Korte bio

Als voormalig journalist / tekstschrijver heb ik een aangeboren nieuwsgierigheid en een enorme interesse in mensen en hun gedragingen. Begrijpelijke taal vind ik vanzelfsprekend. Je schrijft toch om gelezen te worden, om een boodschap over te brengen. En je wilt niemand buitensluiten. Iedereen wil gezien worden en meedoen. Naast diverse functies in PR & Communicatie, startte ik negen jaar geleden met ‘Taalwinkel’ op STEK, een creatief bedrijventerrein in Breda. Ik gaf daar creatieve schrijfworkshops en bij de (sociale) EBHS – Eerste Hulp Bij Schrijven – ontving ik mensen die wel wat hulp konden gebruiken. Na een aantal jaren bouwde ik samen met een theatermaker uit naar ‘Taal & Theaterwinkel’. Onze workshops kenmerken zich door humor (als het klopt), creativiteit (als middel) en leuk leren – eigenlijk zonder dat je het in de gaten hebt.

Mijn verhaal

Leren is leuk en je zou je er nooit voor hoeven schamen! Integendeel. Ik zou willen dat iedere volwassene dat kon zeggen. Maar door mijn werk bij Digi-Taalhuis Breda weet ik helaas beter. Zeker bij mensen met Nederlands als eerste taal (NT1’ers) is leren maar al te vaak beladen, soms zelf traumatisch. En de schaamte is vaak huizenhoog. Dat kan anders! Dat moet anders!

Taal & Theaterwinkel

Tien kanjers!

Ruim vier jaar geleden voldeed de vacature voor Coördinator van Taalpanel Breda. perfect aan mijn behoefte om voor langere tijd mijn tanden te zetten in een belangrijk thema. En aan collega’s met wie je dit samen doet. Taalpanel Breda is een onderdeel van Digi-Taalhuis Breda en gehuisvest in de Nieuwe Veste/bibliotheek in het centrum van Breda. Mijn opdracht was om een Taalpanel op te zetten van mensen die moeite hebben of hadden met lezen en schrijven en/of rekenen en omgaan met computers. Mensen met verschillende achtergronden, zowel in eigen land geboren als nieuwkomers. Het Taalpanel bestaat inmiddels uit tien kanjers die jaarlijks ruim vijftig opdrachten doen, variërend van het testen van allerlei communicatiemiddelen op begrijpelijke taal tot interviews, presentaties en zelfs optredens op de landelijke tv. De Taalambassadeurs, zoals de leden van het Taalpanel heten, hebben stuk voor stuk een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Door hen ben ik er elke keer weer van overtuigd dat leren voor volwassenen van grote waarde is. Het kan je leven veranderen.

Taalambassadeur Jolanda

Locaties met sfeer

Naar de toekomst kijkend, staat de doelgroep NT1’ers (Nederlands als eerste taal) vooral op mijn netvlies. Als toekomstbeeld zie ik in de eerste plaats locaties voor me waar volwassenen met plezier naar toe gaan, waar ze zich thuis voelen en geïnspireerd raken. Een soort leercentra maar dan minder officieel en ‘saai’ dan de naam klinkt. Deze plekken moet een grote groep mensen echt aanspreken. Geen buurthuis, geen bibliotheek, geen school. Veel meer een huiskamer, een ontmoetingsplek, misschien zelfs wel (bij) een horecagelegenheid, een winkelcentrum of een sportplek.

Op deze locaties zou ontmoeting als vanzelf moeten gaan. Contact met gelijkgestemden en juist ook met anderen (het onbekende), leren van elkaar en openheid ondersteunen het doel. Een plek voor serieuze gesprekken maar ook voor gezelligheid en aantrekkelijke activiteiten. Natuurlijk staat leren centraal. Maar gezien de achtergrond van veel NT1’ers en de hoge schaamte, is een andere aanpak en ‘uitstraling’ mogelijk veel effectiever.   

Investeren in vertrouwen

Ik geloof enorm in creativiteit als vorm van leren. Op een toegankelijke manier. Bij sommige mensen popt de onzekerheid en daarmee de weerstand bij het woord alleen al soms op. Het kan handig zijn om andere woorden te gebruiken en vooral om een aansprekende vorm te vinden. Een mooi voorbeeld hiervan is de workshop Smartlappen van Taal & Theaterwinkel. Het onderwerp spreekt mensen aan, iedereen kent het levenslied. Je kunt het onderwerp bovendien aanpassen aan de groep en het mooiste is telkens weer: deelnemers verrassen zichzelf.  

In mijn ogen draait het in leren vooral om 1 woord: (zelf) vertrouwen. Als je moeite hebt met basisvaardigheden, in een samenleving die vol taal zit en prestatiegericht is, doet dat iets met je zelfvertrouwen. Mensen zijn soms vroeger op school al letterlijk in een hoekje gezet, werden of worden voor dom aangezien of doen heel veel moeite om hun geheim te bewaren. Veel NT1’ers hebben (oude) wonden die nog lang niet dicht zijn. Dat vraagt om leren op maat, geduld, begrip en vooral: vertrouwen. Als docenten hier niet zorgvuldig mee omgaan, is de kans op mislukking groot. Dan gaat de deur dicht en misschien wel voorgoed. Beter een traag begin dan een rap einde.

Dit was een workshop voor professionals, om de kracht van een andere (creatieve) aanpak te laten zien en vooral ervaren

Stevige ondergrond voor leren

Leren vergroot zelfvertrouwen maar je moet ook zelfvertrouwen hebben om te durven leren. Kip en ei dus. Ik denk dat zelfvertrouwen hoe dan ook cruciaal is. De onderste laag. Het begin. Daar zouden we ons in eerste instantie veel meer op mogen richten. De rest volgt later (makkelijker). Wie ben je? Waar ben je goed in? Wat vind je lastig? Thema’s als opkomen voor jezelf, verwerking / acceptatie en talenten versterken kunnen bijdragen aan een stevige(re) ondergrond voor het verdere leren. Ik zou willen pleiten voor een bredere kijk op leren – levensvaardigheden - een ander beoordelingssysteem – ontwikkeling zit niet in cijfers of diploma’s. Laat de doelgroep zelf hierin meedenken. Zij kunnen als geen ander onder woorden brengen wat wel en niet werkt! Zij vormen een hele belangrijke bron van kennis. Die kunnen we nog veel beter benutten!

Eigenlijk zou je dit alles kunnen samenvatten in 1 grote wens voor de toekomst: dat (bij)leren voor volwassenen (specifiek NT1’ers) aantrekkelijk en vooral heel normaal wordt. Dat schaamte en taboe overboord gaan en dat mensen die op latere leeftijd onder ogen zien dat bepaalde basisvaardigheden beter kunnen of afgestoft moeten worden, juist heel veel respect krijgen. De rode loper mag uit!

Drie vaardigheden die belangrijk zijn voor de toekomst 

Voor verdere uitleg:

• Zelfvertrouwen versterken (als basis van durven leren)
• Levensvaardigheden (verder) ontwikkelen zoals jezelf handhaven in sociale situaties, stevig staan en opkomen voor jezelf
• Op de hoogte zijn/omgaan met verregaande digitalisering