Nomadisch Groen

Eerder beschreef ik al de mooie gemeenschapstuin van Bloei & Groei in de Venserpolder. Verder in Europa gebeurt ook veel op dit terrein. Ik bezocht twee initiatieven in winters Berlijn waarbij ‘mobiel’ het toverwoord is!

Himmelbeet

    Moestuinieren in bakken                                              Taalles- Moestuinieren- Ontmoeting 

     Afbeeldingen ©International Rescue Committee

Allereerst de tuin van buurtorganisatie Himmelbeet in Berlijn-Mitte. Deze organisatie runt een open tuin voor alle buren. Ik zie 200 bakken op poten met bordjes erbij die aangeven wat voor lekkers er straks weer groeit. Mensen uit het naburig bejaardentehuis komen er graag moestuinieren en recreëren. De bakken staan voor hen op prettige hoogte en het openluchtcafé trekt natuurlijk ook. In de buurt worden 400 vluchtelingen opgevangen. Via het taalcafé van vluchtelingenorganisatie International Rescue Committee kunnen zij ook naar de gemeenschapstuin. Zodra het weer het toelaat worden de taallessen zelfs in de tuin gegeven! Zo ontmoeten de nieuwkomers hun Duitse buren in informele sfeer. Het project heet Fair Würzelt. Doel is dan ook dat vluchtelingen door de tuinactiviteit beter kunnen ‘wortelen’ in hun nieuwe omgeving. De groenteoogst die de tuin oplevert wordt vaak gebruikt voor een gezamenlijke maaltijd of voor een workshop. De combinatie van taalles-moestuinieren-ontmoeting vind ik geniaal! Zo is Himmelbeet (video ©International Rescue Committee) voor oude én nieuwe buurbewoners een groene sociale oase tussen de meestal wat grauwe woningen. Het is een plek die uitnodigt voor een mooie dag met warme ontmoetingen. Daarmee ontstaat ruimte in lijf en hoofd waardoor het vast ook makkelijker wordt om bijvoorbeeld een duurzamer toekomst te visualiseren (GreenComp!).

Afbeelding ©International Rescue Committee

Prinzessinnengarten

Vervolgens bezocht ik de Prinzessinnengarten. Dat was even wennen! Op een kerkhof (deels nog in gebruik!) midden in de volkswijk Neukölln staan tussen de oude graven her en der bakken, normaliter vol met groenten en kruiden, maar nu in de winter natuurlijk even niet. Op diverse plekken zie ik insectenhotels, bijenkasten en composthopen. Van maart tot november werken hier buurtbewoners, vrijwilligers en stagiaires. Soms ontdekken ze de tuin via een cursus, zoals die over klimaatgerechtigheid. Soms zoeken ze vooral een rustige plek in de zo drukke wijk. Hier kunnen ze lekker in het groen aan de slag en vaak zijn er aan het eind van de dag ook nog heerlijke biologische groenten om mee te nemen. Elders beheert het Prinzessinnencollectief samen met een woningbouwvereniging een tuin voor oudere buurtbewoners. Dit is een prettige hangplek met benefits voor mensen op leeftijd, denk aan gezonde groenten en vooral aan sociaal contact. 

Mobiele bakken in Prinzessinnengarten

Het belangrijkste doel van ‘Prinzessinnen’ is het bieden van educatie- en participatiemogelijkheden. Iedere week zijn er laagdrempelige Meewerkdagen, voor volwassenen en apart voor kinderen. Door samen dingen uit te proberen en kennis uit te wisselen, komen oude culturele technieken opnieuw tot leven. Tegelijk leren de deelnemers over biodiversiteit, stadsecologie, klimaatadaptatie, recycling en duurzame vormen van stadsleven. Financiering van de activiteiten gaat voor een belangrijk deel via workshops, lezingen, rondleidingen, het tuincafé en -restaurant.

De rechtsvorm achter het Prinzessinnencollectief is Nomadisch Grün GmbH. Nomadisch…. deze term illustreert hun visie uitstekend. De moestuinbakken kunnen al naar gelang de stadsontwikkeling snel verplaatst worden. Als bouw- of andere plannen dat vragen verhuis je de bakken gewoon weer naar een nieuwe plek. Zo gebruik je tijdelijk of langdurig ongebruikte plekken in de stad op een zinvolle manier. Problemen met eventueel vervuilde grond tackel je bovendien makkelijk door met bakken te werken. Iedere plek die verrijst heeft een groene impact die de bewoners waarderen. De moestuin biedt letterlijk lucht in de overvolle stad. Ieder klein paradijsje laat zien hoe je zelf je eigen voedsel kunt verbouwen. Hoe lekker lokaal eten kan zijn. Hoe je kleine stappen kan zetten naar een ander soort consumeren, gezonde voedsel versus gemaksvoedsel. En ook hier weer, hoe je laagdrempelig andere mensen kunt ontmoeten. 

Prinzessinnengarten: tuincafé en -restaurant

Ik filosofeer verder… Hoe mooi zou het zijn als ook in onze Nederlandse wijken verlaten veldjes worden omgetoverd tot gezamenlijke moes- en kruidentuinen. Uiteraard in eigen democratisch buurtbeheer, met bij voorkeur een platte horizontale organisatievorm. En met een Nomadisch Groen-achtige organisatie die voor ondersteuning en educatie zorgt. Dat zou de leefbaarheid van buurten enorm vergroten. De laagdrempeligheid brengt bewoners op een mooie manier bij elkaar! In de tuinen kan je je duurzame competenties ontwikkelen en jouw reeds bestaande competenties onderhouden en delen. Mensen met een migratieachtergrond en ook ouderen hebben wat dat betreft vaak veel te bieden. Bingo! Gemeenten kunnen hier een actieve rol in spelen door terreinen aan te wijzen en ondersteuning te faciliteren. Buurtorganisaties en scholen kunnen dit soort beleid aanjagen. Allen hebben immers baat bij activiteiten die de gezondheid en de sociale cohesie bevorderen.