ok. 8 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!

Sołtysi i Sołtyski to lokalni liderzy działający na wsiach. Na terenie Polski funkcje tą sprawuje 40447 osób, w tym 40% kobiet i 60% mężczyzn*. Liczba Pań, pełniących rolę Sołtyski, przy każdych kolejnych wyborach, sukcesywnie się zwiększa. Często Sołtysami i Sołtyskami zostają ludzie, o dużej dozie zaufania społecznego i małym przygotowaniu merytorycznym do pełnienia tej funkcji. To osoby, które mieszkańcy wybierają na swoich reprezentantów i wobec, których lista oczekiwań, związanych ze społecznym działaniem jest zazwyczaj bardzo długa. Podejmując się pełnienia tej roli, często nie wiedzą, że ta "sołtysowska woda" może okazać się bardzo głęboka. I tu mają dwie opcje - nauczą się dobrego sołtysowania i spełnią oczekiwania swoich wyborców lub "utonął" i ich funkcja będzie trwała tylko jedną kadencję.

By ułatwić sołeckie działanie przygotowałam 10 pomysłów, na skuteczną sołecką pracę:

1. Przygotuj się teoretycznie. Jako Sołtys i Sołtyska powinniście znać ustawę dotyczącą samorządu lokalnego oraz ustawy związane z prawem np. dot. przetwarzania danych osobowych czy funduszu sołeckiego (jeśli w danej gminie takowy funkcjonuje). Dobrze jeśli znasz statut gminy i sołectwa, w którym działasz jak również lokalne regulaminy pracy np. rad gminy lub miasta.

2. Zapoznaj się i systematycznie komunikuj się z mieszkańcami. Dobre relacje społeczne i znajomość mieszkańców,  to połowa sukcesu. Już na początku urzędowania, zapoznaj się z mieszkańcami wsi, w której będziesz działać, a których jeszcze nie znasz. W tym celu zostaw kontakt do siebie, w każdej skrzynce pocztowej lub zapukaj bezpośrednio do drzwi. Podziękuj za zaufanie i zachęć do kontaktu w każdej, społecznej sprawie. Dobrym pomysłem, jest również strona www założona dla sołectwa, na której Twoi mieszkańcy znajdą aktualne informacje dotyczące tego, co dzieje się na ich wsi.

3. Pytaj, słuchaj i rozmawiaj. By móc skutecznie działać na rzecz wsi, warto wiedzieć, czego oczekują od nas mieszkańcy. W tym celu organizuj spotkania, służące tworzeniu wizji i strategii, a także omówieniu bieżących spraw sołectwa. Słuchaj ludzi i ich pomysłów, którymi często dzielą się z innymi mieszkańcami, a niekoniecznie bezpośrednio z Tobą. Znając potrzeby ludzi, możesz łatwiej planować działania.

4. Stwórz (najlepiej z mieszkańcami) sołecki plan działania. Każdą pracę należy szczegółowo zaplanować.  Warto  wiedzieć, z kim, jak i kiedy możesz zrealizować zamierzone cele. Posługując się planem łatwiej jest przewidzieć ewentualne trudności i stworzyć realny harmonogram zamierzonych prac.

5. Współpracuj. Decydując się na pełnienie tej funkcji musisz pamiętać, że samotne działanie zazwyczaj skazane jest na porażkę. Dlatego szukaj sprzymierzeńców, wśród np. KGW, lokalnych władz, przedsiębiorców, instytucji kultury, organizacji pozarządowych jak też i wśród osób indywidualnych, które żyją w tej samej społeczności - oni mogą pomóc w realizacji wiejskich inicjatyw. 

6. Bądź przygotowana/y. Realizując zebrania sołeckie, spotkania nieformalne czy też konkretne inicjatywy, już na etapie planowania zwróć uwagę na datę i godziny ich realizacji, listę spraw do omówienia, możliwość zabrania głosu przez osoby zainteresowane i na kulturę przebiegu spotkania. Zatroszcz się o to, by każda osoba miała szansę wyrazić swoje zdanie, a także by postulaty, które pojawią się na spotkaniu zostały zapisane. Jeśli masz możliwość przeprowadzaj głosowania. Dzięki temu Twój wizerunek, jako Sołtysa i Sołtyski będzie pozytywnie i rzetelnie odbierany wśród mieszkańców.

7. Nie bój się krytyki. Zawsze ze spokojem wysłuchaj tego co mają do powiedzenia mieszkańcy. Nie oceniaj. Bądź bezstronna/y. Stawiaj na wiarygodne i poparte faktami argumenty dotyczące konkretnych spraw. Miej swoje zdanie i nie wdawaj się w niepotrzebne dyskusje. Jako Sołtys i Sołtyska nie daj się nigdy sprowokować na wiejskich zebraniach.

8. Bądź dostępna/y i zaangażowana/y. Zaoferuj mieszkańcom możliwość stałego kontaktu, organizuj sołeckie dyżury, podczas których będzie można porozmawiać z Tobą indywidualnie. Wychodź z inicjatywą do swojej społeczności. Proponuj działania ale ich nie narzucaj. Pokazuj swoją postawą, że zależy Ci na mieszkańcach i ich opinii oraz na Waszej wsi. Taką postawą łatwiej jest zjednoczyć ludzi wokół tego co wspólne. 

9. Dbaj o markę swojej wsi. We współpracy z mieszkańcami, promuj swoją wieś i to co w niej najcenniejsze. Wspólnie zastanówcie się jaki produkt, usługa lub miejsce może pozytywnie kojarzyć się z Waszą miejscowością. Każda wieś ma jakiś zasób ale nie każdy go dostrzega dlatego też warto znaleźć COŚ, co wyróżni Was na tle innych wsi. Świetnym przykładem takiej promocji są działania prowadzone we wsi Bończa i produkty "Made in Bończa". Na czele tych działań stoi, aktywna Sołstyska Małgorzata Dąbrowska.

10. Edukuj się. Korzystaj ze szkoleń i warsztatów organizowanych zarówno lokalnie jak i ogólnopolsko (np. warsztaty organizowane przez Fundację Wspomagania Wsi, Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów). Bierz udział w konferencjach, spotkaniach i zjazdach dedykowanym Sołtysom i Sołtyskom (np. Kongres Sołtysów, spotkania w Marózie). Organizuj również spotkania edukacyjne w swojej gminie lub wsi. Inspiruj się od innych osób działających na wsi i dla wsi. Pamiętaj, że wiedzy nigdy za wiele.

Sołtysie i Sołtysko, niezależnie od tego, które z w/w punktów zechcesz wdrażać w sołeckie życie, pamiętaj zawsze, że jesteś reprezentantem społeczności lokalnej i działasz w imieniu mieszkańców, którzy wybierając Ciebie do pełnienia tej funkcji, obdarzyli Cię społecznym zaufaniem. Powyższe pomysły potraktuj jako inspiracje. Próbuj, zmieniaj, dopasowuj je do swoich realiów i nie bój się działać. A jeśli nawet, będziesz się czegoś bał - to bój się i rób. Rób dobro, które może zmieniać lokalny świat. A jeśli masz dodatkowe pomysły na sołeckie działanie, to podziel się nimi w komentarzu, pod tym wpisem.

*Dane Głównego Urzędu Statystycznego na dzień 28 maja 2019 r.

Karolina Suska – socjolożka, trenerka, tutorka, dyrektorka instytucji kultury. Absolwentka UJ, Szkoły Liderów PAFW i Akademii Liderów Kultury. Wiejska aktywistka zafascynowana pracą na rzecz lokalnych społeczności, ze szczególnym uwzględnieniem działań na rzecz kobiet. Pasjonatka odkrywania potencjału drzemiącego w ludziach. Ambasadorka EPALE

Zobacz także:

Inspiruj i edukuj się online
Organizacje wiejskie w czasach zarazy
Koła Gospodyń Wiejskich potrzebują edukacji
Aktywność na wsi? To możliwe!
Międzypokoleniowy Klub Kobiet Aktywnych czyli miejsce bibliotecznej mocy