Συγγραφέας:  Maruša Mohorič

Πρωτότυπο κείμενο: Σλοβένικα

Το κείμενο έχει μεταφραστεί στα ελληνικά από το αγγλικό κείμενο

***  Αυτός που αφοσιώνεται για να μάθει (ζητά) από μέρα σε μέρα να αυξήσει (τις γνώσεις του)! Lao Zi, Κινέζος φιλόσοφος***

Μου αρέσει να μαθαίνω και πιστεύω στη δια βίου εκπαίδευση!

Ήμουν πάντα έτσι; Στην πραγματικότητα, ναι! Όταν ήμουν μαθήτρια στο δημοτικό, όπως οι πλείστοι μαθητές, προσδοκούσα να έρθουν οι διακοπές. Πρώτα, επειδή η οικογένειά μου και εγώ πηγαίναμε για σύντομες διακοπές στη θάλασσα κάθε χρόνο και δεύτερο, επειδή προσδοκούσα να γίνω δασκάλα εγώ η ίδια κατά τη διάρκεια των διακοπών!

Περνούσα όλα τα καλοκαίρια με άλλα παιδιά από τον δρόμο μας και μερικές μέρες πάντα με τη γιαγιά και τον παππού μου, μαζί με τον μικρότερο αδελφό μου και δυο μικρότερα ξαδέλφια μου. Συνηθίζαμε να παίζουμε «σχολείο» και στα δυο περιβάλλοντα, όπου έπαιρνα το ρόλο της δασκάλας!

Έφτιαχνα τετράδια για τους μαθητές  μου από συνηθισμένο χαρτί και ζητούσα από τη μητέρα μου να μου αγοράζει σφραγίδες, ούτως ώστε πέρα από το κόκκινο στυλό, να μπορώ να αξιολογώ τις δραστηριότητες των μαθητών  μου. Εφεύρισκα διάφορες εργασίες, ετοίμαζα αριθμητικές και διανοητικές σπαζοκεφαλιές και πάζλ, οδηγίες για να κάνουν οι μαθητές μου βιβλίο με κόμικς κλπ, ενώ έδινα σημασία στην ηλικία και στις ικανότητές τους. Διαρρυθμίζαμε τις γωνιές μάθησης μας σε μια σκιερή βεράντα, σε ένα λιβάδι, στον κήπο των γειτόνων ή απλώς στους δρόμους, όπου εφαρμόζαμε όλα τα αναλυτικά μας προγράμματα.

Επίσης, έφτιαχνα πρόγραμμα περιλαμβανομένων των μαθηματικών, της σλοβενικής γλώσσας, μαθήματα για τη φύση και γυμναστική ενώ διευθετούσα τα διαλείμματα και τα γεύματα. Είχα διορίσει την γιαγιά μου για όλα τα γεύματα και ευχαρίστως μας έκανε καλά σνακ και μεσημεριανά και ορισμένες φορές, κάποιοι γείτονες μας καλούσαν ευχαρίστως για μια λεμονάδα και φρέσκα μηλόπιτα επειδή ήμασταν καλά παιδιά που έπαιζαν «σχολείο» κατά τη διάρκεια των διακοπών.

Θυμάμαι καλά πώς εκπαιδεύαμε αυτά τα νεαρά άτομα σε ορισμένα πράγματα που εγώ θεωρούσα απολύτως προφανή τον καιρό εκείνο. Ορισμένοι είχαν θέματα με την ανάγνωση και την κατανόηση του κειμένου που διάβαζαν, άλλοι δεν είχαν ποτέ προηγουμένως συμπληρώσει ένα έντυπο ή γράψει επιστολή ή δεν είχαν πάει στο ταχυδρομείο να την στείλουν. Οι δεξιότητες αυτές ήταν σημαντικές για αυτούς τότε, αφού έπρεπε να μάθουν να συμπληρώσουν ένα έντυπο εάν ήθελαν να επανενταχθούν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της επιλογής τους. Ήταν επίσης σημαντικό τότε να είναι σε θέση να γράψουν μια επιστολή ή μια αίτηση για δουλειά και ένα βιογραφικό, να τη βάλουν σε ένα κατάλληλο φάκελο και να την ταχυδρομήσουν.

Επίσης, μάθαμε πώς να ψήσουμε ψωμί, να διευθετήσουμε μια ασφάλεια υγείας και προσωπικού γιατρού, να τηλεφωνήσουμε στο Κέντρο Κοινωνικής Εργασίας και να ζητήσουμε πληροφορίες. Συνεπώς, εκπαιδεύαμε σε δεξιότητες ζωής που αφορούν στον κάθε ένα!

Παρόλο που πίστευα ότι εγώ δίδασκα τους συμμετέχοντες μου, έμαθα τόσα πολλά από αυτούς. Οι ιστορίες που άρχισαν να μου λένε μετά που ένιωσαν ότι καθιερώσαμε ένα «ασφαλές και εμπιστευτικό περιβάλλον» μου έδωσαν κατά κάποιο τρόπο μια εικόνα του λόγου για τον οποίο το επίπεδο ορισμένων δεξιοτήτων τους ήταν τόσο χαμηλό.

Ευκολύναμε πολλές δύσκολες καταστάσεις ζωής αξιοποιώντας το θεραπευτικό γράψιμο και δυο συλλογές ιστοριών δημιουργήθηκαν τον καιρό εκείνο και από τους δυο μέντορες ως επίσης τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα. Οι ιστορίες των συμμετεχόντων είναι ανώνυμες ενώ οι μέντορες και οι επαγγελματίες συνεργάτες του προγράμματος μοιράστηκαν τις απόψεις και τις εμπειρίες τους.

Σε τέτοιες στιγμές, η σημασία της μάθησης και της εκπαίδευσης είναι ακόμη πιο προφανής. Όποιο και να είναι το είδος της εκπαίδευσης: επίσημη, ανεπίσημη, περιστασιακή, είναι σημαντική για να είμαστε ενεργοί και αυτή η περιέργεια και η μάθηση, είναι η κινητήριος δύναμη της ζωής μας!

«Τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης του Προγράμματος για τη Διεθνή Αξιολόγηση των Δεξιοτήτων των Ενηλίκων (ΠΔΑΔΕ) (Programme for the International Assessment of Adult Competencies (PIAAC) υποδεικνύουν μια ανησυχητική έλλειψη βασικών δεξιοτήτων σε ολόκληρη την Ευρώπη, με ένα στους πέντε ενήλικες να αντιμετωπίζουν προβλήματα στην σφαίρα των βασικών δεξιοτήτων κειμένου και μαθηματικών: το επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων σε ένα στους τέσσερις ήταν πολύ χαμηλό.

Υπάρχει επίσης ένας ανησυχητικά υψηλός αριθμός ενηλίκων στη Σλοβενία που δεν διαθέτουν επαρκείς βασικές δεξιότητες σε σχέση με τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης ΠΔΑΔΕ. Με τη διασφάλιση κατάλληλων και σχετικών προγραμμάτων για αυτή τη στοχευόμενη ομάδα, τους βοηθούμε να ξεπεράσουν το χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων και την ίδια ώρα, τους ενδυναμώνουμε να συνεισφέρουν στην προσωπική και οικογενειακή ανάπτυξη και στην ανάπτυξη της κοινότητας»  (Javrh P. and Možina E., 2018, p. 4)
 

Ένα τέτοιο πρόγραμμα, είναι το πρόγραμμα ΠΜΝΕ που αναφέρεται πιο πάνω, που στηρίζεται επαγγελματικά από το Σλοβενικό Ινστιτούτο για την Εκπαίδευση Ενηλίκων (link is external) και στηρίζεται οικονομικά από τον προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινωνικών Ταμείων κάτω από το Λειτουργικό Πρόγραμμα για την Εφαρμογή της Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε κατά την περίοδο 2014-2020.

Από το 2016, είμαι μέλος της Εθνικής Υπηρεσίας Υποστήριξης της EPALE Σλοβενίας όπου ο ρόλος μου είναι ελαφρώς διαφορετικός, αφού δεν έχω καμία άμεση επαφή με ενήλικές εκπαιδευόμενους. Ωστόσο, μου αρέσει ακόμη να παρακολουθώ τις ιστορίες των επαγγελματιών εργαζομένων που μοιράζονται τις εμπειρίες τους στην EPALE σε σχέση με την εργασία τους με διάφορες στοχευόμενες ομάδες εκπαιδευομένων και κάθε τόσο, στον ελεύθερο μου χρόνο, ηγούμαι μιας ομάδας εκπαιδευομένων. Με τον τρόπο αυτό, νιώθω ότι εμπλέκομαι ακόμη ενεργά με την πρακτική στον τομέα αυτό.

Για τη μάθηση, είναι συχνά ζωτικής σημασίας να αποτελείς το παράδειγμα! Απασχολούμαι ενεργά στον τομέα της νεανικής εργασίας και της εκπαίδευσης ενηλίκων για πάνω από 10 χρόνια και συναντώ διάφορες στοχευόμενες ομάδες με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

Μιλώντας ή δίνοντας τους κίνητρα για να μάθουν και να εκπαιδευτούν, συχνά έρχομαι αντιμέτωπη με τη σκέψη «πώς μπορώ να ζητώ από τους «μαθητές» μου να είναι ενθουσιώδεις για τη μάθηση, να εργάζονται σκληρά και να έχουν κίνητρο εάν εγώ η ίδια δεν έχω κάνει τίποτα στον τομέα αυτό για χρόνια;». Γενικά, η σκέψη αυτή με καταβάλλει με ομάδες ενήλικων εκπαιδευόμενων που πέρα από την εμπλοκή τους στην εκπαίδευση (που μπορεί να προέρχεται από εσωτερικά ή εξωτερικά κίνητρα) έχουν επίσης τις ανησυχίες που φέρνει η καθημερινότητα. Εσείς, οι συνάδελφοι εκπαιδευτές ενηλίκων, μπήκατε ποτέ στη θέση της άλλης πλευράς;  Φανταστήκατε τον εαυτό σας στο ρόλο εκπαιδευόμενου, που θέλει ή χρειάζεται να αποκτήσει ορισμένες νέες γνώσεις;

Από τότε, είχα επιθυμία να δουλεύω με κόσμο. Την επιθυμία να μοιραστώ τη γνώση.

Ως μαθήτρια, δραστηριοποιούμουν ως βοηθός στους μέντορες που εργάζονταν για το πρόγραμμα ΠΜΝΕ (PLYA (Project Learning For Young Adults) (Πρόγραμμα Μάθησης για Νεαρούς Ενήλικες) και μετά, έπιασα την πρώτη κανονική δουλειά μου εκεί.

Το πρόγραμμα ΠΜΝΕ είναι ένα πιστοποιημένο ανεπίσημο πρόγραμμα για αυτούς που εγκαταλείπουν τη δημοτική ή τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση νωρίς και είναι μεταξύ 15 και 26 ετών. (Δείτε περισσότερα για το πρόγραμμα στα σλοβένικα  (Μάθετε περισσότερα για το πρόγραμμα στα: Σλοβένικα, στα Αγγλικά).

Μπορούμε να πούμε ότι το πρόγραμμα δίνει πολλή προσοχή στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων ζωής που είναι αδύναμες σε αυτή τη στοχευόμενη ομάδα ή τουλάχιστον ένα μέρος τους, είναι σε πολύ χαμηλό επίπεδο.

Το πρόγραμμα ΠΜΝΕ αναπτύσσει διάφορες ικανότητες για την δια βίου εκπαίδευση, παρόλο που η ειδικότερη έμφαση δίνεται μόνο σε ορισμένες από αυτές, και συγκεκριμένα:

• Αλφαβητισμός (π.χ. «επικοινωνία σε μητρική γλώσσα»)

• Επικοινωνία σε ξένες γλώσσες

• Μαθηματική ικανότητα

 
• Ψηφιακός αλφαβητισμός

•  Δια βίου εκπαίδευση (π.χ. «μάθηση της μάθησης»)

• Κοινωνικές και αστικές δεξιότητες

• Ανάληψη πρωτοβουλίας και επιχειρηματικότητας

• Γενική εκπαίδευση/ γνώση (π.χ. «πολιτιστική ευαισθητοποίηση και έκφραση», «φυσικές επιστήμες», «Τεχνική» (Javrh P., Možina E., Kuran M., 2011, p. 12-14)

Χάρηκα που εργάστηκα για ένα πρόγραμμα όπου κερδίζονται νέες δεξιότητες και οι νέοι ενθαρρύνονταν να επιστρέψουν στα σχολικά θρανία ή να ψάξουν για εργασία. Ο στόχος του προγράμματος και των μεντόρων ήταν να διασφαλίσουν ότι οι συμμετέχοντες ήταν ενεργητικοί και κοινωνικά ενταγμένοι. Πιστεύω ότι υπήρξα περισσότερο πρότυπο για πολλούς από τους συμμετέχοντες τον καιρό εκείνο, αφού τελείωνα τις σπουδές μου και ήμουν περισσότερο ανεξάρτητη από ότι ήταν αυτοί σε πολλά πράγματα.

Για πολλά χρόνια τώρα, έθεσα στόχο να μαθαίνω κάτι νέο κάθε χρόνο. Έτσι, παρακολούθησα το μάθημα για δαντέλα μπομπίνα και έμαθα τα βασικά. Έπαθα να ψήνω ψωμί με προζύμι και προϊόντα φούρνου από σκληρή μαγιά και πέρσι το φθινόπωρο συνέχισα τις σπουδές μου και ελπίζω να τις ολοκληρώσω επιτυχώς σε ένα χρόνο περίπου.

Θα ολοκληρώσω την συνεισφορά μου με τη σκέψη ότι δεν έχει σημασία πόσο ή με ποιο τρόπο μαθαίνουμε: σε μια ομάδα με συμμαθητές, μόνοι, διαδικτυακά, διαμέσου βιντεοσκοπημένου μαθήματος… Eίναι σημαντικό να μαθαίνουμε και η δια βίου εκπαίδευση καθίσταται αξία.

Η Maruša Mohorič(link sends e-mail) υποστηρίζει θερμά την εκπαίδευση ενηλίκων και περιστασιακά ηγείται ομάδας εκπαιδευόμενων. Επίσης, είναι μέλος της Εθνικής Υπηρεσίας Υποστήριξης EPALE Σλοβενίας που λειτουργεί στο πλαίσιο του CMEPIUS- Κέντρο της Δημοκρατίας της Σλοβενίας για την Κινητικότητα και τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα Εκπαίδευσης και Κατάρτισης  (Erasmus+ National Agency) .

***************************************************************************************

Literatura:

• Javrh P. in Možina E. (2018). Izobraževalni pristopi za razvoj življenjskih spretnosti v Evropi; Povzetek poročila o izobraževalnih pristopih v okviru projekta Življenjske spretnosti v Evropi (Life Skills for Europe - LSE), Konzorcij Erasmus KA2 projekta, E-source: https://eaea.org/wp-content/uploads/2018/03/LSE-Report-summary_Slovenian.pdf [accessed, 5 August 2020]

• Javrh P., Možina E., Kuran M. (2011). Program  projektno učenje za mlajše odrasle (PUM),(predlog), Elektronski vir: https://pismenost.acs.si/wp-content/uploads/2017/09/PUM-predlog.pdf [accessed, 30 July 2020]