European Commission logo
Zaloguj Utwórz konto
Można wpisać wiele słów, odzielając je przecinkami.

EPALE - Elektroniczna platforma na rzecz uczenia się dorosłych w Europie

Blog

Co może dać Ci biblioteka XXI wieku?

Trzecie miejsce, przestrzeń społeczna, ośrodek wspierający dostęp do wiedzy, informacji, kultury i technologii – tak krótko można scharakteryzować współczesną bibliotekę. Jednak od czasu do czasu wciąż spotykam się z poglądem, że w erze cyfrowej biblioteka to przeżytek. Tymczasem w odpowiedzi na potrzeby użytkowników zmienia się jej sposób pracy, wygląd i oferta. Jednym słowem, biblioteki idą z duchem czasu.

Trzecie miejsce, przestrzeń społeczna, ośrodek wspierający dostęp do wiedzy, informacji, kultury i technologii – tak krótko można scharakteryzować współczesną bibliotekę. Jednak od czasu do czasu wciąż spotykam się z poglądem, że w erze cyfrowej biblioteka to przeżytek. Tymczasem w odpowiedzi na potrzeby użytkowników zmienia się jej sposób pracy, wygląd i oferta. Jednym słowem, biblioteki idą z duchem czasu.

W ostatnich latach powstało w Polsce wiele nowoczesnych obiektów, zaprojektowanych na miarę rozwiązań Europejskich zarówno pod względem wizualnym jak i funkcjonalnym. Wyposażone są w sprzęt i systemy wysokiej jakości, pozwalające nie tylko na sprawne wyszukiwanie informacji i wypożyczanie książek, audiobooków, filmów czy muzyki, ale również prowadzenie szeroko rozumianej działalności kulturalnej i edukacyjnej. Dzięki temu z miejsc, w których wieje nudą, postrzeganych w sposób archaiczny, przekształcają się w ośrodki sprzyjające budowaniu i rozwijaniu kapitału ludzkiego. Zmieniająca się funkcja bibliotek wymaga nowych rozwiązań aranżacyjnych i modernizacji wielu ośrodków, co jest powolnym procesem, który potrwa jeszcze wiele lat. Jednak już teraz w wielu miastach w Polsce funkcjonują nowoczesne placówki chętnie odwiedzane przez użytkowników.

Biblio

Przestrzenie, w których chce się przebywać

Aby człowiek mógł się rozwijać i uczyć w potrzebuje do tego odpowiedniego miejsca oraz narzędzi. W nowoczesnych bibliotekach projektowane są sale warsztatowe, makerspace, a także przestrzenie, w których wciąż w ciszy i spokoju można oddać się lekturze czy nauce. Przykładowo w blibliotece, która powstała w budynku dworca kolejowego w Rumi pod nazwą Stacja Kultura, znajdziemy obok wypożyczalni również pracownie fotografii, malarstwa czy sale konferencyjne. W Oświęcimiu w 2011 roku otwarta została Galeria Książki łącząca funkcję rekreacyjną i edukacyjną. Mieści ona sale kinowe, kawiarnie i bawialnie dla dzieci. Z pozoru może przypominać typową galerię handlową, tylko że zamiast produktów sprzedażowych użytkownicy znajdą w niej bogaty zbiór literatury i wiele ciekawych inicjatyw. W prawdziwej galerii handlowej funkcjonuje natomiast Biblioteka Manhattan, którą odwiedza około tysiąca osób dziennie. Otwarta w 2015 roku Sopoteka – galeria kultury multimedialnej, proponuje czytelnikom strefy plażowania, gdzie w komfortowych warunkach mogą oddawać się lekturze wybranych pozycji literackich. Co ciekawe to właśnie tutaj można obok papierowej książki czy audiobooka wypożyczyć również PocketBook – czytnik e-booków z kodem dostępu do platformy Legimi. W Lublinie od 2012 roku funkcjonuje Biblio – nowoczesna mediateka z konsolą do remiksowania utworów muzycznych, możliwością wypożyczenia roweru cargo, a także sporą kolekcją filmów. W 2018 roku została natomiast otwarta Biblioteka na Poziomie z dizajnerską antresolą, na której można odpocząć, skorzystać z komputera lub pograć na playstation.

Co istotne dobrze zaprojektowane i wyposażone obiekty powstają nie tylko w dużych miastach. Dzięki programom dotacyjnym również mniejsze miejscowości tworzą projekty odpowiadające na potrzeby użytkowników XXI wieku. Tak było w przypadku otwartej w 2018 roku nowej siedziby Biblioteki w Starym Sączu zrealizowanej w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa. Nowa placówka została wyposażona w salę teatralną i kominkową, posiada również własny ogród i taras.

Powyżej wymieniłam tylko kilka przykładowych miejsc, które każdego roku przyciągają coraz więcej osób. W najbliższych latach powstaną kolejne, jeszcze bardziej nowoczesne. Ich wnętrza i oferta pokazują kierunek w jakim podążają biblioteki. Promocja czytelnictwa oraz działalność kulturalna i edukacyjna w takich przestrzeniach prezentuje nową jakość i jest odpowiedzią na zmieniające się realia współczesnego świata.

Rożne formy dostępu do wiedzy i informacji

Nie tylko wnętrza, ale również oferta i kompetencje pracowników bibliotek są niezwykle istotne. O potrzebie nieustannego rozwoju i otwartości bibliotekarzy na nowe wyzwania pisałam już we wcześniejszych artykułach („Wędrówki bibliotekarzy”, „Biblioteka dorosłego człowieka”, „Skąd czerpiemy inspiracje?”). Z wielką pasją i zaangażowaniem pracują oni nad jakością proponowanych działań i dostosowaniem ich do potrzeb odbiorców. Wciąż jednak ich najważniejszym zadaniem pozostaje kształtowanie postaw czytelniczych i ułatwianie dostępu do wiedzy i edukacji. Tutaj również widoczne są duże zmiany w funkcjonowaniu bibliotek związane z nadejściem ery cyfrowej. Od wielu lat można w nich znaleźć, obok książek papierowych, również audiobooki, muzykę, filmy, gdy edukacyjne czy różnego rodzaju kursy. Coraz więcej bibliotek powiększa swoje zbiory elektroniczne oraz oferuje bezpłatne kody dostępu do platform z e-bookami (Legimi, Ibuk Libra, Nasbi Osbi etc...). Stare książnice digitalizują swoje najcenniejsze zbiory i udostępniają je w formie skanów online. Rozwija się również e-learning. Bibliotekarze tworzą darmowe kursy na platformie moodle, do których może uzyskać dostęp każdy zainteresowany użytkownik. Taką usługę prowadzą m.in. biblioteka w Chełmie, w Ciechanowie, czy Pedagogiczna Biblioteka w Katowicach. Na ich platformach znajdziemy ciekawe kursy związane z wykorzystaniem nowych technologii w edukacji, prawem autorskim lub doradztwem zawodowym. Niektóre placówki udostępniają również kody dostępu do kursów różnych firm takich jak np Funmedia mających specjalną ofertę dla bibliotek. W funpakiecie oferowanym przez wspomnianą firmę, znajdziemy m.in. kursy językowe, szkolenia związane z projektowaniem graficznym, czy nauką szybkiego czytania.

Możliwość spotkania z ciekawymi ludźmi i rozwijania pasji

Spotkanie z drugim człowiekiem ubogaca. Współczesna biblioteka to także miejsce spotkań, tych małych, ze znajomymi, z sąsiadami (przy kawie i książce lub filmie) oraz tych dużych, z autorami, artystami, podróżnikami – jednym słowem ludźmi z pasją. Każde takie spotkanie ma ogromną wartość. W bibliotekach co roku odbywa się wiele spotkań autorskich, koncertów lub prelekcji. Spotykają się w nich również członkowie klubów dyskusyjnych, klubów rodziców, czy wspólnot sąsiedzkich. Czytelnicy mają możliwość poznać siebie nawzajem, nawiązać nowe relacje i spędzić miło czas. Oferta warsztatowa także jest bardzo rozbudowana i inna dla każdej placówki (warsztaty rękodzielnicze, artystyczne, literackie, kodowanie i programowanie, robotyka etc...).

Każda biblioteka ma swój indywidualny charakter i wiele do zaoferowania. Dlatego też warto (jeśli jeszcze tego nie zrobiliście) poszukać informacji o bibliotece w mieście, w którym mieszkacie i zobaczyć z czego możecie skorzystać.

Monika Schmeichel-Zarzeczna – historyk sztuki, animatorka kultury, bibliotekarka, grafik i kurator wystaw. Obecnie pracuje w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie gdzie prowadzi warsztaty i spotkania dla różnych grup wiekowych. Członkini Ogólnopolskiej Sieci Bibliotekarzy LABiB. Ambasadorka EPALE.

Zobacz także:

Skąd czerpiemy inspiracje? - czyli bibliotekarskie wyzwania

Darmowe narzędzia ułatwiające pracę zdalną

Seniorzy w sieci wspomnień – kursy komputerowe i inne biblioteczne działania wprowadzające seniorów w cyfrowy świat

Poza biblioteką... Akcje promujące czytelnictwo w przestrzeni miejskiej – dobre praktyki

“Radość uczenia się przez całe życie według metody Marii Montessori dla Seniorów” – rozmowa z Jolantą Janiec

Wędrówki Bibliotekarzy – ogólnopolski program wymiany „Praktyka dla Praktyka”

Jesteś zainteresowany edukacją w bibliotekach? Szukasz inspiracji, sprawdzonych metod i niestandardowych form?

Tutaj zebraliśmy dla Ciebie wszystkie artykuły na ten temat dostępne na polskim EPALE! 

Likeme (0)

Komentarz

Jako miłośnika bibliotek od najmłodszych, bardzo mnie cieszą takie zmiany. To jest tak jakby biblioteki rozwijały się wraz ze mną.
 Jestem młodym bibliotekarzem, zafascynowanym bibliotekami Skandynawskimi. Widząc takie wspaniałe inwestycje nie możemy mieć kompleksu na ich tle. Ale co mnie najbardziej raduje w tym wszystkim? A no to, że jest to instytucja ,która pędzi z duchem nowoczesności, ale nie straciła gdzieś po drodze człowieka… 
Likeme (0)

Bardzo ciekawy wpis. Jak widać powyżej biblioteka to już nie tylko książki, ale całe centrum kultury. Współczesne biblioteki przyciągają nie tylko możliwością wypożyczenia książki, lecz także licznymi sposobami spędzania czasu oraz rozwoju osobistego. Zdecydowanie jestem zwolenniczką ulepszania i unowocześniania miejsc pod warunkiem, że ich tradycyjne przeznaczenie nie zostanie całkowicie ,,zepchnięte” na bok. Stąd też uważam, iż takie biblioteki to idealne połączenie tradycji i nowoczesności. Biblioteka XXI wieku oprócz spełniania funkcji związanych z edukacją i inspiracją, jest również otwarta na potrzeby społeczne, pasje, zainteresowania wszystkich grup wiekowych. Tak więc zgadzam się, że współczesne biblioteka to nowe możliwości, to przestrzeń w której każdy znajdzie coś dla siebie.
Likeme (0)

Bardzo dziękuję za ten komentarz :) Zawiera on niezwykle istotne stwierdzenie Zdecydowanie jestem zwolenniczką ulepszania i unowocześniania miejsc pod warunkiem, że ich tradycyjne przeznaczenie nie zostanie całkowicie ,,zepchnięte” na bok.
Biblioteki bardzo rozszerzyły swoją działalność i rozwijają się na wielu płaszczyznach. Jednak cały czas toczy się ważna dyskusja o tym, gdzie powinna przebiegać granica, aby biblioteka nie stała się Domem Kultury. Istotna jest również kwestia zachęcania uczestników różnego rodzaju inicjatyw bibliotecznych do sięgania po literaturę (wielu z nich tego niestety nie robi).
To wielkie wyzwanie, które stoi przed bibliotekarzami polegające na poszukiwaniu równowagi pomiędzy "uczestnictwem", a "czytelnictwem.
Likeme (0)

Dzisiejszy rozwój bibliotek robi ogromne wrażenie, dzięki temu możemy sprawnie "przepływać"przez świat książek, który wzbogaca naszą wiedzę, rozjaśnia umysł i wyobraźnię. Uważam, że ten wpis pokazuje nam jak ekstranowoczesna biblioteka jest dla nas dużym plusem, w jak szybkim czasie może powstać dla nas i innych coś lepszego. W ten sposób wszyscy czytelnicy a w tym starsi, mogą bez trudu z naszą pomocą odnaleźć się w tym nowocześniejszym dla nich miejscu. Dla dorosłych będzie to, nie tylko  jedna z form spędzania wolnego czasu ale także, kontynuacja swojej edukacji.
Likeme (0)

Jako niestatystyczny Polak, uwielbiam czytać książki. Biblioteka to dla mnie drugi dom. Czytając ten artykuł, zastanawiałam się nad tym, czy jako osobie, która woli korzystać z tradycyjnych, papierowych książek, zmiany zachodzące w bibliotekach, są plusem, czy minusem. Jednak po ostatniej wizycie w bibliotece w moim rodzinnym mieście, stwierdziłam, że jednak warto iść z duchem czasu. Otrzymałam kod do e-biblioteki, dzięki której mogę szukać książek interesujących, a jednocześnie potrzebnych w mojej karierze studenta. Oprócz tego, biblioteka w Żorach coraz bardziej się rozwija, tak jak zostało wspomniane. Ostatnio zostały zorganizowane warsztaty dla osób, które chciałyby napisać książkę, jednak nie wiedzą, jak się za to zabrać. Uważam, że takie spotkania są bardzo wartościowe i dają ludziom wiele możliwości. Biblioteka żorska rozwija się również dla dzieci. W wakacje codziennie coś się dla nich działo. W społeczeństwie, które zapomina o książkach, takie zajęcia są bardzo interesujące i przyciągają młodych ludzi do książek. Myślę też, że dla osób będących pod wrażeniem nowych technologii, projekty, zmieniające się biblioteki, idące z duchem czasu, będą interesujące, ponieważ sprostają ich wymaganiom. Nie będą już tylko staromodną placówką, z zakurzonymi, rozpadającymi się książkami, ale atrakcją, zachęcającą do zagłębiania się w piękno literatury.
Likeme (0)

Bardzo ciekawy wpis. Biblioteka to miejsce, gdzie każdy może znaleźć coś, co go zaciekawi. W miejscowości, z której pochodzę, jest nieduża biblioteka, w której organizowane są różnego rodzaju zajęcia dla dzieci. Planowane jest także wprowadzenia warsztatów dla osób dorosłych. Uważam, że to świetny pomysł i mam nadzieję, że uda się to jak najszybciej zorganizować, ponieważ osoby dorosłe zyskają możliwość nie tylko wspólnego spotykania się, ale także rozwijania się i oderwania od codziennych obowiązków.
Likeme (0)

Bardzo przydatny tekst, ponieważ zawiera mapę progresywnych bibliotek funkcjonujących w Polsce. Myślę, że w naszym kraju w ogóle brakuje myślenia o instytucjach kultury jako przestrzeniach do swobodnego przebywania. Widać to w szczególności w odniesieniu do spędzania czasu dorosłych z dziećmi - to głównie przestrzenie komercyjne, galerie handlowe, zamknięte place zabaw. W przypadku innych grup wiekowych podobnie - jedynie seniorzy mają sobie dedykowane przestrzenie niekomercyjne. Natomiast dorośli - tu już jest bardzo słabo. Rzadko lokalne domy kultury czy biblioteki pełnią funkcję przestrzeni dla funkcjonowania lokalnej społeczności dorosłych. Jeśli chcemy poważnie myśleć o edukacji dorosłych, powinniśmy najpierw organizować dla nich przestrzenie do swobodnego przebywania. 
Likeme (0)

Dziękuje bardzo za ten komentarz. Jednym z aspektów, na które bardzo zwraca się uwagę przy projektowaniu nowych bibliotek jest stworzenie przestrzeni, w której można spędzać czas. To trend międzynarodowy, dzięki któremu biblioteki mogą się rozwijać i wychodzić naprzeciw potrzebom użytkowników.
Likeme (0)

Moniko, ja jestem zakochana w bibliotekach od dzieciństwa...i choć opisane przez Ciebie propozycje na miarę XXI wieku są niezwykle imponujące, to dla mnie już zawsze najbardziej atrakcyjna w bibliotece będzie książka i bibliotekarz/bibliotekarka.. to dzięki nim właśnie w klasie 7 szkoły podstawowej zakochałam się w A. Dumasie i dowiedziałam się o książkach, które stały się moimi ukochanymi. Artykuł fantastyczny - jak dla mnie wspaniałe kompendium wiedzy na temat możliwości bibliotek. Z pewnością będę polecała!! Przesyłam serdeczności !
Likeme (0)

Moniko, dziękuję bardzo za Twój komentarz, jak zawsze trafny. Oczywiście w bibliotekach wciąż najważniejszy jest bogaty księgozbiór, stały dopływ nowości wydawniczych i obsługa na najwyższym poziomie. Bez tego, projektowanie i otwieranie nowych bibliotek nie miałoby sensu. Jednak obecnie, aby przyciągnąć nowych (w szczególności) młodych czytelników biblioteki muszą proponować coraz szerszą ofertę :) Pozdrawiam!
Likeme (0)

Users have already commented on this article

Chcesz zamieścić komentarz? Zaloguj się lub Zarejestruj się.