkaniu nagrywamy krótki filmik streszczający to, co zostało przepracowane podczas zajęć. To krótki opis treści i tego, co było ważne dla konkretnych osób. Warto wspomnieć, że forma podsumowania spotkania jest dowolna. Pojawiają się takie formy jak: słowo, rysunek, ruch sceniczny czy też drama. Po każdych zajęciach powstaje krótki filmik, który umieszczamy na vlogu grupy. Dostęp do zamieszczonych treści mają wszyscy uczestnicy grupy. Materiały te służą m.in. tym, którzy nie mogli uczestniczyć w spotkaniu. Są także dobrym narzędziem pozwalającym utrwalić poznane treści.

Zobacz także:        

Czy 5G mnie zabije? Czyli jak nie dać się fake newsom…

Edukacja medialna osób dorosłych powinna dawać poczucie sprawczości

Źródła:         

^{[1] A. Lepa, Media w świecie słowa, Częstochowa 2008, s. 10.}

^{[2] Por. tamże.}

^{[3] Pot. tamże.}

^{[4] Tamże, s.15.}

^{[5] Por tamże, s.12.}

^{[6] A. Lepa, Media w świecie słowa, Częstochowa 2008, s. 10}

^{[7] Tamże, s. 13.}

^{[8] Z. Melosik, Kultura popularna jako czynnik socjalizacji, w: Pedagogika, t. 2. s. 69.}

^{[9] Tamże.}

^{[10] Por. [10] K. Sosna, Katecheza wobec demoralizacji,w: Obszar wychowania moralnego. Wychowanie moralne czy do moralności?, red. A. Malina, Katowice 2011, s. 57.}

^{[11] K. Maliszewski, Ciemne iskry. Problem aktualizacji pedagogiki kultury, Toruń 2013, s. 19.}

^{[12] Tamże}

^{[13] J. F. Herbert, Pedagogika ogólna wywiedziona w celu wychowania. Warszawa 2007, s. 19.}

^{[14] K. Sosna, Katecheza wobec demoralizacji,w: Obszar wychowania moralnego. Wychowanie moralne czy do moralności?, red. A. Malina, Katowice 2011, s. 59.}

^{[15] Z. Melosik, Kultura popularna jako czynnik socjalizacji, w: Pedagogika, t. 2. s.76.}

^{[16] Tamże, s. 77.}

^{[17] A. Lepa, Media w świecie słowa, Częstochowa 2008, s. 21.}

^{[18] Tamże.}

^{[19] Tamże.}

^{[20] Tamże, s. 20 – 24.}