Ga eens naar de website van DuurzaamUtrecht2030. Daar is heel wat op te zien! Een veelheid aan activiteiten staat vermeld en een groot aantal organisaties is daarbij betrokken. Toch is DuurzaamUtrecht2030 een initiatief met een op het oog smalle basis. Met steun van het Huis van Dominicus en het Comité Europadag Utrecht zet initiatiefnemer Ineke Malsch zich in voor Utrechters met weinig geld. Als kapstok gebruikt ze daarbij de zeventien Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, met het accent op de doelen rond armoedebestrijding en klimaatgerechtigheid. Terecht uitgangspunt is dat een duurzaam en klimaatneutraal Utrecht alleen mogelijk is als alle burgers en organisaties op hun eigen manier meedoen en als rekening wordt gehouden met ieders wensen en mogelijkheden.

DuurzaamUtrecht2030 startte in het najaar van 2021 als initiatief vanuit kerkelijke hoek en inmiddels is er een relatie opgebouwd met tal van lokale partners, waaronder buurt- en milieuorganisaties, onderwijsinstellingen en de Armoedecoalitie. Ineke oogt bescheiden, maar daarachter schuilt een powervrouw, een doener en netwerker pur sang. Zo krijg je veel voor elkaar!

Ineke Malsch

Ik vind het mooi hoe DuurzaamUtrecht2030 startte met haar activiteiten om duurzaam leven ook bereikbaar te maken voor mensen met een smalle beurs: niet door allerlei plannen en projectjes te lanceren, maar door eerst in gesprek te gaan met de mensen om wie het gaat. Niks top-down. In voorjaar 2022 spraken Ineke en vier studenten Social Work van de Hogeschool Utrecht (HU) met 40 Utrechters met een kleine beurs. Deze gesprekspartners leefden vaak al behoorlijk duurzaam (relatief lage CO2-uitstoot, zuinig met energie), uiteraard mede uit financiële noodzaak. Analyse van de gesprekresultaten leidde tot een zestal tips om Utrechters met een smalle beurs te ondersteunen om op hun eigen manier duurzamer te leven: 1) ondersteun duurzaamheidsambassadeurs in buurten, 2) verbindt mensen die hun tuintje niet kunnen onderhouden met mensen die graag een groentetuintje willen hebben, 3) subsidieer biologische boodschappen, 4) maak openbaar vervoer toegankelijker, 5) breng energieadvies in huis en 6) investeer in zelfbewustzijn. 

In het najaar 2022 verkende een nieuwe groep studenten verdere behoeften en vroegen ze organisaties om bij te dragen aan oplossingen. Op 30 locaties verspreid over de stad werden maar liefst 42 gesprekken met ruim 500 mensen werden gevoerd. Dat was een proces waarbij alle betrokkenen veel van elkaar leerden.

Op basis van de resultaten startte DuurzaamUtrecht2030 onder meer een proefproject met gesubsidieerde biologische boodschappen. Gedurende een half jaar kregen geïnteresseerde bezoekers van een weggeefwinkel in Lunetten maandelijks een bon waarmee ze bij twee aanbieders in de wijk biologische producten konden kopen. Iedere maand vertelden de deelnemers hun bevindingen: wat ze hadden gekocht en hoe dat was bevallen. Uit de feedback bleek nogmaals dat de deelnemers weliswaar belangstelling voor duurzame voeding hebben, maar dat de obstakels om deze zelf aan te schaffen toch wel erg groot zijn. Uiteraard werd de (on)betaalbaarheid genoemd, maar sommigen vonden bijvoorbeeld de uitstraling van biowinkels ook niet altijd even gastvrij. En je wilt je toch graag thuis voelen in een winkel! Daarnaast noemde men veelvuldig het gebrek aan informatie over duurzaam leven en de herkomst van producten. Er blijkt behoefte te zijn aan meer educatie en meer consumenteninformatie in de winkels. Daar ligt dus een schone taak! Financiering van de bonnen kwam van de gemeente Utrecht en de Katholieke Caritas. Het proefproject leidde tot suggesties voor toekomstige initiatieven die via een petitie aan de Gemeente Utrecht werd aangeboden. Wordt dit jaar verder vervolgd….

Wat ik zo bijzonder vind aan DuurzaamUtrecht2030 is de inschakeling van opleidingen voor veel uitvoerend werk en onderzoekjes. Hoe krijg je dat in deze mate voor elkaar? Ineke Malsch is daar laconiek over: ‘Het begon met de HU Social Work. Daar kreeg ik de kans om studenten te begeleiden. Vaak doen zij dan kleine opdrachten. Alle resultaten publiceren wij steeds met naam en toenaam op onze website en zo komen er weer nieuwe studenten die daarop voortbouwen. Van het een komt het ander, het is echt een sneeuwbaleffect. Via een docente die lid is van de katholieke St. Martinusparochie kreeg de HAS Den Bosch Milieukunde ook interesse en nu onderzoeken HAS-studenten mogelijke oplossingen voor mobiliteitsarmoede. AERES in Dronten gaat de resultaten van hun eigen onderzoek naar biologische boodschappen vergelijken met onze bevindingen. Een stagiair kijkt momenteel welke strategie in Utrecht geschikt is als vervolg op de bio-boodschappenproef. En sinds september 2023 hebben we ook stagiaires van het University College Utrecht. Soms kost de begeleiding veel tijd, soms ook niet. Ik besteed bewust veel tijd aan netwerken. Ik ga naar allerlei bijeenkomsten en zorg dat ik regelmatig mijn gezicht laat zien. Dat werkt goed. Mensen gaan je vertrouwen als je vaker komt’. 

Wat vind jij het mooiste resultaat tot nu toe?

‘Het project met de bio-boodschappen! De aanbevelingen komen echt van de mensen zelf. Zíj geven aan wat ze nodig hebben om duurzamer te kunnen leven. Ik denk trouwens dat we veel voor elkaar krijgen omdat we alleen met vrijwilligers werken. We zijn niet gebonden aan subsidies en regelingen. Daarom kunnen we flexibel werken en als het nodig is snel bijsturen. Het heeft echt voordelen om geen grote begroting te hebben. Nu krijgen we makkelijker bijdragen in natura van onze partnerorganisaties en weten sponsoren ons te vinden.’

Ik zie in Ineke een luis in de pels. Door vriendelijk volhardend optreden zet zij duurzaamheid bij veel (buurt-)organisaties op de kaart. DuurzaamUtrecht2030 is een klein initiatief met grote impact. Terecht kregen ze hiervoor de U-Award 2023, een Utrechtse prijs voor initiatieven die actief zijn op het gebied van Duurzame Ontwikkelingsdoelen. Het juryrapport verwoordt de waarde van dit initiatief op mooie wijze.

Reactie van Ineke Malsch op het winnen van de U-Award 2023 

Afsluitend vertelt Ineke ‘Eigenlijk heb ik heel ander werk, maar dit is wat ik écht wil. Utrechters met weinig geld moeten toch ook de mogelijkheid hebben om duurzaam te leven. Met onze partners en studenten werk ik daaraan. Een behoorlijke portie geduld is daar trouwens wel bij nodig… '

Dit bericht is ook opgenomen op de themapagina Duurzaamheid en volwasseneneducatie