tłumaczenie NSS Polska

Dr Paul Downes, Dublin City University, Irlandia, analizuje, w jaki sposób możemy pokonać przeszkody stojące na drodze do poprawy edukacji więźniów

Podstawa prawna do promocji edukacji więźniów w Europie wynika z Europejskich Reguł Więziennych – nowa wersja została przyjęta przez Radę Ministrów w 2006 r. – Jest to znaczący krok podjęty przez Radę Europejską mający na celu uznanie więźniów za kluczową grupę docelową dla uczenia się przez całe życie.

Europejskie Reguły Więzienne, które są zbiorem wspólnych standardów, stanowią, że:

• 28.1 Każdy zakład karny dąży do zapewnienia wszystkim więźniom dostępu do możliwie jak najbardziej wszechstronnych programów edukacyjnych, które biorąc pod uwagę ich aspiracje, spełniają ich indywidualne potrzeby.

Pod hasłem „Promowanie równości, spójności społecznej i aktywności obywatelskiej w ramach uczenia się dorosłych”, Rezolucja Rady w sprawie odnowionej europejskiej agendy w zakresie uczenia się dorosłych (2011 r.) zachęca państwa członkowskie do skoncentrowania się na:

• „Zajęciu się potrzebami edukacyjnymi (...) osób znajdujących się w specyficznej sytuacji odcięcia od możliwości nauki, np. osób przebywających w (…) więzieniach, i na zapewnieniu im odpowiedniego wsparcia (...)” (podkreślenie autora).

Jest to pierwsza rezolucja Rady UE w dziedzinie uczenia się przez całe życie, która wyraźnie obejmuje więźniów i umieszcza ich w ramach grup docelowych.

Jednak pomimo tej polityki i kontekstu prawnego, dostęp do edukacji więziennej napotyka  na szereg przeszkód, które można by pokonać poprzez zaangażowanie instytucjonalne i krajowe. Oto sześć sposobów, które mogłyby poprawić edukację więzienną:

1. Wykorzystanie ogólnych budynków więziennych do celów edukacyjnych

W wielu krajach powszechnym problemem jest przeludnienie w więzieniach jako bariera w procesie edukacji osadzonych; przeludnienie bowiem poważnie ogranicza dostępność przestrzeni. Jednym ze sposobów jest wykorzystanie więziennych oddziałów jako miejsc do realizacji edukacji, zamiast w osobnym pomieszczeniu przeznaczonym do nauki. Może to mieć również wiele pozytywnych skutków dla rozprzestrzeniania się edukacji w więziennej kulturze. Należy podkreślić, że takie wykorzystanie przestrzeni nie zastępuje oddzielnego miejsca edukacyjnego w więzieniu, ale jest jego uzupełnieniem. Rola interakcji rówieśniczych w pobudzaniu motywacji do uczestnictwa w uczeniu się przez całe życie powinna być ustrukturyzowana szczególnie w więzieniach.

2. Integracja szans edukacyjnych we wszystkich więzieniach

Inną kluczową kwestią wpływającą na możliwości kształcenia są nie tylko zwolnienia warunkowe więźniów, ale także przeniesienia do innych placówek. Tę przeszkodę w edukacji można pokonać poprzez zintegrowane podejście do kwestii uczenia się w zakładach karnych oraz między więzieniami a lokalnymi instytucjami edukacyjnymi. Krótsze, intensywne kursy mogą działać lepiej w zaspokajaniu potrzeb osadzonych, którzy mają szanse na skrócenie okresu kary i szybszy powrót do społeczeństwa.

3. Rozwijanie współpracy między edukatorami więziennymi

Znalezienie kadry edukacyjnej jest problemem w niektórych krajach. Związane jest to głównie z wysokością wynagrodzenia za nauczanie w więzieniu. Istnieje niewiele przykładów na wspieranie rozwoju zawodowego i wsparcia edukatorów pracujących w więzieniach w wielu państwach członkowskich UE. Rozwój dobrych praktyk w obszarze edukacji więziennej wymaga podejścia opartego na współpracy między edukatorami; jest to szczególnie ważne w kontekście edukacji więziennej, która ma własne specyficzne wymagania.

4. Upewnienie się, że edukacja więzienna ma taki sam status jak praca

Trudności, na które zwrócono uwagę w związku z kształceniem w więzieniach, obejmują bariery dotyczące nastawienia pracowników i mediów, a także zamykanie drzwi więziennych, aby więźniowie nie mogli uzyskać dostępu do zajęć edukacyjnych w określonym czasie. W niektórych krajach istnieje wątpliwa polityka, która wiąże się z utratą dochodów dla więźniów, którzy decydują się wykorzystać swój czas na edukację, zamiast pracować w więzieniu. Wydaje się, że narusza to Europejskie Reguły Więziennne (28.4): „W ramach rygoru więziennego edukacja ma status nie niższy niż prac,a a więźniowie nie są pokrzywdzeni finansowo lub w inny sposób za uczestniczenie w edukacji”.

5. Możliwość uczenia się w internecie

Wydaje się, że względy bezpieczeństwa są powszechną przeszkodą dla kształcenia na odległość i uczenia się przez internet w więzieniach w co najmniej kilku krajach europejskich. Chociaż powody ograniczania komunikacji więźniów ze światem zewnętrznym są oczywiste, konieczne jest technologiczne opracowanie programów umożliwiających ograniczoną komunikację zewnętrzną i dostęp do kluczowych aspektów sieci dla więźniów. Ten rozwój technologiczny musi być priorytetem w więzieniach w UE – to, co jest przedstawiane jako problem technologiczny, to w istocie brak politycznej woli dostępu do odpowiedniej technologii do tej ograniczonej komunikacji zewnętrznej.

6. Koncentracja na strategii edukacyjnej w więzieniach

W wielu państwach członkowskich UE jest oczywiste, że edukacja osadzonych nie jest priorytetem. Umieszczenie edukacji więziennej na marginesie krajowych strategii w zakresie edukacji i uczenia się przez całe życie w niektórych krajach UE jest zaniedbaniem, które musi się zmienić.

autor: Andrew McCoshan

Dr Paul Downes jest dyrektorem centrum edukacyjnego w Educational Disadvantage Centre, wykładowcą Wydziału Psychologii, na Dublin City University w Irlandii.