Dossier: Duurzaamheid en volwasseneneducatie
Duurzame ontwikkeling wordt door de VN omschreven als ‘de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen” oftewel voorzien in onze behoeften zonder dat we mensen, milieu of economie in gevaar brengen, nu of in de toekomst. Ook in het nieuwe Erasmus+ programma 2021-2027 is duurzaamheid een belangrijke factor.
In Nederland zijn veel initiatieven op het gebied van duurzaamheid: steeds meer en meer bedrijven proberen bijvoorbeeld circulair te produceren. Ook zijn er veel burgerinitiatieven zoals een kledingbibliotheek, kleding lenen in plaats van kopen of Hotspot Hutspot, een voorbeeld van sociale duurzaamheid.
Kun je duurzaamheid relateren aan volwasseneneducatie?
Duurzaamheidsinitiatieven worden vaak niet in relatie gebracht met educatie. Toch is dit vaak wel van toepassing. Om tot een goed duurzaam initiatief te komen, speelt leren – non-formeel en/ of informeel – een grote rol. Maar ook educatie zelf kan duurzaam zijn, denk bijvoorbeeld aan de vraag of een leeractiviteit op de lange termijn óók effect heeft.
Leeswijzer
Lidwien Vos de Wael onderzoekt voor EPALE een aantal vragen en uitdagingen: hoe zorg je ervoor dat het duurzaamheidsvraagstuk breed aandacht krijgt; hoe vinden duurzaamheidsinitiatieven hun weg naar mensen voor wie leren een uitdaging is en die niet of minder bezig zijn met het klimaat omdat andere problematieken op de voorgrond staan; wat moet de inzet van duurzaamheidseducatie zijn; wat werkt goed en biedt perspectief op het gebied van volwasseneneducatie? De blogs die Lidwien hierover schrijft en de good practices die ze tegenkomt, publiceert zij op EPALE.
Wij stellen je bijdrage op prijs! Laat je reactie achter onder het betreffende item, of plaats zelf een bijdrage!
Goede klimaatvoorbeelden inspireren. Angst daarentegen blokkeert. Neurowetenschappers en psychologen vertellen wanneer mensen in beweging komen voor het klimaat.
- Seniorvriendelijk en milieuvriendelijk leren: AFECO | EPALE - Leermateriaal
AFECO biedt gemakkelijk toegankelijk leermateriaal over hoe je thuis of in de omgeving duurzaam of seniorvriendelijk kunt zijn. Het leermateriaal van AFECO is samen met ouderen ontwikkeld. Wat bleek tijdens de ontwikkeling? Ouderen hebben meer behoefte aan het leren van hoe je duurzaam kunt zijn, dan aan technologie of aanpassingen thuis.
In Arnhem trekt de wijkgroenagenda als een karavaan door de stad. Met bewonerswensen als basis. Zo krijg je een leefbaarder buurt én klimaatadaptatie.
De Climate Justice Education Strategy werd in 2019 in Dublin vastgesteld en richt zich op alle onderwijsniveaus. Met het aanbod gericht op groene vaardigheden en klimaatgerechtigheid worden honderden volwassenen bereikt!
- Nomadisch groen | EPALE - Blog
Ook in een (overvolle) stadswijk kun je tuinieren. Twee initiatieven uit Berlijn.
Vertel hoe jouw instelling duurzaamheid vormgeeft. Vertel over de kleine en grotere stappen, de resultaten en over het proces. Deel je ervaringen!
Hoe kunnen educatieve instellingen, grassroots initiatieven en klimaatactivisten elkaar versterken in hun activiteiten voor een klimaatvriendelijke omgeving? Dit is onderzocht in het TALE-project, dat ook een Toolkit en diverse podcasts heeft opgeleverd!
Inspirerende voorbeelden waarbij werkontwikkelbedrijven zich inzetten voor duurzaamheid en circulariteit.
Keurmerken en labels geven de consument nuttige informatie. Maar niet altijd. Ze kunnen ook verwarring zaaien.
Ontdek hoe je de urgente klimaatboodschap creatief onder de aandacht brengt! Theatergezelschap Gouden Haas heeft De Groene Kliniek ontwikkeld waarmee zij ruimte creëert voor emoties die rondom de klimaatcrisis leven.
Veel hogescholen en universiteiten hebben een Green Office waar studenten en medewerkers duurzaamheidsinitiatieven ontwikkelen en elkaar inspireren. Maar hoe werkt zo'n Green Office? Lidwien Vos de Wael zocht het uit!
- Hoop - Blog
Kijkend naar de klimaatontwikkelingen… waar haal je dan nog de moed vandaan om hoop te hebben? Tegelijk kan je het je toch ook niet permitteren om die hoop te verliezen! We hebben nieuwe vaardigheden nodig. Goede educatieve programma’s… wie gaan hier nu écht mee aan de slag?
Bij Duurzaam Utrecht 2030 gaan armoedebestrijding en zorg voor natuur en milieu hand in hand. Activiteiten op basis van gesprekken met mensen met een kleine beurs. En met mooie inzet van studenten.
Wil je meer weten over de ins en outs van een duurzame levensstijl en een groene economie? The Green Step geeft trainers en docenten goede inhoudelijke bagage en daarbij passende methodieken.
Spelen met de gedachte... mijn instelling als Greenfluencer... Welke mogelijkheden heb ik om met mijn instelling een rol te spelen in de klimaattransitie? Inzichten uit de klimaatpsychologie en de eerste resultaten van twee Erasmus+projecten bieden een handvat.
Voor veel migranten en senioren zijn circulaire vaardigheden nog vanzelfsprekend. Zij zijn de creatieve deskundigen in de cursus Green Skills for a Circular Economy. Met leuke filmpjes en degelijke achtergrondinformatie over circulair leven. Dit project won de Grundtvig Award 2023.
Energie in Smitsveen: een geslaagd energieproject, gericht op de participatie van mensen met een kleine beurs die uiteindelijk zelf eigenaar van het project worden.
Het Circulair Ambachtscentrum zorgt er voor dat afval verleden tijd wordt! Kringloopwinkel, milieustraat en reparatiewerkplaatsen werken nauw samen. Met daarbij een heleboel formele én non-formele educatie.
In de strijd tegen klimaatverandering is volwasseneneducatie een belangrijke speler. Dit artikel gaat over de noodzaak van klimaatgeletterdheid en het recente EAEA-document over de Green Transition. Kijk naar dit goede voorbeeld: het Green Step Curriculum, hier ook in het Nederlands. Met dit materiaal willen de makers zowel docenten als cursisten voorzien van kennis, vaardigheden, waarden en gedragsvormen die nodig zijn bij de groene transitie.
- Een kijkje bij onze collega's sociaal werkers - de energietranisitie is ook een sociale transitie - Blog
Ook binnen het sociaal werk is de klimaatcrisis een thema! In dit blog worden een aantal initiatieven beschreven vanuit het sociaal werk, die relevant zijn voor educatieve werkers. Maak onder andere kennis met het Lectoraat ecosociaal werk of lees over 'koppelkansen'; het koppelen van klimaatmaatregelen aan andere maatschappelijke doelen........win, win!
Wat kan Bildung bijdragen aan de ontwikkeling van goede praktijken rond duurzaamheid, basisvaardigheden, democratie en digitalisering? In dit Erasmus+ project onderzochten de partners dit concept en vonden goede praktijken die laten zien wat de toegevoegde waarde van Bildung kan zijn. Dat ging bij mij prikkelen en bevestigde: Bildung is nooit neutraal!
- Het Steigerfestival - Blog
Ondernemers en consumenten doen inspiratie en ideeën op tijdens het Steigerfestival, het 'festival-van-de-circulariteit'. Ongemerkt wordt er op een toegankelijke manier veel geleerd! Leer je mee? Lees dan dit nieuwste blog.
Educatie staat centraal in het werk van stadsboering en permacultuur expert Ann Doherty. Learning by doing! Lees haar verhaal.
Invulling geven aan het thema duurzaamheid, hoe doe je dat? Tijdens deze kennissessie zijn onder andere praktijkervaringen uitgewisseld, een inspirerende ervaring. Lees de resultaten van de gesprekken en bekijk de presentaties van Roel van Raaij (Ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit) en Anna Fenko (Fenan Consulting) en doe ook inspiratie op!
Buurtmoestuinen hebben betekenis voor de gehele gemeenschap er omheen. In deze (meestal biologische) tuinen wordt hard gewerkt en veel geleerd. Dit draagt er aan bij dat steeds meer mensen zich bewust zijn van de urgentie van het klimaatvraagstuk.
- Ervaring is onderwijs - een community story van Lidwien Vos de Wael
De Europese Commissie werkt aan een aanbeveling over onderwijs voor een duurzaam milieu en heeft in 2021 een publieksenquête uitgezet. Een van de uitkomsten van deze enquête heeft betrekking op ‘manieren om te leren voor milieu en duurzaamheid’. Een goed voorbeeld van praktische hands-on manieren om te leren, zijn de educatieve activiteiten van de IVN Nature Academy. Het IVN verzorgt een indrukwekkend aantal non-formele volwasseneneducatie-activiteiten met als uitgangspunt dat het leren een leerzame, hands-on en aantrekkelijke ervaring moet zijn.
In december kwam dan eindelijk GreenComp, een Europees framewerk voor duurzame competenties. Ik geef het framewerk vast in grote lijnen en in mijn eigen woorden weer.
‘Het heeft enorm effect als we ergens binnenkomen met een krat geredde groenten: mensen schrikken echt dat er zoveel eten wordt weggegooid. Want echt… die wortel ziet er misschien raar uit, hij smaakt nog uitstekend!’
Aan het woord is Mara Lin van The Waste to Success, een projectbureau dat acties, workshops en verspillingsvrije catering op maat verzorgt waarbij duurzaam en gezond eten centraal staat.
In deze blog ga ik in op een vorm van burgerparticipatie die in Nederland steeds meer terrein wint: de G1000. Hoe werkt zo’n G1000 proces, wat zijn de resultaten en hoezo is dit een krachtige leeromgeving? Als voorbeeld neem ik de gemeente Steenwijkerland.
Lees hieronder de bijdragen die Lidwien in 2020 en 2021 heeft geplaatst.
Ineens zie je ze overal verschijnen: van die grote vlakten met zonnepanelen. Met hoge hekken eromheen en een bord Verboden Toegang. Maar… kan dit niet anders, aantrekkelijker? De Natuur- en Milieufederaties (NMF’s) pakten deze handschoen op en ontwikkelen nu, samen met partners, drie aansprekende voorbeeld-Energietuinen die straks een lust voor het oog zijn en het bezoeken waard.
De Nederlandse best practices voor het implementeren van 'groene vaardigheden' in de volwasseneneducatie zijn gedeeld! Op 3 december 2020 was Lidwien Vos de Wael gastspreker tijdens de discussie 'GreenComp Taking Green skills one step further.' Deze discussie vond plaats in het kader van de Leven Lang Leren-week 2020.
50 tinten groen in Assendorp - Blog
Bijna 50 tot de verbeelding sprekende 'groene' projecten in Assendorp! Bewoners, vrijwilligers en professionals samen aan de slag met vergroeningsacties.
Lokaal klimaatbeleid staat of valt met de steun van bewoners. Hoe zorgen gemeenten ervoor dat burgerparticipatie succesvol is?
Van MEER naar Beter? - Resource
Op zoek naar les- of discussiemateriaal voor jouw educatieve activiteiten? Een tip: een video van de Story of Stuff over de zoektocht naar klimaatoplossingen.
Kleurrijk Groen verbreedt de groene wereld en bereikt mensen met verschillende achtergronden. Kleurrijk Groen biedt ook een leergang aan! Lees meer over dit initiatief.
Groen doen met Oefenen.nl - Blog
Een online programma van Oefenen.nl: Groen Doen. Laat je uitdagen om na te denken hoe jij leeft. Kan het gezonder en goedkoper? En wat is goed voor het milieu?
Opnieuw een mooi praktijkvoorbeeld: Stichting Klimaatgesprekken. Klimaatgesprekken biedt laagdrempelige workshops die zinvol zijn voor iedereen die een goed klimaatgesprek met anderen wil voeren over wonen, eten, consumeren, vervoer of vakantie. Zo kom je in je (educatieve) werk én privé beter beslagen ten ijs. Of wordt klimaatcoach en geef zelf workshops!
Hoe slaagt Rotterdam er zo goed in om een brede groep inwoners te betrekken bij milieumaatregelen? Lees het in het gesprek dat Lidwien Vos de Wael heeft met Mimi Slauerhof, die voor het Rotterdams Milieucentrum de cursus Mileucoach ontwikkelde.
Goede kans dat bewoners gaan klagen bij de gemeente of woningbouwvereniging als het putdeksel weer omhoog komt, stoeptegels verzakken, of....... Dit is meteen een kans om klimaatverandering aan te kaarten!
Groene woorden en daden in Europa - Resource
Duurzaamheid: een aantal documenten en praktijken op een rij, bijvoorbeeld de Green Deal, een beleidsverklaring van EAEA met hierin een pleidooi voor een groen en inclusief Erasmus+ programma, maar ook didactische materialen en workshops die globalisering en duurzaamheid op concrete wijze inzichtelijk maken.
In dit blog lees je meer over een mooi duurzaamheidsinitiatief: de Vereniging voor Ecologisch leven en tuinieren. De core business van deze vereniging? Kennis opdoen, in educatie gieten en verspreiden.
In haar speurtocht naar duurzame initiatieven komt Lidwien Vos de Wael een aantal sites tegen die interessant zijn om met een educatieve bril naar te kijken.
Welke vragen en uitdagingen gaat Lidwien Vos de Wael de komende weken onderzoeken?
Commentaar
Mooie artikelen over duurzaamheid in de volwasseneneducatie